حدود دوهزار رشته غیراستاندارد دانشگاهی حذف شد

 وزیر علوم، تحقیقات و فناوری گفت: پارسال حدود ۲ هزار رشتهای که استانداردهای آموزش عالی در آنها رعایت نشده بود حذف و تعداد محدودی رشته به دانشگاهها اضافه شد، اما آمار امسال تاکنون مشخص نیست.

  محمدعلی زلفی گل در برنامه صف اول شبکه خبر اقدامات یکساله اخیر وزارتخانه ی متبوعش را تشریح کرد و گفت: ۷۵ مورد کار مثبت در وزارت علوم در این مدت انجام شده که بورس رتبه‌های برتر کنکور، مرجعیت علمی و توسعه فناوری از جمله این موارد هستند.
مجری: درباره عملکرد یک سال گذشته در سال ۱۴۰۲ وزارت علوم بپرسیم و اقدامات شاخصی که در یک سال گذشته اتفاق افتاده و برنامههایی که انشاالله برای سال جاری سال ۱۴۰۳ در دست اقدام دارند برای هرچه بهتر شدن کیفیت آموزش عالی در کشور و مناسبتر شدن شرایط تحصیل در حوزه آموزش عالی سوال: از شهر دانش در سواحل مکران شروع کنیم آقای دکتر که در چه وضعیتی است اگر موافق هستید از اینجا بفرمایید که به کجا رسید و چه هست این شهر دانش در سواحل مکران؟ زلفی گل: با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری در خصوص توسعه سواحل مکران یک بخشش ارتباط پیدا میکند با دانشگاهها و پژوهشگاهها و بحث علمی و فناوری که خوشبختانه معاون پژوهشی و معاون آموزشی وزارت علوم تحقیقات و فناوری بازدید داشتند از آنجا و در حال برنامهریزی هستند که مقدمات اجرایی و عملیاتی را برای توسعه بخش علم و فناوری در آن قسمت مهیا کنند.
سوال: قرار است چه اتفاقی بیفتد یعنی یک شهر دانشی ابعاد و ویژگیها و خصوصیات این شهر چیست؟ زلفی گل: قرار است که در آن منطقه بیشتر زیرساختهایی ایجاد شود که با توجه به ارتباطی که با کشورهای همسایه از طریق سواحل است، شرکتهای دانش بنیان و هستههای فناور بتوانند در آنجا مستقر شوند برای این کار نیاز به یک سرمایهگذاری است هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی زیرساختهایی را مهیا بکنند که آن منطقه محل مناسبی برای مستقر شدن هستههای فناور و شرکتهای دانش پایه و شرکتهای دانش بنیان باشند که هم زمینه جذب نخبگان و دانش آموختگان دانشگاهی را مهیا بکنند و هم بتوانند تولیداتی را داشته باشند که آن تولیدات هم ارزش صادرات را داشته باشد و هم اشتغال ایجاد کند در آن منطقه و هم بخشی از نیازهای جامعه خودمان را برطرف کند.
سوال: اگر موافق هستید راجع به خوابگاهها صحبت کنیم و مقدمه آن یک گزارش باشد که با هم ببینیم و برگردیم راجع به خوابگاهها با آقای دکتر صحبت کنیم.سوال: آقای دکتر یکی از وعدههایی که در سال ۱۴۰۲ داده شد تسهیل و تعجیل در ساخت خوابگاههای دانشجویی به ویژه خوابگاههای متاهلی بود کلنگ زنیهای مختلفی هم در دانشگاهها صورت گرفت فکر میکنید که در سال ۱۴۰۳ شاهد تکمیل و بهرهبرداری چه تعداد از این خوابگاهها باشیم؟ زلفی گل: بله ما حدود ۳۲۰۰ واحد داریم که اینها پیشرفتهای فیزیکی قابل توجهی داشتهاند از محل اعتبارات قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده هم اعتباراتی در اختیار وزارت علوم قرار گرفت در سال ۱۴۰۲ که آنها را به دانشگاههایی که پیشرفتهای قابل توجهی داشتهاند در ساخت خوابگاههای متاهلی اختصاص داده شد اگرچه در حد نیاز آنها نبود، اما پیش بینی ما این است که تا پایان سال ۱۴۰۳ حدود ۳۲۰۰ واحد خوابگاه متاهلی افتتاح شود و تعداد خوابگاه متاهلی که الان داریم ۱۳۵۰ واحد است قبل از دولت جناب آقای دکتر رئیسی هزار واحد بوده در این دو سال و نیم گذشته ۳۵۰ واحد تکمیل شده و به بهرهبرداری رسیده و افتتاح شده ۳۲۰۰ واحد هم الان در حال ساخت است که تلاش ما این است که تا پایان سال ۱۴۰۳ به بهرهبرداری برسد حدود ۲۶۰۰ واحد هم کلنگ زنی شده و مقدماتش مهیا شده که از همین آغاز سال ۱۴۰۳ عملیات احداثشان آغاز میشود برخی از دانشگاهها هم ابتکارات جالبی را به خرج دادهاند مولدسازی انجام دادهاند.
