سنخیت قیامت، رجعت و ظهور

 مصطفی امینی خواه نویسنده و سخنران کتاب «سه دقیقه در قیامت» ضمن بازخوانی نظریه حضرت علامه طباطبایی در جلد دوم تفسیر المیزان بحث خود را آغاز کرد. مشروح آن را در ادامه می خوانید.

مباحث مطرح شده در این نشست، میان رشته ای، مستدل و در بعد موعود شناسی و هستی شناسی و هم دربعد قیامت شناسی و آخرت شناسی مباحث نوینی است که در عین تمایز در یک نقطه جمع می شوند.

نظریه علامه طباطبایی درباره قیامت مطلع تحول پژوهش های مهدوی

مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در صفحه 106 الی 109 طرح بحثی می کنند که بحث گرانقیمتی درباره مهدویت است، علامه طباطبایی می فرماید: ما روایاتی داریم در خصوص روزی به نام یوم الله یا ایام الله، این روایات بر حسب ظاهر با یکدیگر سازگاری ندارند، برخی از این روایات، این روز را قیامت، برخی روز رجعت و برخی این روز را روز ظهور حضرت بقیه الله الاعظم(عج) می دانند.

بنابر نظر علامه طباطبایی حقیقت ظهور، رجعت و قیامت یکی هستند

 روایات زیادی از اهل بیت رسیده است که در تفسیر آیات قیامت، رجعت و مهدویت آمده است، مسئله این نیست که این ها یک سه گانه باشند، بلکه حقیقت آنها یکی هستند، و این سه گانه با یکدیگر یک سنخیتی دارد. چرا که یک عده ای نیامده اند قیامت را بفهمند، حقیقت روز قیامت حقیقت اش این هست، روزی که حجاب ها برداشته می شود و هیچ سببی از اسباب دیگر در حجاب نخواهد بود، همه اسبابی که در این عالم هست پیچیده در پرده های گوناگون است، در آن روز همه ی این پرده ها کنار می رود. معلوم می شود قضایایی که در عالم رخ می داده است، چه در قوس صعود چه در قوس نزول چه تعبیری در این عالم داشته است، و چه عللی ورای این اسباب بوده است.

نظریه معاد شناسی علامه طباطبایی تحول آفرین و بی نظیر است

 نظریه علامه طباطبایی(ره) در تاریخ اسلام بی نظیر است و مشابه این نظریه در آرای دیگر شارحان و علمای جهان اسلام دیده نشده است. علامه طباطبایی(ره) جهت تشریح و تببین سنخیت و پیوستگی این سه روز، در ابتدا به چیستی قیامت و جایگاه آن می پردازد، و بعد این روز بزرگ را با روزهای رجعت و ظهور تطبیق می دهد.

قیامت روزی است که در آن حجاب ها برداشته می شود، همین یکصد و شصتمین نشست فرهنگ مهدوی و حضور شما عزیزان در این نشست، معلولِ بی نهایت اسباب بوده است، شما هم اکنون می پندارید که یک بنری را دیدید، و یا صوتی و پوستری را شنیدید، در صورتی که بی نهایت اسباب در کار بوده است تا اینکه شما اکنون در این نشست حضور پیدا کنید، نخست کار خیری که در حق دیگری انجام داده اید، دعای خیر دیگری در حق شما، تقدیر یک عمل دیگرتان و نتیجه اش، و …. اسباب دیگر که از آن بی خبرید،  همه ی این اسباب در هاله ای از حجاب پیچیده می شود، حال آنکه قیامت آن روزی است،که حجاب ها از اسباب برداشته می شود،  و نمایان می شود چه چیزی سبب چه بود، و چی سببش چی بود، نه یک دانه دو دانه سبب، وجوهی از اسباب را در برزخ خواهید دید، برای مثال آنچه در برزخ تجربه می شود، این است که با فلانی درگیر شدید فلان روزی از شما گرفته شد، به همسرت فلان حرف را زدی، برای فرزندت آن اتفاق که تقدیرش بود پیش افتاد و ابتلاش دامنت را گرفت. این در همین حد تمام نمی شود، بلکه تمام هستی را در بر می گیرد، مدام داده و گرفته می شود.

