تحولات آفریقا|بعید بودن احتمال دخالت نظامی در نیجر/ نگرانی خاص غربی‌ها درباره قاره سیاه

 «سعدالله زارعی» کارشناس مسائل منطقه و بین‌المللی در نشست خبری که عصر امروز در محل موسسه مطالعات راهبردی اندیشه‌سازان نور برگزار شد، گفت: به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، شاهد موج‌های مختلف مقابله با استعمارگران در سطح بین‌الملل هستیم، به خصوص آفریقای شمالی و مسلمان شاهد چند موج انقلابی بود

کارشناس حوزه بین‌الملل و جبهه مقاومت اضافه کرد: اولین موج، از بین رفتن پیمان کمپ دیوید و موج بعدی دموکراسی خواهی و عدالت خواهی در چند کشور از جمله الجزایر و جنبش نجات به رهبری عباس مدنی و در مغرب بود گروه‌های اسلامگرا بیشتر کرسی‌های پارلمانی را تصاحب کردند و در سودان هم شاهد روی کار آمدن دولت اسلامگرا بودیم.

زارعی افزود: رخدادهای انقلابی در تونس و چند کشور آفریقایی نیز به راه افتاد، هرچند که جنبش‌های اسلامی به قدرت نرسیدند، اما به عنوان یک نیروی تاثیرگذار محسوب می‌شوند.

این کارشناس جبهه مقاومت با اشاره به اینکه موج سوم از سال 2000 به بعد آغاز شد، که همان طرح خاورمیانه جدید بود. این طرح با هدف تجزیه کشورهای منطقه بود که مردم با آن مقابله کرده و مانع اجرایی شدن آن شدند و در همین مقطع زمانی ما شاهد مقابله مصری‌ها در طرح معامله قرن بودیم که در نهایت این طرح به شکست انجامید و از گردونه خارج شد.

وی با بیان اینکه موج‌های بعدی سرنگونی دولت‌های مهمی بود مانند دولت لیبی (سقوط قزافی) و  مصر (سقوط حسنی مبارک) گفت: ما اکنون شاهد موج جدیدی هستیم، این موج به طور خاص آزادسازی این قاره از سلطه امنیتی و اقتصادی کشورهای اروپایی به خصوص فرانسه است. در دو سال گذشته شاهد خیزش ضد فرانسوی در کشورهای مالی، چاد و بورکینافاسو بودیم که به نتیجه رسید. این موج جدید، استعمار زدایی ضد فرانسوی است که هدفمندتر و با سرعت بیشتر، شفاف تر در حال رخ دادن است.

کارشناس مسائل منطقه‌ای گفت: بیشتر کشورهای شمال آفریقا از نظر تاریخی زیر سلطه استعمار فرانسوی‌ها بودند، اکنون صحبت ما بر مسائل تاریخی نیست بلکه ما از وضعیت کنونی صحبت می‌کنیم. اتفاقی که در نیجر افتاده است مخالفت با سلطه فرانسه بود.

زارعی بیان کرد: الان بیشتر مواد اولیه نیروگاه‌های اتمی اروپا توسط کشورهای آفریقایی تامین می‌شود. بر اساس آمار، 31 درصد اورانیوم مورد نیاز نیروگاه‌های فرانسه توسط نیجر تامین می‌شود، اما درآمد این کشور از صادرات اورانیوم بسیار ناچیز است.

کارشناس مسائل منطقه‌ای گفت: طبق آمار 60 درصد مردم نیجر زیر خط فقر زندگی می‌کنند. منابع توسط کشورهای اروپایی غارت می‌شود. بنابراین ما صحبت از استعمار غربی می‌کنیم. سلطه غربی‌ها بر ملت های آفریقایی در دوره استقلال ما در این بازه زمانی صحبت می‌کنیم. اما واقعیت این است که روسیه با نگاه به فضای داخلی آفریقا متوجه میزان مخالفت مردم این قاره با سیاست‌های اروپایی شده است.

زارعی عنوان کرد: از زمانی که مسئله تروریسم در جهان مطرح شد ( از سال 2000 به بعد) فرانسوی ها با کشورهای آفریقا مانند چاد، بورکینافاسو، موریتانی پیمانی به نام جی5 امضا کردند که در سایه آن پیمان با تروریسم مقابله شود.

وی خاطر نشان کرد: مردم آفریقا آسیب های جدی از گروه‌هایی مانند بوکوحرام دیدند، قرارداد جی5 به کاهش فعالیت آن گروه‌ها یا ریشه کنی آن گروه‌ها منجر نشد، بلکه فعالیت آن گروه‌ها افزایش پیدا کرد.کم کم مردم آفریقا متوجه شدند که برای فرانسه و کشورهای اروپایی مهم این است که تروریست‌ها به سمت اروپا سرازیر نشوند، بنابراین، ما همچنان شاهد افزایش حملات تروریستی بودیم. روسیه به تدریج با کشورهای آفریقایی وارد مذاکره شد و شرکت‌های امنیتی مانند واگنر بادولت‌های آفریقایی توافق امضا کردند.