یعنی املاکی را که در داخل شهر داشتند که ارزش تجاری و مسکونی داشته و با تغییر کاربری میتوانستند ارزش آن را افزایش بدهند این کار را انجام دادهاند و مجوز فروش آنها را از مولدسازی گرفتهاند و اعتباراتی که از این محل در اختیارشان است را برای ساخت خوابگاههای متاهلی استفاده میکنند به عنوان مصداق اگر بخواهم خدمت شما عرض کنم دانشگاه تهران ۵۰۰ واحد را با استفاده از مولدسازی در حال احداث دارد جالب است که مجتمع خوابگاهی که در داخل شهر داشتند ۱۰۰ واحدی بود آن را به فروش رساندند، با مجوزی که اخذ کردند با حدود ۵۰ درصد آن اعتبار دارند واحد میسازند به همین دلیل یکی از سیاستهای وزارت علوم بحث مولدسازی است دانشگاه یزد به عنوان یک مصداق دیگر از طریق مولدسازی اعتبار لازم را برای ساخت هزار واحد جذب کردند و به دست آوردند که پیش بینی ما این است که تا پایان سال ۱۴۰۳ از آن هزار واحدی که از طریق مولد سازی میخواهند احداث کنند ۵۰۰ واحدش به بهرهبرداری برسد.
سوال: من خاطرم است که سالهای گذشته از ظرفیت خیرین هم استفاده میشد خیرین خوابگاه ساز بهش میگفتند اصلاً همچنان این ظرفیت فعال است و آنها هم مشارکت دارند؟ زلفی گل:بله ما خیرینی که وارد این عرصه بشوند اگر ۴۰ درصد هزینه را آنها پرداخت کنند ۶۰ درصد را وزارت علوم از طریق اعتباراتی که اختصاص داده میشود تامین میکند، حتی ما به روسای دانشگاهها گفتهایم که اگر برایشان مقدور است افرادی که به عنوان خیر وارد عرصه خوابگاهسازی میشوند، حتی هزینه یک تخت را هم برای ساخت یک تخت را هم بنویسید این نام خیر و یا یک اتاق را و حتی یک واحد خوابگاه متاهلی را که چند درصدش را آنها کمک بکنند همان خوابگاه هم به نام آن خیر ثبت میکنیم و خوشبختانه خیلی از دانشگاهها هم دارند از این ظرفیت استفاده میکنند تلاش بر این است که اتفاقات خوبی بیفتد یک کار دیگری هم که خوشبختانه با حضور ریاست محترم جمهوری و وزیر راه و شهرسازی مقدماتش مهیا شد بحث ساخت خوابگاههای متاهلی از طریق تسهیلاتی که برای نهضت ملی مسکن وجود دارد یعنی از همان تسهیلات بانکها در اختیار دانشگاهها قرار بدهند برای ساخت خوابگاههای متاهلی خوشبختانه در دانشگاهها ما مشکل زمین نداریم و در قانون بودجه هم آمده که دانشگاهها میتوانند از تسهیلات بانکها استفاده کنند البته آنجا یک محدودیتی گذاشته بودند که در حد درآمدهای اقتصادیشان از طریق تسهیلات بانکها استفاده کنند که ما پیگیری میکنیم و پیگیری خواهیم کرد که این را تضمین دانشگاهها را قبول کنند و محدودش نکنند به این درآمد اقتصادی.
سوال: و از این اعتبارات برای نوسازی اماکن فرسوده هم استفاده خواهد شد در دانشگاهها؟ زلفی گل: نه این صرفاً برای ساخت خوابگاههای متاهلی است.
سوال: برای آنهایی که فرسوده هستند و بهسازی و نوسازی دارند چطور؟ زلفی گل: آنها را خود سازمان برنامه و بودجه یک ردیفی را در قانون بودجه میبیند برای مقاوم سازی که سال ۱۴۰۲ که گذشت یک و نیم همت ۱۵۰۰ میلیارد تومان اختصاص داده بودند برای این.
سوال: و بانکها آیا مشارکت فعالانهای دارند برای اعطای تسهیلات شما خودتان راضی هستید از همکاریشان؟ زلفی گل: مقدماتش فراهم شده به عنوان مثال ما همین امروز جلسهای را داشتیم با بانک تجارت و هماهنگیهای لازم صورت گرفت که کمک بکنند رایزنیهایی که با بانکها داریم سعی میکنیم که متقاعدشان کنیم که این کار را بکنند.
سوال: آقای دکتر بر اساس محوریت علمی ایران در منطقه در افق ۴ ساله اعلام کرده بودید که جذب ۲۵۰ هزار دانشجوی خارجی را در دستور کار دارید و در برنامه هفتم این تکلیف به ۳۲۰ هزار نفر جذب دانشجوی خارجی اشاره کرده قاعدتاً این باید تلاش شما را مضاعف کند هم برای ارتقای کیفیت و هم کمیت دانشگاهها برنامه مشخصی الان برایش تدوین دارید با توجه به اینکه در برنامه هفتم آمده؟ زلفی گل: بله خوب ما تا چند وقت پیش دستورالعمل اعطای مجوز به موسسات جذب دانشجوی خارجی را نداشتیم در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شد از این به بعد دیگر موسساتی که در زمینه جذب دانشجوی غیر ایرانی فعال هستند مجوز بهشون داده میشود و آنها کمک میکنند به جذب دانشجوی غیر ایرانی و ما هم سعی میکنیم که امکانات خوابگاهی و پژوهشی و آموزشی را برایشان مهیا کنیم که در دانشگاههای برتر ما بتوانند حضور داشته باشند استانداردهای آموزشی و پژوهشی را به گونهای رعایت بکنیم که از نظر رتبهبندی دانشگاههایمان در رتبهبندی جهانی این امکان برایشان وجود داشته باشد که از بین دانشگاههای دیگر دانشگاهها دانشگاههای ایران را هم ترجیح بدهند.
