صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
به نام خدا
حکایت حُکّام مسلمانی که خود را با یهود و نصارا «هم‌خانواده» می‌دانند!
اساساً هشدار خدای متعال در خصوص عدم پذیرش ولایت یهود و نصارا در قرآن کریم، هشداری جدی است؛ آنجا که خطاب به مؤمنین می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ»؛[1] [ترجمه:] اى کسانى که ایمان آورده‌اید! یهود و نصارا را ولی خود مگیرید! سپس اضاه می‌کند که آنان (یهود و نصارا) در اردوگاه خود، در مقابل شما مؤمنان، دوست و پشتیبان یکدیگرند…
اما هشدار قرآن کریم آن زمان جدی‌تر می‌شود که می‌فرماید: «وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ»؛ هرکس از شما مؤمنان که «تولّای» آنان را داشته باشد، همانا یکی از خودِ آنان محسوب می‌شود!
مشاهده می‌شود که هشدار قرآن کریم در این فراز از آیه، آنقدر جدی است که خطاب به مؤمنان می‌فرماید که ای مؤمنان! اگر «تولای» یهود و نصارا را بپذیرید، در نهایت به یکی از خودِ آنان بدل خواهید شد!
فهم دقیق این یکی شدنِ مؤمنین با یهود و نصارا، در فهم دقیق مفهوم «تولا» نهفته است.
برای فهم دقیق این واژه، بد نیست تأملی در این مفهوم داشته باشم:
همانطور که از ظاهر آیه نیز به روشنی بر می‌آید، پذیرش تولای یهود و نصارا، در نهایت به فرجام «مِنْهُمْ» ختم خواهد شد. اگر ردپای این «منهم» و نظایر آن را در آیات دیگر قرآن نیز جستجو نماییم، به مفهوم دیگری که نزدیک به آن بوده و در فهم بهتر تولا به ما کمک خواهد کرد، بر می‌خوریم.
در آیه 36 سوره مبارکه ابراهیم، آنجا که حضرت ابراهیم (ع) از خدا می‌خواهد که وی و فرزندانش را از پرستش بُت‌ها در امان بدارد، از زبان آن حضرت می‌گوید: «پروردگارا! به راستی بت‌ها، بسیارى از مردم را گمراه کرده‌اند، پس هر که از من تبعیت کند، قطعاً او از من است (فَمَن تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي) و هر کس با من مخالفت کند، همانا تو بخشنده‌ى مهربانى.» در این فراز، رسیدن به مقام «مِنّی» شدن و به یا بهتر بگوییم، رسیدن به مقامی که فرد مؤمن، خود را در زمره‌ی ابراهیم (ع) و از جنس ابراهیم (ع) ببیند، همانا در کلیدواژه‌ی «تبعیت» نهفته است.
بر طبق ابراهیم/ 36، شرط «منّی» شدن تبعیت از ابراهیم (ع) و مطابق مائده/ 51، شرط «مِنْهُمْ» شدن تولای یهود و نصارا است. اگر این دو آیه را در کنار هم ببینیم، شاید بتوان اینطور برداشت کرد که مفهوم تولا با مفهوم تبعیت، تاحدی قرابت دارد:
همانگونه که در آنجا، تبعیت از ابراهیم (ع) سبب یکی شدن مؤمنان با آن حضرت (ع) می‌شود، در اینجا نیز تولای یهود و نصارا ـ یا بهتر بگوییم تبعیت از یهود و نصارا ـ به مرور زمان، پله‌پله و قدم به قدم، مؤمنین را به یکی شدن با آنان دچار خواهد کرد؛ به نحوی که نهایتاً دیگر نباید آن فرد را «مؤمن» دانست، زیرا که دیگر یکی از خودِ یهود و نصاری به حساب می‌آید و کاملاً در اردوگاه آنان تعریف می‌شود!
مبتنی بر این منطق قرآنی، امروز به راحتی می‌توان مصادیق «وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ» را در میان امت اسلام مشاهده نمود؛ کشورها یا سردمدارانی که هرچه می‌گذرد، تبعیت‌شان یا همان «تولایشان» نسبت به یهود و نصارای امروز بیشتر شده، تا بدانجا که به مرور در زمره‌ی خود آنان به حساب می‌آیند و به روشنی، از هویت اسلامی و ایمانی خود فاصله می‌گیرند.
این پذیرش تولای دشمن در میان برخی سردمداران کنونیِ جهان اسلام به حدی بارز است که آنان، حتی زباناً نیز خود را جزئی از یهود و نصارا دانسته، صراحتاً به این یکی شدنشان با یهود و نصارا اذعان می‌کنند. ذکر یک نمونه از این اظهارات در میان این سردمداران، جالب توجه است:
دونالد ترامپ، چندی پیش در دوم اکتبر ۲۰۱۸م، در جمع حامیانش در شهر ساوتِیوِن[2] در ایالت می سی سی پی، تأکید کرد:
«ما از عربستان سعودی محافظت می‌کنیم. شاید شما بگویید که آن‌ها ثروتمندند و من عاشق پادشاه، ملک سلمان هستم. اما گفتم: پادشاه! ما از شما حفاظت می‌کنیم. شما بدون ما دو هفته هم دوام نخواهید آورد. باید هزینه‌های ارتش خودتان را بپردازید.»[3]
این اظهاراتِ توهین‌آمیز، شدت تحقیرشوندگیِ عربستان را در قبال ایالات متحده به تصویر می‌کشید؛ اما تأسف‌آورتر آنجایی بود که فردای همان روز، در خلال مصاحبه‌ای که پایگاه خبری بلومبرگ با محمدبنسلمان، ولی‌عهد سعودی ترتیب داد، یکی از خبرنگاران از بن سلمان پرسید: «ترامپ اخیراً گفته شما بدون حمایت ایالات متحده، فقط دو هفته دوام خواهید آورد… آیا اهمیت نمی‌دهید که او (ترامپ) این چیزهای واقعاً گستاخانه را درباره‌ی پدر شما می‌گوید؟!» و ولی‌عهد سعودی نیز پاسخ داد:
«خُب، می‌دانید، باید قبول کرد که دوستان چیزهای خوب و بد درباره‌ی ما می‌گویند. شما نمی‌توانید دوستانی داشته باشید که ۱۰۰درصد چیزهای خوبی درباره‌ی شما می‌گویند. این ماجرا حتی درون خانواده‌ها هم صادق است. همیشه سوءتفاهم‌هایی وجود دارد و ما این [سخنان ترامپ] را هم در همین دسته طبقه‌بندی می‌کنیم.»[4]
جالب است که وی، سخنانِ توهین‌آمیز رئیس جمهور آمریکا را در چارچوب اختلافات درون‌خانوادگی تفسیر کرده، خاندان خود را با سردمداران آمریکایی، همچون اعضای یک خانواده می‌داند و اینچنین، هویت به‌ظاهر اسلامیِ خود را با آمریکای جنایتکار یکپارچه می‌کند؛ اعترافی که به روشنی می‌تواند گویای تحقق این فراز از آیه شریفه باشد: «وَمَن يَتَوَلَّهُم مِّنكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ»!
[1] مائده/ 51.
[2] Southaven.
[3] https://www.reuters.com/article/us-usa-trump-saudi/trump-i-told-saudi-king-he-wouldnt-last-without-u-s-support-idUSKCN1MD066
[4] برای مطالعه متن کامل این مصاحبه به پیوند زیر مراجعه بفرمایید:
محمدمهدی سلامی پوریان
