شوره‌زاری که بهشت شد/ حیات دوباره چگونه به تنها خلیج ایرانی خزر بازگشت؟ + فیلم‌

با لایروبی 11 کیلومتر از کانال آشور، اتصال خلیج گرگان به دریای خزر برقرار شد تا مسیر ورود 1.5 میلیارد مترمکعب آب دریا به این پهنه آبی هموار شود. در مدت زمان کوتاه بازگشایی کانال آشوراده، سطح آب خلیج گرگان تا حد قابل‌توجهی بالا آمده است و هم‌اکنون حدود 400 متر آب دریای خزر به‌سمت ساحل بندرگز پیشروی کرده و سطح آب خلیج پای اسکله چوبی بندرگز نسبت به یک ماه گذشته حدود 65 سانتی‌متر افزایش داشته است.

به‌گفته کارشناسان محیط زیست، ارتباط خلیج گرگان با دریای خزر علاوه بر بازگشت صدها هزار پرنده مهاجر، حدود 15 گونه ماهی کمیاب را از خطر انقراض نجات داد.

اهمیت این پروژه از نظر زیست‌محیطی، رونق اقتصادی و امکان حیات دوباره در این خط بسیار حائز اهمیت است. احیای خلیج گرگان و اثرات مهم آن در سال‌های آینده بر همگان عیان خواهد شد و در این مهم دولت و مشخصاً سازمان بنادر و دریانوردی در فعالیتی شبانه‌روزی زندگی را به خلیج گرگان که می‌توانست در سال‌های آینده با عدم رسیدگی تبدیل به شوره‌زار شود و ریزگردها نفس مردم را به شماره درآورد، بازگرداند.

خلیج گرگان که از طریق سه کانال آشوراده، چپقلی و خزینی با دریای خزر در ارتباط بود طی سال‌های 1372 تا زمان دستور لایروبی توسط رئیس دولت سیزدهم از تراز منفی 25.5 به تراز منفی 27.5 کاهش یافت و همین موضوع سبب خشک شدن کانال خزینی و آشوراده شد و به‌سبب اهمیت موضوع و بر اساس سومین و چهارمین جلسه ستاد هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور احیای خلیج گرگان در طرح جامع مصوب 5ساله از سال 1399 تا 1403 در دستور کار سازمان بنادر و دریانوردی قرار گرفت.

با دستور رئیس دولت سیزدهم در سفری که اسفند 1400 به گلستان انجام شد سازمان بنادر و دریانوردی مأموریت یافت عملیات اجرایی لایروبی کانال آشوراده و مسیر منتهی به خلیج گرگان را انجام بدهد. بخشی از مهمترین اهداف اجرای پروژه لایروبی خلیج مهم گرگان شامل تسهیل تبادل آب بین  دریای خزر و خلیج گرگان، فراهم شدن امکان تردد انواع شناورها در این مسیر برای فعالیت‌های گردشگری دریایی، کسب‌وکارهای امور شیلاتی و اقدامات امنیتی، جلوگیری از سرعت خشک شدن خلیج گرگان و تبعات ناشی از ایجاد ریزدگردها، جلوگیری از افزایش شوری آب خلیج گرگان و ممانعت از ایجاد شوره‌زار، احیا و رونق صنایع و مشاغل دریایی برای معیشت مردم و جلوگیری از بیکاری است.

با آبگیری خلیج گرگان سطح آب خلیج 40 سانتی‌متر افزایش پیدا کرد و پهنه آبی جدیدی به‌مساحت 3000 هکتار به مساحت خلیج اضافه شد که این مساحت خطرات جدی ناشی از تولید و پراکنده شدن ریزگردها و شوره‌زارها را برطرف خواهد کرد.

طول کانال آشوراده و مسیرهای الحاقی به این پروژه 11 کیلومتر، عرض کانال در پایین‌دست 70 و در بالادست در سمت دریا 440 متر و عمق کانال 1.5 متر است، کل حجم لایروبی شامل مسیرهای تردد بین اسکله چوبی مسافری بندر ترکمن و جزیره آشوراده، کانال فرعی بندر ترکمن و حوضچه بندر ترکمن و مسیر فرعی بین مسیر آشوراده و اسکله رستوران یک میلیون و 420 هزار مترمکعب است، تراورس‌کوبی دو طرف کانال، کاشت گیاه بومی سالیکورنیا در محل دایک‌های ایجادی به‌مساحت 150 هکتار برای جلوگیری از ریزگردها بخشی از مشخصات این پروژه است که از 25 خرداد 1401 آغاز شد و روز 30 آذرماه جاری در سفر رئیس جمهور و وزیر راه و شهرسازی به بهره‌برداری رسید.

بررسی‌ها و کارشناسی‌های انجام‌شده حاکی از آن است که نتایج ناشی از لایروبی کانال آشوراده و خلیج گرگان برقراری اتصال آبی بین خلیج و دریای خزر و تسهیل تبادل آب، امکان تردد ایمن شناورهای سبک، کاهش شوری آب از 45 در هزار به 20 در هزار، رفع مخاطرات ناشی از ایجاد ریزگردها، افزایش عمق کانال آشوراده به 1.5 متر و تردد ایمن و سهل شناورهاست.

با انجام موفق این پروژه نگرانی و دغدغه‌های چندین‌ساله مردم شریف استان گلستان در بخش‌های محیط‌زیستی، معیشتی، شیلاتی، گردشگری و طبیعت‌گردی برطرف شده است. اهمیت این‌گونه پروژه‌های ملی را نمی‌توان با ارزش‌های مادی بیان کرد چرا که ارتباط مستقیم با محیط زیست دارد و دیگر ثمرات مثبت آن زیر چتر موضوع مهم محیط زیست قرار گرفته است.

نکات برجسته‌ای که لایروبی کانال آشوراده را نسبت به دیگر لایروبی‌ها متمایز نموده است طراحی خاص کانال به‌صورت قیفی شکل‌، حفاظ رسوب‌گیر در دو طرف کانال و سازگار با محیط زیست، ایجاد و کشت گیاه‌های شورپسند به‌روی محل انباشت مصالح حاصل از لایروبی، لایروبی در عمق کم و در وسعت بالا و زمان اجرای آن در کمترین زمان بوده است.

ایجاد و کاشت گیاه‌های شورپسند در حال انجام است و تا پایان سال جاری به اتمام خواهد رسید. موضوع مهمی که رئیس‌جمهور نیز در  افتتاحیه بازگشایی کانال آشوراده به آن اشاره داشتند تأکید بر حفظ وضعیت موجود و حتی ارتقاء آن توسط دستگاه‌های متولی است که انتظار می‌رود دیگر دستگاه‌های متولی احیاء خلیج، مطابق با مصوبه «ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور» نسبت به وظایف مشخص‌شده عمل کنند.

انتهای پیام/+