سوال: ما الان به لحاظ رتبهبندی در منطقه و در دنیا رتبهبندی دانشگاههایمان الان به چه صورت است؟ زلفی گل:خوب متفاوت است دانشگاههای مثل دانشگاه شریف دانشگاه تهران دانشگاههای برتر رتبه شان بهتر است و سطح بندی دارد که اینها متفاوت هستند، ولی خوشبختانه تعداد دانشگاههایمان که در رتبه بندیهای جهانی هستند در رتبه بندیهای متفاوت تا ۶۵ و ۷۰ دانشگاه هم داریم. سوال: و ممکن است که به لحاظ مرجعیت علمی در دنیا پیشتاز بشویم؟ زلفی گل: این ضروریات و الزاماتی دارد برای اینکه ما در زمینه مرجعیت علمی پیشتاز شویم باید چند اقدام صورت بگیرد یکی اینکه تولید علم جدید نیاز به تجهیزات نو دارد ما اعتباراتی در اختیارمان قرار بگیرد و در اختیار دانشگاهها قرار بگیرد که بتوانند تجهیزات آزمایشگاهیشان و کارگاهیشان را به روز آمد کنند اگر ما نداشته باشیم تجهیزات روز آمد و به روز طبیعی است که اطلاعات و دادههایی که از آزمایشگاهها میگیریم اینها در حد استانداردهای مورد قبول جامعه جهانی شاید نباشد این یک بحث است.
سوال: الان فکر میکنم با توجه به اینکه در برنامه هفتم مصوب شده که ۵ درصد بودجه عمومی کشور به وزارت علوم اختصاص پیدا کند خیلی دست شما را باز میکند برای این اتفاق درست است؟ زلفی گل: اگر این اتفاق بیفتد و مصوبه حکم برنامه توسعه هفتم که معادل ۱۵ درصد اعتبارات هر دانشگاه برای پژوهش اختصاص داده شود ۵ درصد برای فرهنگی یعنی ۲۰ درصد ویژه برای این کار قرار داده شود.
سوال:۲۰ درصد مجموعه بودجه عمومی درسته؟ زلفی گل: نه معادل ۲۰ درصد بودجه هر دانشگاهی سالانه ۱۵ درصد برای پژوهش و ۵ درصد برای امور فرهنگی اختصاص داده شود اگر این اتفاق بیفتد تا حدودی میتواند موثر باشد.
سوال:در مجموع جدای از بودجه پژوهشی ۵ درصد کل بودجه عمومی هم باز به وزارتخانه شما اختصاص پیدا میکند؟ زلفی گل: بله الان حدود ۳ درصد است اگر آن بشود ۵ درصد میتواند اعتبارات.
سوال:جدای از بودجه پژوهشی؟ زلفی گل: بله ۵ درصد اعتبارات عمومی کل کشور را به وزارت علوم که در حال حاضر ۳ درصد است ته دیگری که ما اگر بخواهیم در رتبهبندیهای جهانی جایگاه مناسب خودمان را پیدا کنیم باید به بحث معیشت دانشگاهیان هم توجه کنیم ببینید تا چند سال پیش حقوق یک استاد یار دانشگاه معادل ۵ برابر حداقل حقوق بود و الان متاسفانه این حدود یک و نیم برابر شده و این طبیعی است که در شهرهای بزرگ و کلان شهرها نخبگان ما که بعد از ۳۵ سالگی و ۳۲ سالگی درس میخوانند و میآیند میشوند هیئت علمی حالا میخواهند ازدواج کنند، ماشین بخرند، مسکن بخرند، حداقلهایی را لازم دارند اگر به بحث معیشت نخبگان و اعضای هیئت علمی و یاوران علمی کارکنان دانشگاهها هم یاوران علمی هستند، چون نقش تربیتی دارند ما فرزندانمان را میسپاریم به آنها و هر کسی که در دانشگاه کار میکند با هر رستهای نقش تربیتی دارد از راننده گرفته نگهبان گرفته نیروهای خدماتی گرفته بنابراین کارکنانی که ما در دانشگاهها بهشون میگوییم یاوران علمی آنها هم در اینکه در آزمایشگاهها و کارگاهها و در جاهای مختلف کمک کنند.
اعضای علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی ما را نقششان نقش کلیدی است اگر ما میخواهیم که از ظرفیت دانشی دانشگاههایمان و پژوهشگاهها و پارکهای علم و فناوری مان به گونهای استفاده کنیم که در رتبه بندیهای جهانی دست برتر داشته باشیم باید به بحث معیشت دانشگاهیان هم عنایت ویژهای داشته باشیم بحث دیگر علاوه بر تجهیزات آزمایشگاهی و بحث معیشت بحث اینکه استادان ما در دانشگاهها فضای پژوهشی مناسب هم داشته باشند الان در خیلی از دانشگاههای ما بعضا ۳ یا ۴ یا چند استاد در یک محوطه کوچک یک آزمایشگاه متعلق به تعداد زیادی استاد است خوب ما اگر بخواهیم که از ظرفیت آنها نهایت استفاده را بکنیم باید فضاهای آموزشی و پژوهشی دانشگاهها هم به حد استاندارد برسد.
