صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
[غافر60 ] – وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُوني أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذينَ يَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبادَتي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرينَ
و پروردگارتان فرمود: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت کنم. در حقيقت، کساني که از پرستش من استکبار مي ورزند به زودي خوار در دوزخ درمي آيند».
آداب دعا،شش موضوع باید رعایت شود
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُثْمَانَ‌بْنِ‌عِیسَی عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ آیَتَانِ فِی کِتَابِ اللَّهِ عزّوجلّ أَطْلُبُهُمَا فَلَا أَجِدُهُمَا قَالَ وَ مَا هُمَا قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عزّوجلّ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ فَنَدْعُوهُ وَ لَا نَرَی إِجَابَهًًْ قَالَ أَ فَتَرَی اللَّهَ عزّوجلّ أَخْلَفَ وَعْدَهُ قُلْتُ لَا قَالَ فَمِمَّ ذَلِکَ قُلْتُ لَا أَدْرِی قَالَ لَکِنِّی أُخْبِرُکَ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ عزّوجلّ فِیمَا أَمَرَهُ ثُمَّ دَعَاهُ مِنْ جِهَهًِْ الدُّعَاءِ أَجَابَهُ قُلْتُ وَ مَا جِهَهًِْ الدُّعَاءِ قَالَ تَبْدَأُ فَتَحْمَدُ اللَّهَ وَ تَذْکُرُ نِعَمَهُ عِنْدَکَ ثُمَّ تَشْکُرُهُ ثُمَّ تُصَلِّی عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ تَذْکُرُ ذُنُوبَکَ فَتُقِرُّ بِهَا، ثُمَّ تَسْتَعِیذُ مِنْهَا فَهَذَا جِهَهًُْ الدُّعَاء.
امام جعفر صادق (علیه السلام)- عثمان بن عیسی از کسی که برای او از امام صادق (علیه السلام) حدیث گفته، نقل کرده است: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «دو آیه در کتاب خدا (قرآن) است که آن دو را می‌جویم و نمی‌یابم». فرمود: «کدام است آن دو آیه»؟ عرض کردم: «گفتار خدای عزّوجلّ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ و ما او را می‌خوانیم و اجابتی نمی‌بینیم»؟ فرمود: «آیا تو می‌پنداری که خداوند خلاف وعده‌ی خود کرده»؟ عرض کردم: «نه»، فرمود: «پس این [به اجابت نرسیدن دعاها] از چیست»؟ عرض کردم: «نمی‌دانم»، فرمود: «ولی من تو را آگاه کنم؛ هرکه خدای عزّوجلّ را در آنچه به او فرمان داده اطاعت کند، سپس او را از جهت دعا بخواند او را اجابت کند». عرض کردم: «جهت دعا چیست»؟ فرمود: «شروع می‌کنی پس خدا را حمد و ستایش می‌کنی، و نعمت‌هایی که به تو داده است به زبان می‌آوری، و سپس او را شکر می‌کنی، سپس بر محمّد (صلی الله علیه و آله وسلم) صلوات می‌فرستی، و سپس گناهان خود را یاد آور می‌شوی و بدان‌ها اعتراف می‌کنی و از آن‌ها به خدا پناه می‌بری، این است جهت [و راه] دعا».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۳۸
الکافی، ج۲، ص۴۸۶/ مستدرک الوسایل، ج۵، ص۲۱۲؛ «بتفاوت لفظی»/ وسایل الشیعهًْ، ج۷، ص۸۱؛ «تستغفر» بدل «تستعیذ»/ بحارالأنوار، ج۹۳، ص۹۳/ البرهان؛ «فتعترف» بدل «فتقر»/ إرشادالقلوب، ج۱، ص۱۵۲/ عدهًْ الداعی، ص۲۱/ نورالثقلین/ مکارم الأخلاق، ص۲۷۶
حمدخدا ، ذکر نعمات خدا، شکر خدا، صلوات برمحمذ وآل محمدص ، طلب مغفزت، استعاذه