زارعی با بیان اینکه آفریقایی‌ها کم کم به روسیه گرایش پیدا کردند و ترجیح دادند از فرانسه و کشورهای اروپایی جدا شوند هیچ اتفاقی برای آن‌ها نمی‌افتد، گفت: بیشتر اروپایی‌ها استعمار کلاسیک یا نظامی داشتند اما بعد از استقلال دولت‌های آفریقایی را در دست گرفتند. بیانیه اکواس که در خصوص نیجر صادر شد به معنای حضور استعمار است.

کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: در نیجر یک گروهی حاکم بودند و برکنار شدند و یک گروه دیگر آمدند. در تاریخ 60 و 70 ساله آفریقا مملو از کودتاست. در این جا اکواس از مداخله نظامی صحبت می‌کند و در اینجا باید چاره اندیشی شود.

زارعی گفت: در یک دوره چند ساله بعضی کشورهای آفریقایی از سلطه فرانسه خارج شدند. مانند مالی، بورکینافاسو و … بنابراین غربی‌ها نگران هستند این موج سراسر قاره آفریقا را در بر بگیرد. که گام اول آن کشورهایی هستند که سابقه استعمار فرانسه دارند و بعد کشورهایی هستند که سابقه استعمار انگلیس را دارند.

وی عنوان کرد: غربی‌ها نگرانند که استعمارشان با این حرکت‌های ضد استعماری درهم پیچیده شود. بر خلاف تبلیغات رسانه‌های غربی‌ و جهانی، آنچه درباره نیجر اتفاق افتاده، در حقیقت  یک استعمارزدایی و یک حرکت وسیع مردمی است.  در هفته اخیر یک حرکت وسیع مردمی در نیجر در حمایت از شورای نظامی جریان یافت. رسانه‌های غربی می‌کوشند روسیه را هدف قرار دهند با این ادعا که آنچه در نیجر و آفریقای مرکزی افتاده یک توطئه خارجی است که از سمت روسیه جریان دارد. آنچه در نیجر اتفاق افتاده است جایگزینی روسیه با فرانسه است. قبلا رابطه استعمار فرانسه با نیجر بود الان رابطه استعمار روسیه با نیجر است.

این کارشناس مسائل سیاسی ادامه داد: کشورهای آفریقایی برای عبور از یک موقعیت به یک قدرت بین‌المللی برای مدت کوتاهی توجه کردند، مشکلی در این زمینه ندیدند. اما آن‌ها در بلند مدت با توجه به تجربه خود واقعیت خود را تعیین خواهند کرد.

این کارشناس سیاسی گفت: جمهوری اسلامی ایران، اگر وارد تحولات آفریقا شود می‌تواند از این تحولات در شکل گیری وحدت و  تمدن اسلامی استفاده کند. روس‌ها نزد ملت‌های آفریقایی یک کشور غیر اسلامی تلقی می‌شوند، این‌ها برای کوتاه مدت برای آفریقایی‌ها قابل اغماض است اما در دراز مدت قابل تحمل نیست. ما به عنوان جمهوری اسلامی ثابت کردیم دست یار  باسخاوتمندی هستیم که برکات مختلفی برای طرف گیرنده و دهنده این دست به ارمغان می‌آوریم.

زراعی تصریح کرد: با توجه به تحولات موج استعمار زدایی که در کشورهای آفریقایی مانند نیجر افتاده ما در آغاز تحولات آفریقا هستیم و این تحولات گسترش پیدا خواهد کرد و ما باید در تحولات آفریقا حضوری موثر داشته باشیم.

وی در پاسخ به سوال ، با توجه به مخالفت مالی و بورکینافاسو به عنوان عضو اکواس و الجزایر به عنوان همسایه این کشور آیا دخالت نظامی در نیجر اتفاق می‌افتد؟ خاطر نشان کرد: بعید می‌دانم فرانسه تجربه پانزده تا بیست سال اخیر را نادیده بگیرد و مداخله نظامی کند. تجربه غربی‌ها از مداخله نظامی تجربه شکست خورده‌ای است، بعضی کشورهای آفریقایی که مرتبط با غرب هستند، نمی‌دانم جمع بندی آن‌ها از قدرت نظامی نیجر چیست. نیجر 150000 نظامی دارد در حالی که اکواس 25000 نظامی برای اقدام نظامی در نظر گرفته است. با این حال نمی‌توانیم دخالت نظامی اکواس را پیش بینی کنیم. دولت‌های اکواس می‌دانند که طبع مردم آفریقا مخالفت با دخالت کشورهای خارجی است، بعید می‌دانم به خودشان جرات بدهند و وارد دالان تاریک بشوند.