سوال: یعنی همش گیر پول و اعتبار است دیگر آقای دکتر تقریباً؟ زلفی گل: یک قسمتش این است ولی یک قسمتش هم نه یک قسمتش هم به قوانین و مقررات ما بازی بدون توپ است یک قسمتش هم ما قوانین و مقرراتمان نیاز به بازنگری دارد نظام سنجش و انگیزش ما باید بازنگری شود به گونهای که کسانی که تلاش بیشتری میکنند جایگاه بالاتری داشته باشند و درآمد بیشتری داشته باشند و اگر نظام انگیزشی ما و سنجشی ما به گونهای نباشد که ترغیب بکند افراد فعالتر و اثربخشتر را طبیعی است که یک یکنواختی در سیستم حاکم میشود کسی که کار بکند با کسی که کار نکند یک جور دیده شود چه در بحث معیشتی چه در بحث پژوهانه و تعداد دانشجوی ارشد و دکترایی که بهش اختصاص داده میشود در زمان ارتقاء مرتبه علمی و موارد این چنینی طبیعی است که آن انگیزه وجود نخواهد داشت برای دستیابی به جایگاه برتر علمی ما باید جامع الاطراف نگاه بکنیم ما باید ارکان دانشگاه را ویژه ببینیم ارکان دانشگاه یک بحثش یاد دهنده است یک بحثش یادگیرنده است که دانشجو، استاد یک بحثش محتوا است و به همین دلیل هم کشورهای پیشرفته سعی میکنند که نیروهای نخبه و مستعد کشورهای دیگر را به عنوان مهاجر جذب بکنند خوشبختانه در کشور ما این ظرفیت به نگاه تمدنی که از دیرباز به علم و دانش بوده در جامعه ما تبدیل به یک فرهنگ شده که هر خانواده آرزویش این است که فرزندانش تا آنجایی که امکان دارد رشد علمی داشته باشند و به درجات علمی برسند ما باید این هنر را داشته باشیم از این ظرفیت نهایت استفاده را بکنیم.
سوال: حالا شما به سنجش اشاره کردید یاد سازمان سنجش افتادم که مصوب شد که منفک بشود از زیر مجموعه شما و برود ریاست جمهوری این مشغله شما را فکر میکنم خیلی کمتر میکند خودتان راضی بودید از این اتفاق؟ زلفی گل:خوب این محاسنی داشت و معایبی داشت بالاخره ما باید از عقل جمعی و مراجع ذی صلاح مافوق که تصمیم میگیرند در سلسله مراتب اداری ما باید هم تبعیت کنیم و هم کمک کنیم که آن اتفاق به خوبی بیفتد این اتفاق میتواند محاسنی داشته باشد میتواند معایبی داشته باشد من محاسنش را خدمتتان عرض کنم، چون عید است من قسمت محاسنش را با دید عینک مثبت نگاه کنیم.
سوال: معایبش را کی صحبت کنیم مناسبتش کی است؟ زلفی گل:چون تصمیم گرفته شده دیگر وقتی که کاری انجام شده و تصمیم گرفته شده ما باید به آینده آن فکر کنیم باید تلاش کنیم که آن کار درست انجام شود محاسنش چیست محاسنش این است که الان سازمان سنجش فعلی وقتی میخواست یک کنکور برگزار کند یک وزیر باید نامه میداد به سایر وزرا وزیر راه و شهرسازی برای انتقال سوالات وزیر آموزش و پرورش باید کمک میکرد، دبیرستانها را در اختیار قرار میداد که آزمون برگزار شود، دانشگاه آزاد مثلاً برای حوزهها کمک میکرد، وزارت بهداشت بحث اورژانس و آمبولانس و بحثهای حفاظتی را، وزارت ارتباطات بحثهای اینترنتی و اینها، وزارت کشور بحثهای امنیتی یک هماهنگی ویژهای لازم است برای اینکه کنکور برگزار شود، چون مردم ما به سازمان سنجش اطمینان دارند و یقین دارند که حقشان آنجا حفظ میشود و واقعاً وقتی که میخواهد این کنکور برگزار شود ما چند هفته شدیداً درگیر هستیم.
سوال: حالا اصلاً آقای دکتر با این توصیفاتی که شما برای کنکور فرمودید اگر حذف میشد و دانشگاهها خودشان با آزمون ورودی جذب دانشجو میکردند اصلاً بهتر نبود؟ زلفی گل: در شرایط فعلی حذف کنکور مقدور نیست چرا، چون همه خانوادهها در پی این هستند که آن ۲۰ هزار داوطلبی که رشتههای تاپ قبول میشوند و رشتههای بهتر از نظر آینده کاری انتخاب میشوند آنها انتخاب بکنند برای این کار شما باید گزینش بکنید تعداد افرادی که معدلشان ۲۰ است به عنوان مثال یا ۱۹.۹ است و میخواهند بروند به عنوان مثال پزشکی تهران علوم پزشکی تهران و یا میخواهند بروند رشته برق دانشگاه شریف یا رشته حقوق دانشگاه تهران، چون تعداد افراد با شرایط یکسان از معدل دبیرستان زیاد است و بیشتر از تعدادی است که در آن رشته میخواهد پذیرش بشود شما راهی جز برگزاری کنکور ندارید.
