ریشه همه خیرات دنیا به حضرت زهرا(س) باز می‌گردد/ یکی از نقش‌های مهم صدیقه طاهره(س) تعصب‌شکنی‌ها است/ از برکات وجودی فاطمه زهرا(س) آن است که ائمه از نسل ایشان هستند

حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها) در نگاه پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(سلام الله علیه) چه جایگاهی دارند و این شان و عظمت با چه کیفیتی تبیین شده است؟
درباره فضائل حضرت زهرای مرضیه(سلام الله علیها) مرور روایات نبوی(ص) و نیز ائمه(سلام الله علیه) راهگشا است؛ چنان که رسول خدا(ص) می‌فرمایند: وقتی قرار شد من با مسیحیان نجران مباهله کنم، خداوند به من فرمود: علی(سلام الله علیه)، فاطمه(سلام الله علیه) و حسن(سلام الله علیه) و حسین(سلام الله علیه) را با خود ببر! همچنین پیامبر(ص) فرمودند: غضب فاطمه(سلام الله علیها) غضب من و رضای او رضای من است. ائمه(سلام الله علیه) نیز تاکید دارند: مادر ما صدّیقه است. صفت صدّیقه درباره حضرت مریم(سلام الله علیها) در قرآن آمده و این صفت بر صیغه مبالغه است یعنی انسانی که اهل راستی و درستی است و بر مدار حق موضع‌گیری می‌کند.

ائمه اطهار(سلام الله علیه) به عنوان کسانی که الگوی عالم و امام معصوم هستند همگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) را به عنوان محور و الگو و سبب افتخار خود معرفی کرده‌اند، چنان که امیرالمومنین(سلام الله علیه) در نامه 28 نهج البلاغه به معاویه می‌نویسند: زهرا(سلام الله علیها) از ما است و در جای دیگر می‌فرمایند: من به زهرا(سلام الله علیها) و پدرش افتخار می‌کنم. همچنین، امام سجاد(سلام الله علیها) در شام و هنگام معرفی خود می‌فرمایند: حضرت زهرا(سلام الله علیها) از ما است؛ علاوه بر این، ائمه(سلام الله علیه) در بسیاری از موارد و برای بیان نظرات خود می‌گفتند: در مصحف مادرمان حضرت زهرا(سلام الله علیها) چنین است!

یکی از القاب و اوصافی که حضرت زهرا(سلام الله علیها) به آن شهرت دارند و شناخته می‌شوند «مبارکه» است، چرا در لسان روایات ایشان مبارکه معرفی شده‌اند؟
از برکات وجودی حضرت زهرا(سلام الله علیها) آن است که ائمه(سلام الله علیه) از نسل ایشان هستند، همچنین است سادات جهان که از ذریه زهرای مرضیه(سلام الله علیها) هستند؛ اینکه ایشان را مبارکه می‌خوانیم یعنی عامل برکت و خیرات بسیارند؛ از برکت زمانی سخن می‌گوییم که چیزی کم باشد اما آثار بسیار داشته باشد، هر چه در ظاهر کم اما آثارش بسیار باشد برکت دارد؛ حضرت زهرا(سلام الله علیها) مبارکه است چون پیامبر(ص) همین یک دختر را داشتند اما 250 سال حیات ائمه(سلام الله علیها) به برکت وجودی ایشان بوده و پس از آن نیز امام عصر(عج) از نسل آن یگانه بانوی عالم بشریت(سلام الله علیها) هستند.

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: دخترم! امت اسلام چند افتخار دارد … یک افتخار آنکه برترین انبیاء و خاتم آنها، رسول آنها است و او پدر تو است (پیامبر(ص) تمام‌قد مقابل حضرت زهرا(سلام الله علیها) می‌ایستادند!)؛ دومین افتخار این امت آن است که بهترین وصی الهی، یعنی علی‌بن ابیطالب(سلام الله علیه) به آنها تعلق دارد و او شوهر تو است و سوم آنکه دو سید و بزرگ جوانان اهل بهشت از آنها است و آن دو آقا فرزندان تو هستند و نهایتا آنکه منجی عالم بشریت(عج) فرزند تو است … این یعنی ریشه همه خیرات دنیا به حضرت زهرا(سلام الله علیها) باز می‌گردد؛ ایشان حلقه وصل امامت و نبوت و حلقه وصل خاندان نبوت به سادات هستند، باطن سوره کوثر و باطن سوره قدر فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است!

