نگاهی به حملات شیمیایی در جهان

مسئله تاول‌هایی است که همچنان می‌سوزد و معاهداتی که همچنان فقط امضا می شود و جنایاتی که توسط سیاست‌مداران شیک‌پوش غربی همچنان تکرار می‌شود.

بمباران شیمیایی و میکروبی جزو منحوس ترین و کشنده ترین جنایات انسانی در طول تاریخ بشر است. در آوریل سال ۱۹۱۵ میلادی در جریان جنگ جهانی اول برای نخستین‌بار از سلاح شیمیایی استفاده شد، آلمان‌ها در نبردی مشهور به «نبرد ایپر» گاز کلر را به‌عنوان سلاح شیمیایی استفاده کردند. تا پایان جنگ، بیش از ۱۲۴ هزار تن مواد شیمیایی از انواع گاز کلر و گاز خردل در جبهه‌ها توسط طرفین درگیر جنگ استفاده شدند و بیش از یک‌صد هزار نفر کشته شدند و یک میلیون نفر نیز مجروح شدند.

10 سال پس از اولین بکارگیری از تسلیحات شیمیایی، در سال 1925 براساس کنوانسیون نظارت بر منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی و بیولوژیکی «باکتریولوژیک»، استفاده از این نوع سلاح‌ها ممنوع اعلام شد،  اما عملاً ضمانت اجرایی مناسبی برای آن پیش‌بینی نشد؛ جامعه جهانی شاهد بود که در سال 1936 و در میان حمله نظامی ایتالیا به حبشه (اتیوپی) که با مقاومت شدید این کشور مواجه شد، ایتالیایی‌ها به رهبری موسیلینی از سلاح‌های شمیایی نظیر گاز خردل و فسژن و بمب‌های فسفری استفاده کردند.

بنیتو موسولینی، پایه‌گذار فاشیست و رهبر دیکتاتور ایتالیا

با این حال پس از شروع جنگ جهانی دوم کشورهای متحد و متفق از ترس اقدام متقابل کشورهای درگیر جنگ از این سلاح استفاده نکردند. به عنوان مثال هیتلر فرصت استفاده از گاز سارین را در جنگ جهانی دوم در اختیار داشت اما چنین تصمیمی را اتخاذ نکرد!

سارین مایع شفاف بی رنگ و بی بویی بود که در دسته عوامل عصبی از جنگ افزارهای شیمیایی طبقه بندی می شد و می توانست عضلات قلب و سیستم تنفسی را فلج کرده و فرد را ظرف چند دقیقه به مرگ ناشی از خفگی دچار سازد.

رنگ‌های شوم!

سایه عواقب استفاده از سلاح‌های شیمیایی بر سر دارندگان این تسلیحات بود تا اینکه آمریکا در اقدامی غافلگیرانه با یک سلاح شیمیایی معروف و کشنده  به نام «عامل نارنجی» آشکار کرد و مردمان ویتنام و لائوس و کامبوج را به خاک و خون کشید. بهانه آمریکا برای این کار جنگل‌زدایی و جلوگیری از اختفای ویتنامی‌ها در لابه‌لای درختان بود.

حاصل عامل نارنجی در ویتنام

«عامل آبی» نیز یکی دیگر از مواد شیمیایی بود که برای نابودکردن محصولات کشاورزی و از بین بردن امنیت غذایی ویتنام شمالی، بر روی محصولات کشاورزی اسپری می‌شد و ارتش آمریکا، 75 میلیون و 700 هزار مواد شیمیایی بر روی جنگل‌ها و زمین‌های کشاورزی ریخت و نابود کرد.

نقطه اوج بمباران‌های عوامل سمی و شیمیایی بین سال‌های 1965 تا 1975 بود. آمریکا طی آن سال‌ها با گازهایی نظیر توکسین، دوس‌توکسین، ساکسی‌توکسین، مایکوتوکسین و بیوتوکسین مردم را بمباران کرد و این عوامل سمی و فلج‌کننده را به مدت 10 سال مستمر به کار برد.

آمریکا 4 میلیون ویتنامی را شیمیایی کرد

این بمباران‌ها بیش از ۴ میلیون نفر را شیمیایی کرد که ۴۰۰ هزار نفر آنها یا مُردند یا نقص عضو شدند. بر اثر این سمپاشی ناجوانمردانه در دهه‌های بعدی نیز حدود ۵۰۰ هزار کودک ویتنامی نیز با اختلالات مادرزادی به دنیا آمدند.