سوال: دلیلش به خاطر آینده شغلی نیست که این رشتهها دارند؟ زلفی گل: دقیقاً
سوال: خوب الان وزارت علوم برای تضمین آینده شغلی دانشجویان در رشتههای دیگر چه اقدامی انجام داده اون اگر تضمین شود این بار را این سمت کمتر نمیکند؟ زلفی گل: اصلاً اگر آینده شغلی تضمین شود اصلاً کلاً این مسئله حل میشود.
سوال:خوب الان اتفاق افتاده؟ زلفی گل: شما فکر میکنید که وزارت علوم است ما آموزش میدهیم مهارت یاد دانشجو میدهیم آیا وزارت سمت وزارت صنعت و معدن و تجارت دست من است دست وزیر علوم است وزارت راه و شهرسازی دست من است.
سوال: نه اینکه تفاهمنامه داشته باشید با وزارتخانهها که جذب دانشجو اتفاق بیفتد خاطرم است که شما با برخی از گروههای خودروساز یک کارهایی انجام داده بودید برای جذب دانشجو؟ زلفی گل: بله ما اخیراً با اتاق بازرگانی نشستی را داشتیم که واحدهای زیر مجموعه اتاق بازرگانی در بورس دانشجویان کمکمان میکنند تعداد زیادی ولی خوب بورس صنعتی که ما سال گذشته داشتیم در حدی نیست که این را پاسخ بدهد چرا اگر یک روزی بحث اشتغال در کشور ما حل شود آن موقع امکان حذف کنکور هم شاید وجود داشته باشد آن موقع هم در حال حاضر این امکان وجود ندارد، اما آن سوالتان را من جوابم را کامل نکردم که فرمودید که این سازمان دارد مستقل میشود محاسنش چیست قبلاً من به عنوان وزیر باید خواهش میکردم از وزرای دیگه الان که میشود یک سازمان ذیل ریاست جمهوری قرار میگیرد دیگر رئیس جمهور مافوق همه وزارتخانهها است وقتی دستور میدهد همه موظف هستند بهتر تبعیت کنند بهتر همکاری کنند جایگاه و قدرت سازمان سنجش افزایش پیدا میکند نسبت به گذشته اگرچه در اساسنامه سازمان سنجش که مصوب شد جدیداً مسئولیتهای جدیدی هم بهش واگذار شد بحث ارزیابی بخش آموزش در وزارتخانههایی که متولی آموزش و پژوهش و فناوری هستند بحث نظارت از نظر کیفیت و تضمین کیفیت آموزش در وزارت آموزش و پرورش وزارت بهداشت و وزارت علوم دانشگاه آزاد اسلامی و سایر بخشها که نقش آموزشی دارند از این جنبهها.
سوال: در مجموع شما محاسنش را قالب میدانید بر معایب؟ زلفی گل: بله با توجه به تجربهای که دارم محاسنش بدیهی است که یک جایی هم که تصمیم جمعی گرفته میشود یک جایی مثل شورای عالی انقلاب و فرهنگی میآید یک تصمیمی را میگیرد و عقل جمعی پشت یک کاری وجود دارد به احتمال قوی خروجی آن هم قابل توجه است.
سوال: آقای دکتر بر اساس سند تحول دولت و تاکیداتی که رهبر معظم انقلاب در فروردین ۱۴۰۲ داشتند این بود که دانشگاهها باید پاسخگوی نیازهای جامعه باشند در این راستا اقداماتی که اتفاق افتاد حذف برخی از کد رشته محلهایی بود که شاید متقاضی نداشتند چه تعداد بود و اینکه ما به ازای آنچه که حذف شد چه تعداد کد رشته محل باز تعریف شد و اضافه شد به کد رشتههای قبلی که وجود نداشت؟ زلفی گل:عنایت بفرمایید که ما با پیگیریهایی که انجام دادیم در برنامه توسعه هفتم یک حکمی در خصوص مهارت محور کردن آموزش آمد و یک حکمی هم در خصوص آمایش آموزش عالی آمده که به گونهای برنامهریزی شود که رشتههایی که در دانشگاهها تدریس میشود بحث مرتبط بودنش با نیازهای جامعه رعایت شود، چون اصل سیام قانون اساسی میگوید که آموزش عالی رایگان تا سرحد خودکفایی یعنی ما آنجایی که از بودجه عمومی دولت هزینه میکنیم بایستی بر اساس نیازهای جامعه باشد خوب ما بررسی که انجام دادیم برخی از رشتهها داوطلب نداشت یا به عنوان مثال ۱۰ تا دانشجوی ارشد برای آن کد رشته میخواستیم یک دانشجو میآمد یا دوتا میآمد برگزاری یک کلاس با یک دانشجو باعث میشود که شما آنجا باید حقوق استاد بدهی حق التدریس بدهی، شرایط هزینه بکنی برای دولت گران تمام میشد طبیعی است که شما باید هماهنگ کنید این رشته متمرکز شود در چند دانشگاه و یا اگر در یک استانی این رشته در چند دانشگاه وجود داشت.