در لسان روایات و نیز نقل بزرگان از سیره عبادی حضرت زهرا(سلام الله علیها) با اوصافی خاص یاد می‌شود، چه امتیازی در عبادات ایشان است که در معنویت صدیقه کبری(سلام الله علیها) را بی‌بدیل کرده است؟ الگوگیری از این خصیصه فاطمی(سلام الله علیها) امروز چه گره‌هایی را از ما باز می‌کند؟
از نکات قابل توجه در سیره عبودی و معنوی حضرت زهرا(سلام الله علیها) خشوع است؛ خشوع یعنی توجه قلبی که غالب ما در این باره دچار مشکل هستیم، مرحوم علامه طباطبایی(ره) می‌فرماید: خشوع یعنی انسان، مقهور در مقابل قاهر و عبد در مقابل معبود بود باشد. باید توجه داشت چند چیز در زندگی خشوع می‌آورد؛ ازجمله آنها توجه به اینکه خدا ناظر ما است، یاد قیامت و مناجات به یاد خدا.

مرحوم علامه مجلسی(ره) در جلد 87 بحارالانوار دعاهای حضرت زهرا(سلام الله علیها) را آورده که ایشان برای هر روز هفته دعایی خاص داشته‌اند، این دعاها جدای از ادعیه روزهای هفته در مفاتیح الجنان است؛ فاطمه‌ای که امام سجاد (سلام الله علیه) فرمودند: پدرم روز عاشورا من را در آغوش گرفت و فرمود: پسرم! دعایی را به تو یاد می‌دهم که مادرم فاطمه(سلام الله علیه) به من آموخته است و آن دعا را پیامبر(ص) به مادرم و خدای متعال به پیامبر(ص) یاد داده است … این یعنی کربلا هم با دعای حضرت زهرا(سلام الله علیها) نورانیت گرفته است!

نماز و عبادت و خشوع حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و مناجات‌هایشان با خدا بی‌نظیر است، خشوع یعنی حساسیت، تاثیرپذیری و عکس العمل مناسب در برابر خدا و توجه داشتن به حضرت حق، خشوع باید قلبی باشد پیامبر(ص) فرمودند برخی خشوع منافقانه دارند، یعنی ظاهرشان با خدا است و قلب‌شان نه!، قرآن می‌فرماید: «قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ* الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ». امام حسن(سلام الله علیه) می‌فرمایند: گاهی مادرم از شب تا اذان صبح به عبادت مشغول بود … این در حالی است که ایشان چهار فرزند و مشغله‌های بسیار داشتند و به دفاع از ولایت هم برخاستند، اما هیچ یک از آنها حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها) را از عبادت بازنمی‌داشت.

آیا در سیره نظری حضرت زهرا(سلام الله علیها) درباره ملاک‌های شیعه واقعی بودن، تصریحاتی وجود دارد؟ نظر ایشان در این باره چیست؟
خانمی محضر حضرت زهرا(سلام الله علیها) رسید و عرضه کرد: همسرم دغدغه‌مند است و می‌خواهد بداند آیا جزء شیعیان شما است یا نه؟ ملاک شیعه بودن چیست؟ حضرت صدیقه کبری(سلام الله علیها) در پاسخ فرمودند: به همسرت بگو اگر هر چه را ما امر می‌کنیم، اطاعت می‌کنی و از آنچه شما را نهی می‌کنیم، پرهیز می‌کنی، شیعه راستین هستی وگرنه جزء آنها نیستی!

وقتی آن زن، سخن حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را برای همسرش بازگو کرد، مرد دردمند شد و همسرش را مجدد به محضر ایشان فرستاد؛ حضرت زهرا(سلام الله علیها) این بار فرمودند: به همسرت بگو شیعیان ما از برگزیدگان اهل بهشت هستند، ما همه شیعیان را به خاطر حب خودمان جمع می‌کنیم و نزد خود می‌آوریم.

