«سفیدشویی جنایت» در رسانه‌های غربی چگونه انجام می‌شود؟+عکس

بعد از آنکه بحث برنامه سیا برای «شکنجه» مظنونان تروریسم در زندان‌های «بگرام»، «گوانتانامو»، «ابوغریب» داغ شد دولتمردان و رسانه‌های غربی به جای عبارت شکنجه از «تکنیک‌های ارتقاءیافته بازجویی» استفاده کردند

استفاده از حسن تغبیر یا بِه‌واژه‌ها (Euphemisms) به جای واژه‌هایی که در ذهن مخاطبان با احساس‌ها و عواطف منفی گره خورده‌اند یکی از تکنیک‌های رسانه‌ها و دولتمردان غربی برای لاپوشانی رفتارها یا رویدادهای منفی‌ای است که منشأ آن دولت‌های غربی بوده‌اند.

بِه‌واژه‌ طبق تعریف کلمه یا عبارتی است که به جای واژه‌ای به کار می‌رود که معناهای ناخوشایند یا رنج‌آوری را به ذهن متبادر می‌کنند. البته استفاده از به‌واژه‌ها به خودی خود چیز بدی نیست و ما در زبان روزمره، برای رعایت نزاکت اجتماعی به کرات از آنها استفاده می‌کنیم. استفاده از واژه «در گذشتن» یا «فوت کردن» به جای «مُردن» نمونه‌‌هایی از کاربرد حسن‌تعبیر در زبان روزمره است.

با این حال، استفاده از آنها در جایی که برای تغییر دادن معنای یک رفتار یا رویداد ناپسند صورت گیرد مصداق تحریف و دروغ‌پردازی و زمینه‌سازی برای تکرار سوءرفتارهای گذشته است.

به عنوان مثال، بعد از آنکه بحث برنامه سیا برای «شکنجه» مظنونان تروریسم در زندان‌های «بگرام»، «گوانتانامو»، «ابوغریب» داغ شد دولتمردان غربی برای سفیدشویی جنایات خود از عبارت «تکنیک‌های ارتقاءیافته بازجویی» (Enhanced interrogation technique) به جای شکنجه استفاده کردند.

یک تحلیلگر به نام «وایات رید» در توییتر برخی واژه‌بازی‌های دیگر رسانه‌های غربی برای کاستن از بارمعنایی اصلی کلمات را فهرست کرده است. او برای روشن کردن موضوع، به مقایسه برخی از مفاهیمی پرداخته که غربی‌ها درباره پدیده‌های مرتبط با روسیه یا آمریکا به کار می‌‌برند.

‌همان‌طور که در عکس بالا دیده می‌شود، غربی‌ها از واژه‌های سمت راست زمانی استفاده می‌کنند که منشأ یک پدیده، روسیه (یا هر کشور دیگر مخالف آمریکا) باشد، اما اگر همان رفتار یا پدیده به آمریکا مرتبط باشد، از به‌واژه‌های سمت چپ برای آنها استفاده می‌کنند.

با این توصیف، منتفذان نزدیک به حکومت آمریکا «کارآفرین» (Entrepreneur) هستند اما منتقدان نزدیک به روسیه «الیگارش» (Oligarch). رفتار روسیه، «استبدادی» (Authoritarian) است اما رفتار آمریکا «نظم و قانون» (Law&Order) روسیه به «سرکوب مخالفان» (Crush Dissent) متوسل می‌شود اما آمریکا «کنترل شورش» (Riot Control) انجام می‌دهد. اگر شوروی زندانیان موسوم به «گولاگ» (Gulag) (زندان سیاسی در شوروی سابق) را به کار اجباری وادار می‌کرد نام این پدیده در آمریکا «کار تنبیهی در زندان» (Prison Labour) است. روسیه «حمله» (Invasion) انجام می‌دهد، اما آمریکا «مداخله (به مفهوم پادرمیانی)» (Intervention) می‌کند. تلفات جنگ روسیه «جنایت جنگی» (War Crime) است اما برای آمریکا «صدمات جانبی (ناخواسته)» (Collateral Damage) است. روسیه به مناطق جنگی «تسلیحات» (Weapons) ارسال می‌کند، اما آمریکا «کمک‌های مرگبار» (Lethal aid) می‌فرستد. سرانجام روسیه «تسلیم» (Surrender) می‌شود اما آمریکا «تخلیه» (Evacuate) می‌کند.

برخی از دیگر کاربران هم با اشاره به نمونه‌های دیگری از این نوع واژه‌پردازی‌ها توسط غربی‌ها فهرست وایات‌ رید را گسترش داده‌اند. به عنوان مثال یک کاربر نوشته‌ غربی‌ها به جای «سانسور» (Censorship)، از «کنترل اطلاعات» (Information Control) استفاده می‌کنند، به جای «هژمونی» (Hegemony)، حسن تعبیر «نظم قانون‌محور» (Rule-based Order) را به کار می‌برند و به جای «مداخله در امور کشورها» (Foreign Intervention) به به‌واژه «ترویج دموکراسی» (ِDemocracy Promotion) متوسل می‌شوند. 

اینها البته تنها مواردی نیستند که قابلیت گسترش و تکمیل این فهرست را دارند. مصداق‌های این پدیده‌  در زبان و رسانه‌های غربی آنقدر فراوانند که می‌تواند موضوع یک پژوهش زبان‌شناسی برای متخصصان باشد.