یکی از دانشگاههایی که تعداد دانشجویان و داوطلبان بیشتری میرفتند آنجا و پذیرفته میشدند آن رشته محل را حفظ کنید آن رشتهها که دانشجو نداشت و یا دانشجو به تعداد محدودی قبول میشد این کارهای رشتههای موازی را جمع بکنید خوشبختانه تعداد قابل توجهی از این رشتهها یا رشتههایی که استانداردهای آموزش عالی در آنها رعایت نمیشد به عنوان مثال شما وقتی که یک دانشگاهی مقطع دکترا در آن تدریس میشود قانون ما میگوید که بایستی یک تعدادی مشخص استاد تمام داشته باشد یک تعداد مشخصی دانشیار داشته باشد با رتبه علمی دانشیار و یک تعدادی استاد یار برای مقطع کارشناسی ارشد متفاوت از مقطع دکترا است برای مقطع کارشناسی هم متفاوت است وقتی در برخی از رشتهها بررسی کردند دیدند که این رشتهها وجود دارد مقطع دکترا یا ارشد در حالی که استاندارد نسبت استاد به دانشجو رعایت نشده یا امکانات و زیرساختهایش وجود ندارد اینها سعی شد که تا حدودی.
سوال:در مجموع چند تا حذف شدند؟ زلفی گل: پارسال یک چیزی حدود در نهایت فکر میکنم حدود ۲۰۰۰ تا رشته امسال هم هنوز نهایی نشده.
سوال: و چقدر اضافه شدهاند رشتههای جدید؟ زلفی گل: تعداد محدودی، چون ما الان یک مقدار سختگیری میکنیم سختگیری هم به این خاطر که هر رشته جدیدی که میخواهیم در شورای گسترش آموزش عالی مصوب شود آن دانشگاهی که متقاضی است را بهش میگوییم که بایستی پیوست اشتغال هم ضمیمه کنید یعنی برنامهتان مشخص شود که این رشته میخواهد تاسیس شود دانشجوهای این رشته شغل آیندهشان چیست کجا به این تخصص لازم دارند و اعضای شورای گسترش آموزش عالی که از افراد صاحب مکتب و صاحب نظر هستند و از بزرگان علمی کشور هستند این بسته اشتغال و پیوست اشتغال را هم لحاظ میکنند استانداردهای استاد را و فضای فیزیکی و آزمایشگاهی را لحاظ میکنند و بعد مجوز رشته را میدهند.
سوال: حالا، چون شما اشاره کردید به بحث هزینههایی که آموزش در دانشگاهها میتواند داشته باشد و طبیعتاً این میتواند روی شهریه دانشگاههایی که در اصل دانشجو باید شهریه بپردازد اثر مستقیم دارد من راجع به دانشگاه آزاد میخواستم سوال بپرسم که آیا شما موافق هستید که دانشگاهی مثل دانشگاه آزاد نرخ شهریه را شورای رقابت تعیین بکند یا اینکه نه معتقد هستید که خود دانشگاه بر اساس هزینههایی که دارد باید تعیین بکند شهریه را؟ زلفی گل: ببینید درستش این است که خود دانشگاه این را تعیین بکند، چون اگر جای دیگر در بخش خصوصی یعنی وقتی که یک جایی بخش خصوصی است و قرار است با بخش دولتی رقابت بکند بخش دولتی وصل است به بودجه عمومی دولت است اگر بخش خصوصی هم بخواهد از بیرون برایش تصمیم گرفته شود و نیازهای آن دیده نشود و هزینههای آن درست دیده نشود تصمیم گرفته شود طبیعی است که آن بخش خصوصی بعد از یک مدتی نمیتواند ادامه حیات بدهد.
سوال: بخشی از کارکرد شورای رقابت بر این است که آن انحصار اتفاق نیفتد افزایش قیمت از حد استانداردش عبور نکند و آن انحصار منجر به یک اتفاقات خاصی نشود شورای رقابت وارد میشود میگوید من بر اساس آن فرمولی که دارم هزینههایی که دارید و درآمدهایی که دارید قیمت گذاری میکنم اینجا در اصل شائبه این پیش میآید که مبادا دانشگاهی بخواهد اضافه بر آن چیزی که هزینه میکند درآمدزایی برای خودش داشته باشد آیا این اتفاق فکر نمیکنید ممکن است بیفتد؟ زلفی گل: اگر بخواهد این کار را بکند و توجه به وضعیت مردم و شرایط جامعه نکند داوطلبان خودش را از دست میدهد یعنی آن در یک دوراهی قرار گرفته.
سوال: بالاخره آنها هم مجبور هستند دیگر داوطلب است به دولتی که نمیتواند برود مجبور است که بیاید دانشگاه آزاد آن هم با شهریههایی که بالاخره مشخص میکنند یعنی خیلیها با مشقت و سختی دارند شهریه دانشگاه آزاد را به ویژه در کارشناسی ارشد و یا دکترا دارند تامین میکنند؟ زلفی گل: اجباری در کار نیست الان خوشبختانه بحث دانشگاه فنی و حرفهای دانشگاههای غیرانتفاعی هستند که با دانشگاههای آزاد رقابت میکنند تعداد دانشگاههای غیرانتفاعی.
سوال: یعنی معتقدید که آن انحصار خیلی هم وجود ندارد یک سبد متنوعی است که اگر دانشگاه آزاد شهریهاش را بالا میبرد میتواند جایگزین دانشگاه دیگری را انتخاب بکند؟ زلفی گل:مگر در دانشگاههایی که زیرساختش در دانشگاه غیرانتفاعی وجود نداشته باشد.