بمباران شیمیایی ویتنام توسط آمریکا

تاثیرات بمباران شیمیایی در ویتنام به حدی بود که پس از جنگ، کشوری که شمال تا جنوب آن را شالیزار فرا گرفته بود، مجبور به وارادت برنج شد.

نکته قابل توجه پس از این حوادث شوم این است که سازمان‌های جهانی و کشورهای جهان به صدور بیانیه و تصویب پروتکل‌های کلی بدون هیچ ضمانت اجرایی اکتفا کردند و نتیجه‌اش شد عقده‌گشایی یاغیِ بغداد علیه مردم مظلوم ایران و استفاده از هر نوع سلاح شیمیایی که تا به آن روز استفاده نشده بود.

صدام گازهای خردل، سارین، سیانی، اعصاب و گاز خفه‌کننده در سردشت، نودشه، حلبچه، سومار و مریوان و… را علیه کودکان و مردم عادی در ایران و حتی هم وطنان مخالفش استفاده کرد.

سوال اینجاست، این سلاح‌های کشنده و نوین را صدام از کجا آورده بود؟

پس از اتمام جنگ هشت‌ساله ایران و عراق، اسنادی فاش شد که ۸۶ شرکت آلمانی و حدود ۶۰ شرکت انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی به بعثی‌ها کمک می‌کردند. آنها مواد اولیه و تجهیزات برای صدام می‌فرستادند تا سلاح شیمیایی بسازد.

آثار حملات شیمیایی صدام در جنگ تحمیلی

در طول جنگ تحمیلی، رژیم بعثی عراق در حملات گوناگون بارها از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد. بنا به گزارش رسمی ایران به کنفرانس خلع سلاح، تعداد این حملات توسط عراق از دی ماه ۱۳۵۹ تا اسفند ۱۳۶۶ در مجموع به ۲۴۲ مورد رسیده بود که قربانیان آن به ۴۴ هزار نفر می‌رسید. گفتنی است از اسفند 1366 تاکنون این رقم به یکصدهزار نفر افزایش یافته است. همچنین بنا بر همین گزارش عراق در طول جنگ تحمیلی از ۶ هزار بمب شیمیایی علیه ایران استفاده کرده بود.

به گفته دکتر حسین شهرستانی، از دانشمندان هسته‌ای عراق، از سال ۱۹۸۰ میلادی (۱۳۵۹) برنامه تولید سلاح‌های کشتار جمعی عراق آغاز شد و این روند در بخش شیمیایی در سال ۱۹۸۲میلادی (۱۳۶۱)  با کمک چند شرکت آمریکایی با استفاده از گاز اعصاب و سارین افزایش پیدا کرد.

حزب بعث ماهانه بیش از 50 میلیون تن گاز شیمیایی تولید می‌کرد

عراق تا پایان سال ۱۳۶۴ مقدار ۱۰ تن از انواع گازها را در یک ماه تولید می‌کرد که در پایان سال ۶۵ این مقدار به بیش از ۵۰ تن در ماه افزایش یافت و در پایان سال ۶۷ عراق می‌توانست بیش از ۷۰ تن گاز خردل و ۶ تن از هر یک از گازهای «تابون» و «سارین» را تولید کند.

محل اصابت بمب شیمیایی در سردشت ایران

توانمندی عراق در تولید گازهای شیمیایی با همکاری و حمایت بسیاری از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی و دیگر کشورها ایجاد شد. روزنامه الکترونیکی «القبس» به استناد گفته کارشناسان و گزارش ارسالی از عراق می‌نویسد: ۹۲ شرکت آلمانی، عراق را به سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای مجهز کردند و ۲۲ شرکت آمریکایی، ۲۳ شرکت انگلیسی، ۲۱ شرکت فرانسوی، ۱۸ شرکت اتریشی، ۱۱ شرکت بلژیکی، ۱۵ شرکت ایتالیایی، ۱۳ شرکت سوئیسی، ۷ شرکت اسپانیایی، ۳ شرکت ژاپنی، ۴ شرکت هندی، ۵ شرکت کره‌ای و ۳ شرکت چینی و تعدادی از شرکت‌های آرژانتینی، برزیلی، مصری، اردنی و ۴۰ شرکت روسی و اوکراینی در لیست فروشندگان سلاح‌های شیمیایی و هسته‌ای به عراق قرار دارند که درمجموع به ۲۷۸ شرکت اشاره شده است.