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رُوِیَ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) أَنَّهُ خَطَبَ فِی یَوْمِ جُمُعَهًٍْ خُطْبَهًًْ بَلِیغَهًْ فَقَامَ إلَیهِ رَجُلٌ فَقَالَ … نَسْأَلُکَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ فَمَا بَالُنَا نَدْعُو فَلَا نُجَابُ؟ قَالَ لِأَنَ قُلُوبَکُمْ خَانَتْ بِثَمَانِ خِصَالٍ أَوَّلُهَا أَنَّکُمْ عَرَفْتُمُ اللَّهَ فَلَمْ تُؤَدُّوا حَقَّهُ کَمَا أَوْجَبَ عَلَیْکُمْ فَمَا أَغْنَتْ عَنْکُمْ مَعْرِفَتُکُمْ شَیْئاً وَ الثَّانِیَهًُْ أَنَّکُمْ آمَنْتُمْ بِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ خَالَفْتُمْ سُنَّتَهُ وَ أَمَتُّمْ شَرِیعَتَهُ فَأَیْنَ ثَمَرَهًُْ إِیمَانِکُمْ وَ الثَّالِثَهًُْ أَنَّکُمْ قَرَأْتُمْ کِتَابَهُ الْمُنْزَلَ عَلَیْکُمْ فَلَمْ تَعْمَلُوا بِهِ وَ قُلْتُمْ سَمِعْنَا وَ أَطَعْنَا ثُمَّ خَالَفْتُمْ وَ الرَّابِعَهًُْ أَنَّکُمْ قُلْتُمْ إِنَّکُمْ تَخَافُونَ مِنَ النَّارِ وَ أَنْتُمْ فِی کُلِّ وَقْتٍ تُقَدِّمُونَ أَجْسَامَکُمْ إِلَیْهَا بِمَعَاصِیکُمْ فَأَیْنَ خَوْفُکُمْ وَ الْخَامِسَهًُْ أَنَّکُمْ قُلْتُمْ إِنَّکُمْ تَرْغَبُونَ فِی الْجَنَّهًِْ وَ أَنْتُمْ فِی کُلِّ وَقْتٍ تَفْعَلُونَ مَا یُبَاعِدُکُمْ مِنْهَا فَأَیْنَ رَغْبَتُکُمْ فِیهَا وَ السَّادِسَهًُْ أَنَّکُمْ أَکَلْتُمْ نِعْمَهًَْ الْمَوْلَی وَ لَمْ تَشْکُرُوا عَلَیْهَا وَ السَّابِعَهًُْ أَنَّ اللَّهَ أَمَرَکُمْ بِعَدَاوَهًِْ الشَّیْطَانِ وَ قَالَ: إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا فَعَادَیْتُمُوهُ بِلَا قَوْلٍ وَ وَالَیْتُمُوهُ بِلَا مُخَالَفَهًٍْ وَ الثَّامِنَهًُْ أَنَّکُمْ جَعَلْتُمْ عُیُوبَ النَّاسِ نُصْبَ أَعْیُنِکُمْ وَ عُیُوبَکُمْ وَرَاءَ ظُهُورِکُمْ تَلُومُونَ مَنْ أَنْتُمْ أَحَقُّ باللَّوْمِ مِنْهُ فَأَیُّ دُعَاءٍ یُسْتَجَابُ لَکُمْ مَعَ هَذَا وَ قَدْ سَدَدْتُمْ أَبْوَابَهُ وَ طُرُقَهُ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَصْلِحُوا أَعْمَالَکُمْ وَ أَخْلِصُوا سَرَائِرَکُمْ وَ أْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ فَیَسْتَجِیبُ اللَّهُ لَکُمْ دُعَاءَکُم.
امام علی (علیه السلام)- روایت شده که امام علی (علیه السلام) در روز جمعه خطبه‌ای بلیغ خواند … مردی به سوی حضرت برخاست … «از شما درباره آیه ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ می‌پرسیم؛ ما را چه می‌شود که دعا می‌کنیم و مستجاب نمی‌شود»؟ حضرت امیر (علیه السلام) فرمود: «همانا قلوب شما به هشت خصلت خیانت می‌کند: اوّل آنکه شما خدا را شناختید، امّا حق او را همان‌گونه که بر شما واجب کرد، ادا ننمودید؛ پس در نتیجه معرفتتان شما را از چیزی بی نیاز نکرد؛ دوّم آنکه شما به رسول خدا ایمان آوردید و سپس با سنّت او مخالفت کردید و شریعت او را میراندید؛ پس ثمره ایمان شما کجاست؟ سوّم آنکه شما کتاب نازل‌شده به سویتان را خواندید و به آن عمل نکردید و گفتید: «شنیدیم و اطاعت کردیم». و سپس مخالفت ورزیدید؛ چهارم اینکه شما گفتید که از دوزخ بیمناک هستید درحالی‌که هر زمانی با معصیت‌های خود به سوی آن می‌روید؛ پس خوف شما کجاست؟ پنجم آنکه گفتید: به بهشت علاقه مندید درحالی‌که هر زمانی کارهایی می‌کنید که شما را از بهشت دور می‌کند؛ پس رغبت شما به بهشت کجاست؟ ششم آنکه شما نعمت مولا را خوردید و او را بر آن شکر نکردید؛ هفتم آن که خداوند شما را به دشمنی با شیطان امر کرد و فرمود: إِنَّ الشَّیْطانَ لَکُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا ولی شما بدون عقیده با او دشمنی کردید و بدون مخالفت با او دوستی نمودید؛ هشتم آن که شما عیوب مردم را نصب العین خود قرار دادید و عیوب خود را پشت گوش انداختید و کسانی را که خود شما به ملامت از آنان سزاوارترید، ملامت کردید؛ پس با این اوصاف چه دعایی برای شما مستجاب شود درحالی‌که درها و راه‌های استجابت را بسته‌اید؟ پس از خدا بترسید و اعمال خود را درست کنید و باطن‌های خود را خالص کنید و امر به معروف کنید و نهی از منکر نمایید تا خداوند دعایتان را مستجاب کند».
تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۴۸. أعلام الدین، ص۲۶۹/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۷۶/ مستدرک الوسایل، ج۵، ص۲۶۸