سوال: آنجا هم باز معتقد هستید که دانشگاه باید شهریه را تعیین بکند؟ زلفی گل: نه دیگر آنجا اگر بگذاریم دست خودشان آن حالت رقابت ناپذیری به وجود میآید.
سوال: آنجا متعلق به شورای رقابت میشود؟ زلفی گل: بله حتماً در رشتههایی که در دانشگاههای غیرانتفاعی وجود دارد همان رشته وجود دارد آنجا را باید گذاشت.
سوال:یعنی آنجا که رقابت است خود دانشگاهها ولی آنجا که انحصار شکل میگیرد شورای رقابت؟ زلفی گل: بله دقیقاً
سوال: حالا شما بحث تضمین شغل و اینکه فارغ التحصیلان دانشگاههای تحت نظارت وزارت علوم و دولتیها باید که در شغل مناسب خودشان مشغول به کار شوند و یک تعهد مدرکی دارند آنجا که اگر نتوانند شغلی را انتخاب کنند شما مدارکشان را آزاد میکنید الان به این شکل از روال درسته؟ زلفی گل: بله یک بخشش به این صورت است که بایستی یک جایی اعلام بکنند که ما آمادهایم اگر بعد از یک مدتی شغل مناسب نباشد بله این قانون وجود دارد.
سوال: راجع به رتبهبندی اساتید هم آنچه که در آموزش و پرورش برای معلمان وجود داشت آیا نیاز است که برای اساتید هم این اتفاق بیفتد به همان روال و اینکه طرح پژوهانه اساتید به کجا رسید اگر بخواهیم پیگیری کنیم آخرین خبرها چیست؟ زلفی گل: بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری که فرمودند که آیین نامه ارتقا بایستی مورد بازنگری قرار بگیرد و
بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری که فرمودند که آیین نامه ارتقا بایستی مورد بازنگری قرار بگیرد و به گونهای باشد که سایر بروندادهای علمی هم در آن لحاظ شود بحث نیاز محور بودن پژوهش مسئله محور بودن پژوهش توجه به توجههای کارفرمایی که تقاضا محور هستند نیاز محور هستند شورای عالی انقلاب فرهنگی اصول حاکم بر آیین نامه ارتقا را مصوب کرد و ابلاغ کرد به وزارت علوم و وزارت بهداشت ما در حال تدوین آیین نامه ارتقا هستیم بر اساس اصول حاکمی که مصوب شده آیین نامه ارتقا را ارسال میکنیم به شورای عالی انقلاب فرهنگی آنجا مصوب میکند بعد از اینکه مصوب شد ملاک ارتقاء مرتبه اعضای علمی خواهد بود تا قبل از آن آیین نامه ارتقاء مرتبه اعضای هیئت علمی که الان موجود است ملاک عمل است پس در این قسمت مشکلی وجود ندارد و آنجا ضرب العجل که مشخص کردهاند وقتی که دادهاند گفتهاند حدود دو ماه ارسال شود ما هم این کار را میکنیم و در آیین نامه ارتقاء جدید ما بحث تحقیقات نیاز محور مسئله محور کارفرمایی تقاضا محور و تحقیقات توسعهای کاربردی محور را مد نظر قرار دادهایم و امتیازاتی به ویژهای به این برون دادها آموزش را جدی دیدهایم در آن توجه به مسئله، چون یکی از کارکردهای اساسی دانشگاهها آموزش است اگر ما آموزش خوب نداشته باشیم پژوهش خوب هم نخواهیم داشت، اما در خصوص پژوهانه که فرمودید آیین نامهاش آماده است میخواستیم ابلاغ هم بکنیم، چون در برنامه توسعه هفتم در یک حکمی آمده که دستورالعمل پژوهانه جامع را وزارت علوم و وزارت بهداشت بنویسند و به تصویب هیئت محترم وزیران برسانند ما منتظر هستیم که اگر الان ابلاغ بکنیم این را چند ماه دیگر که برنامه توسعه هفتم ابلاغ شد مجبور هستیم که این دستورالعمل پژوهانه را ببریم در کمیسیون علمی و هوشمندسازی و بعد برود در هیئت دولت امکان دارد آنجا بندهایی از آن تغییر بکند و بعد یک تناقضی برای چند ماه ما بخواهیم دو تا آیین نامه بنویسیم یک مقدار ناهماهنگی به وجود میآید که درست نیست به همین دلیل ما منتظریم که برنامه توسعه هفتم ابلاغ شود بلافاصله این دستورالعمل پژوهانه جامع را ببریم در هیئت دولت و مصوب کنیم و عملیاتی.  سوال:  آقای دکتر بحث تجاریسازی مقالات علمی و پایان نامههای دانشجویی چقدر پیگیری شده تا الان تا الان چه اتفاقاتی افتاده؟  زلفی گل: عنایت داشته باشید که جامعه با قانون مدیریت میشود ما وقتی قوانین و مقرراتمان روی هر موضوعی متمرکز شود و آن برون داد ارزش پیدا کند طبیعی است که جامعه هم جامعه علمی ما هم متمایل میشوند که به مسیری بروند که ارزش بیشتری دارند هدف از تولید علم مرجعیت علمی و رفاه است تولید علم مرجعیت ایجاد میکند مصرف علم رفاه آرامش و آسایش تولید میکند ما باید همه اینها را ببینیم مصرف علم یعنی اینکه ما علممان کاربردی باشد نیاز محور باشد مسئله محور باشد فناور محور باشد خلق ثروت خدمت بکند ما باید تمامی بروندادهایی که منجر میشوند به هر کدام از اینها را امتیاز خاص خودش را ببینیم برای مرجعیت علمی شاخصهای خاص خودش بروندادهای خاص خودش برای بخش فناوری و کاربردی و تقاضا محور هم بروندادهای خاص خودشان را منتها ما در آیین نامه ارتقاء جدید و آیین نامه پژوهانه و نظام سنجش و انگیزش جدیدی که در وزارت علوم مصوب میکنیم به بروندادهای کاربردی و مسئله محور و نیاز محور و فناور محور تصمیم داریم که دو و سه برابر امتیاز بدهیم بروندادهایی که صرفاً بنیادی هستند یک برابر امتیاز بدهیم بروندادهایی که موضوعشان نیاز محور و مسئله محور است را دو برابر امتیاز بدهیم بروندادهایی که موضوعشان منجر به خلق یک فناوری ثروت و یک خدمت جدیدی به جامعه بشود آن را سه برابر امتیاز بدهیم.