مسئله جالب توجه این است که آلمان شیک این روزها، شریک جرم اصلی آن روزهای صدام بوده و شرکت کارل کلوب که از آلمان از سال ۱۹۷۷ میلادی با عراق همکاری داشته، تجهیز دو کارخانه اصلی حشره کشی و مواد شوینده بغداد را بر عهده داشته و در گزارش ۱۲ هزار صفحه‌ای عراق به سازمان ملل، این شرکت یکی از بزرگترین تجهیزکنندگان برنامه شیمیایی و تسلیحاتی عراق بوده است.

با این حال باز هم بعد از آن اتفاقات ناگوار، باز هم پروتکل‌هایی تصویب شد آن هم به وسیله خودِ کشورهایی که پشت پرده و یا عنصر اصلی گذشته شیمیایی بشر بوده‌اند.

همه این‌ها گفته شد تا بگوییم مسئله ما،  داستان تاول‌هایی است که همچنان می‌سوزد و معاهداتی که همچنان فقط امضا می‌شود و جنایاتی که توسط سیاست‌مداران شیک‌پوش غربی هم‌چنان تکرار می‌شود.

اولین توافقنامه بین‌المللی منع کاربرد سلاح‌های شیمیایی به سال 1675 بر می‌گردد هنگامی که یک معاهده مبنی بر عدم کاربرد گلوله‌های سمی میان فرانسه و آلمان در استراسبورگ امضا شد. بعدتر با پیشرفت تکنولوژی و امکان توسعه سلاح‌های شیمیایی، کنوانسیون بروکسل در مورد قانون و عرف جنگ در سال 1874 به تصویب رسید که استفاده از سم یا سلاح‌های سمی و نیز کاربرد تسلیحات و یا موادی به منظور ایجاد درد و رنج غیرضروری را ممنوع می‌کند.

شهادت کودک خردسال بر اثر استفاده حزب بعث از سلاح شیمیایی در جنگ تحمیلی

بعدتر در سال 1899 کنفرانس صلح لاهه برگزار شد که به امضای توافقنامه‌ای معروف به بیانیه لاهه انجامید. براساس این بیانیه کاربرد پرتابه‌های حاوی گاز سمی ممنوع شد. همچنین بعد از جنایات صدام جامعه جهانی در دهه 1990 موفق به تهیه پیمانی شد که به نابودی سلاح‌های شیمیایی و عدم گسترش این سلاح‌ها و مواد شیمیایی و سمی به کار رفته در آن‌ها در سراسر دنیا رسیدگی می‌کند.

این پیمان که نام اصلی آن کنوانسیون منع گسترش، تولید، ذخیره و استفاده از سلاح‌های شیمیایی و نابودی آن‌هاست، ابتدا در ژانویه 1993 برای امضا آماده شد و در نهایت در سال 1997 به مرحله اجرا در آمد و اکنون 189 کشور دنیا این کنوانسیون را تصویب کرده‌اند، البته فقط تصویب کردند و معلوم نیست که در جنگ اخیر در سوریه که در بعضی شهرها و به گفته خیلی از شاهدین از سلاح شیمیایی که استفاده شد کار که بود و چه شد و باز هم این تسلسل باطل ادامه دارد.

در پایان باید گفت همه آن قوانین بین الملی دردی از آن کودک تاول زده سردشتی و یا آن پسر بچه ویتنامی که پس از سال ها بعد از جنگ معلول به دنیا آمده نکرده است و بیشتر شبیه یک کار تشریفاتی و بی نتیجه بوده است و هر روز که می گذرد طنز تلخ حقوق بشر غربی بیشتر نمایان می شود.

گفتنی است، هشتم تیر ۱۳۶۶ روز مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی مقارن با هفته حقوق بشر آمریکایی ( ۶ الی ۱۲ تیر)، یادآور قربانی شدن جمعی از مردم ایران در بمبماران شیمیایی توسط رژیم صدام است.