شاید سوال پیش آید جمع بین این دو سخن چگونه است؟ حضرت زهرا(سلام الله علیها) در ادامه فرمودند: … اما شیعیان ما از گناهان با سه چیز پاک می‌شوند: بلایا، شداید دنیوی و سختی‌های اخروی.

قرآن از حضرت زهرا(سلام الله علیها) به کوثر یعنی خیر کثیر تعبیر کرده است، از وجوه اثرگذار این خیر کثیر در عرصه اجتماعی چیست؟
ازجمله این اثرگذاری تعصب‌شکنی‌های حضرت زهرا(سلام الله علیها) در جامعه است؛ تعصب یعنی تحجر و اجازه فهم به خود ندادن و بر غیرمنقطی‌ترین درخواست‌ها و تفکرات پافشاری کردن، انسان‌های متحجر حق را نمی‌پذیرند!

یکی از نقش‌های مهم حضرت زهرا(سلام الله علیها) تعصب‌شکنی‌ها است که کمتر مورد بحث قرار گرفته، ایشان در جامعه‌ای متولد شدند و رشد کردند که تعصبات در اوج قرار داشت اما ولادت، ازدواج، دفاع از ولایت امیرالمومنین(سلام الله علیه)، خطبه‌ها، حضور در صحنه‌های اجتماعی، احترامی که رسول خدا(ص) و امیرالمومنین(سلام الله علیه) نسبت به ایشان قائل بودند، عنایتی که فرزندان نسبت به مادرشان داشتند، بسیاری از تعصبات را در جامعه عرب آن روزگار شکست.

یکی از تعصب شکنی‌های حضرت زهرا(سلام الله علیها) حضور در جامعه بود آنها در جامعه‌ای که می‌گفتند فقط پسر فرزند و اولاد ما است و دختر را فرزند خود نمی‌دانستند! ایشان این تعصب را که زن نمی‌تواند مدافع حریم ولایت باشد، شکست! حضرت زهرا(سلام الله علیها) خطبه خواند و برای دفاع از امیرالمومنین(سلام الله علیه) احتجاج کرد، به اُحد و بقیع و دیگر جاها رفت، خطبه ایشان در مسجدالنبی(ص) در پوشش کامل و در حین عفاف و حجاب ایراد شده است.

باید توجه داشت برای آنکه تعصبات و سنت‌های جاهلی شکسته شود، الگویی عملی نیاز بود الگویی که حضرت فاطمه(سلام الله علیها) عینیت آن بودند، از این رو، آیات و روایات و تعابیری که درباره جایگاه و مقام زنان بیان شده است در زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) عینیت یافته است.

اگر بخواهید آموزه‌ای از زندگی حضرت زهرا(سلام الله علیها) را بیان کنید که بتواند از امروز جامعه ما گره‌های بسیار باز کند، بر چه مواضعی از سیره فاطمی(سلام الله علیها) دست می‌گذارید و آن را مورد تاکید دارید؟
حضرت امیرالمومنین(سلام الله علیه) در روز پایانی عمر حضرت زهرا(سلام الله علیها) در کنار بستر ایشان نشستند، حضرت فاطمه(سلام الله علیها) خطاب به ایشان گفتند: پسرعمو! (معمولا مولای متقیان(سلام الله علیه) را پسرعمو خطاب می‌کردند) سه چیز در زندگی من با تو نبود … اولین آنها خیانت(من در زندگی تو امانتدار بودم)، دوم به تو دروغ نگفتم و سوم آنکه از روزی که همسرت شدم، با تو مخالفت نکردم!

اگر همین سه اصل در زندگی امروزی ما پیاده شود، بسیاری از مشکلات ما ریشه‌کَن می‌شود؛ خیانت ها و دروغ‌ها ما را دردمند کرده است؛ در حدیث است برای شناخت افراد به طول رکوع و سجده‌هایشان نگاه نکنید بلکه صداقت و امانتداری آنها را بررسی کنید.