سوال: و متناسب با این امتیازها بودجه تخصیص خواهد شد؟   زلفی گل: پژوهانه تخصیص میدهیم و از طرف دیگر در آیین نامه ارتقا امتیازاتی که به اینها میدهیم برای ارتقاء مرتبه از استادیاری به دانشیاری از دانشیاری به استادی و مقام شامخ استاد ممتازی اینها را لحاظ خواهیم کرد.
سوال: از مجموع فعالیتهای دو سال گذشته وزارت علوم اگر یک برنامه تلویزیونی مستند یا یک مجموعه تلویزیونی بخواهد ساخته شود که تمرکزش بر آن فعالیت باشد شما مایل هستید که بیشتر به کدام موضوع پرداخته شود؟   زلفی گل: من اینجا الان کارهایی که برای اولین بار انجام شده در وزارت علوم و کارهایی که قابل گفتن است و قابل ذکر است من ۷۵ مورد است که اینها همه کارهایی است که واقعاً من الان چند نمونهاش را از اینجا خدمتتان عرض خواهم کرد به عنوان مثال در نظام سنجش و انگیزش ما پایههای تشویقی اعضای هیئت علمی در خیلی از دانشگاهها ۵ یا ۷ یا ۱۰ تا بوده ما این را کردهایم ۶۰ تا یعنی عضو هیئت علمی در طول خدمتش میتواند علاوه بر ترفیع معمولیش تا ۶۰ پایه تشویقی هم اگر بخشهای مختلف داشته باشد تواند بگیرد برای بورس رتبههای برتر کنکور سراسری بوده تاسیس معاون فناوری و نوآوری بوده.
سوال: راجع به همه اینها که نمیشود آقای دکتر صحبت کرد مهمترینشان کدام است به نظرتان؟   زلفی گل: به عنوان مثال در مرجعیت علمی میتواند ساخته شود در توسعه فناوری به عنوان مثال مرجعیت علمی تعداد مجلات علمی که تا قبل از دولت جناب آقای دکتر رئیسی تحت نمایه شده بود آنها که تحت وزارت علوم است ۱۰۱ بود در این دو سال و نیم ۶۴ مجله جدید نمایش شده که تعداد قابل توجهی از آن به زبان فارسی است رتبه ایران در مجلات بر خط آمده شده رتبه ششم در دنیا زبان فارسی شده رتبه نهم در دنیا یعنی در تعداد دانشمندان یک درصد ۲ درصد در بحث مرجعیت علمی من فکر میکنم میشود یک برنامه قشنگی ایجاد کرد در بحث فناوری و توسعه فناوری میشود یک برنامه خیلی خوبی ایجاد کرد در بحث فرهنگی کارهای بسیار زیبایی شده در وزارت علوم میشود کارکرد در بحث محتوا میشود برنامه داشت در بخشهای مختلفی ما میتوانیم در بخش پژوهشی فناوری فرهنگی و آموزشی و دانشجویی ما میتوانیم هر کدام از اینها برنامه و مستنداتی بسازیم و آن اتفاقات میمونی که در وزارت علوم افتاده را در واقع تبیین کنیم.
سوال: خیلی متشکرم فرصتمان تمام شد میخواستیم راجع به سامانه هم بپرسیم ولی آنقدر مفصل است این سامانه و توضیحاتش که در این مجال نمیگنجد انشاالله یک فرصت دیگری خیلی ممنون که آمدید به برنامه صف اول و در سال ۱۴۰۳ برای شما و همکاران تان آرزوی توفیقات روزافزون دارم و سال خوشی را برایتان آرزومند هستم.  زلفی گل: من هم بسیار سپاسگزار هستم از اینکه عنایت ویژهای به علم و فناوری در کشور دارید امیدوارم که در تمامی بخشهای کشور این باور وجود داشته باشد اگر بخواهیم توسعه جامع و اطراف کشور را در عرصههای مختلف سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی داشته باشیم بایستی عنایت ویژهای به وزارتخانههای متولی علم و آموزش و فناوری داشته باشیم من آرزویم این است که یک زمانی چک سفید بدهند به وزرای وزارتخانههایی که متولی آموزش و پژوهش هستند.
سوال:شما چه عددی در  آن چک سفید مینویسید؟
زلفی گل: انصاف را رعایت میکنم.