 علامه طباطبایی(ره) متذکر می شود، روز قیامت همه ی اوهام به فنا می رود، همه به کنه قضایا می رسند، و آنجا آیات الهی به کمال ظهور خود می رسد، آن روز دیگه وجودی که آنجا هست هیچ چیزی نمی تواند باطلش کند، و تحقق آن از جنس مادی نیست، بلکه امر خداوندی است به امر او جاری و اجرا می شود.

هم اکنون قیامت برپا است فقط ما نسبت به آن در حجابیم

 قیامت چیزی نیست که بخواهد رخ بدهد، قیامت همین الان برپاست، ما نسبت به قیامت در حجابیم، در ظلمتیم، اگر کسی از این حجاب ها عبور بکند، لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ این حقایق قیامتی چیزی نیست که قرار است رخ بدهد، قیامت همین الان هست، فقط ما نسبت به قیامت در حجابیم. اگر شما علم الیقین داشتید، جهنم را می دیدیم. دیدن جهنم پس از مرگ فضیلتی نیست، کفار هم پس از مرگ جهنم را می بینند، اگر علم الیقین داشتیم، همین جا هم جهنم را می دیدید. امام رضا علیه السلام فرمود: از ما نیست کسی که می پندارد بهشت و جهنم خلق نشده است، و قیامت الان نیست، امیرالمؤمنین علیه السلام در وصف برخی از اصحاب می فرماید، برخی از ایشان حقایق قیامت و مراتب قیامتی را در همین دنیا می بینند و از آن عبور می کنند. بنابراین این حقایق قیامتی و عوالم مطرح شده، مراتبی از وجود و هستی است که هم اکنون موجود است.

«وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» ترجمه آیه 21 سوره حجر تکان دهنده است، و هیچ چیز در عالم نیست جز آنکه منبع و خزانه آن نزد ماست، اما ما از آن بر عالم خلق الاّ به قدر معین (که مصلحت است) فرو نمی‌فرستیم. این آیه ضمن آنکه از مهم ترین آیات قرآن است، در عین حال بسیار غریب است. در صورتی که از نظر حضرت علامه طباطبایی از غرر آیات سوره حجر است.

هیچ چیزی در این عالم نیست مگر این که نازل شده است، هرچی اینجا می بینید نازل شده یک حقیقت بالایی است، نازل شدن به معنی تجلی نه تجافی. تجافی مانند باران است، تجلی یعنی چیزی پایین می‌آید، یعنی هم بالاست و هم پایین. پایین آمد، اما بالا خالی نمی شود. در قرآن آمد ما برای شما لباس نازل کردیم، «أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً»، نازل شدن آن همانند باران نیست.

این یک حقیقت ملکوتی دارد، آنچه پیش شماست، صورتی از یک حقیقت متعالی در یک عالم دیگر است.

هر نعمتی که در این عالم از آن بهره مندید در آن سرا نیز از وجه شفاف تر و نورانی آن در عالم ملکوتی است، هر دو آیه خداوند است، چه صورت زمینی و مُلکی داشته باشد، چه صورت ملکوتی، هفت آسمان تا زمین منزل هست که هر یک در فرآیند تنزل جایگاه دارند، برای مثال «تَنَزَّلُ الْمَلَائِكَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن كُلِّ أَمْرٍ» همین عالم امر در آیه چهار سوره قدر، چه نقشی در این فرآیند دارد؟

اصلا عالم امر چیست؟

این امرهاست که در شب قدر تنزل می کند، امام کسی است که مالک عالم امر است، تمام این امور هفت آسمان را او مدیریت می کند.