معجزه/ شق القمر در چنین شبی اتفاق افتاد

شق القمر یکی از معجزات پیامبر صلی الله علیه و آله است که مورد قبول همه مسلمانان است.

یکی از معجزات تاریخی است که در سوره قمر نیز به آن اشاره شده است و در این معجزه پیامبر به اذن خدا با هدف ایمان آوردن مشرکین و به خواست آنان ماه را به دو نیم کرد.

آیات قرآن گواهی می‌دهند که پیامبر گرامی علاوه بر معجزه جاویدان (قرآن) معجزات دیگری داشته است.

این معجزات در جلب و هدایت مردم به اسلام نقش بنیادی داشتند. یکی از معجزات “شق القمر” است، بدین معنا که حضرت با انگشت خود به ماه اشاره کرد و ماه دو نیم شد.

از آنجا که این کار خارق العاده بود، از آن به عنوان “معجزه شق القمر” تعبیر شده است.

شق القمر

آیات قرآن گواهی می‌دهند که پیامبر گرامی علاوه بر معجزه جاویدان (قرآن) معجزات دیگری داشته است. این معجزات در جلب و هدایت مردم به اسلام نقش بنیادی داشتند.

یکی از معجزات “شق القمر” است، بدین معنا که حضرت با انگشت خود به ماه اشاره نمود و ماه دو نیم شد. از آنجا که این کار خارق العاده بود، از آن به عنوان “معجزه شق القمر” تعبیر شده است.

در این که شق القمر در چه تاریخ به وجود آمده و علل شکل گیری آن چه بود، اختلاف نظر وجود دارد. اگر چه در این که “شق القمر” در مکه و قبل از هجرت واقع شد، میان مفسران و محدثان بحثی نیست.

از بعضی روایات استفاده می‌شود که واقعه در آغاز بعثت پیامبر بوده، از بعضی روایات دیگر بر می‌آید که این امر نزدیک هجرت و در اواخر دوران مکه روی داده است.

زمان روی دادن این اتفاق بنا بر روایاتی

این معجزه در زمان رسول خدا (ص) در سال‌های ابتدایی بعثت در مکه اتفاق افتاده است. علامه طباطبایی، زمان آن را شب ۱۴ ذی‌الحجه سال پنجم قبل از هجرت می‌داند.

علت شق القمر

در خصوص علل شکل گیری شق القمر نیز اتفاق وجود ندارد. برخی بر این باور هستند که جهت درخواست مشرکان قریش به وجود آمد.

مشرکان قریش خدمت پیامبر رسیدند و از او درخواست کردند که برای اثبات نبوت و رسالت خود، ماه را دو نیم کند. حضرت فرمود: اگر چنین کنم ایمان می‌آورید، همگی گفتند آری! پیامبر از خدا درخواست کرد خواسته آنان را اعطا کند، آن گاه حضرت با اذن خدا چنین حادثه‌ای را به وجود آورد.

از برخی روایات دیگر استفاده می‌شود که “شق القمر” بر اساس تقاضای حقیقت جویانی صورت گرفت که از مدینه خدمت پیامبر (ص) آمده و در عقبه با او بیعت کردند.

علت پیشنهاد “شق القمر” به پیامبر این بود که می‌گفتند جادو در امور زمین اثر می‌گذارد، و ما می‌خواهیم مطمئن شویم معجزات پیامبر سحر نیست.

اصل جریان “معجزه شق القمر” مورد قبول همة مسلمانان است و جز سه نفر (حسن عطاء و مبلغی) در آن تردید نکرده اند.

دانشمندان اسلامی برای اثبات “معجزه شق القمر” از آیات و روایات بهره گرفته اند. در قرآن آمده است:

“اقتربت السّاعة وانشقّ القمر؛ قیامت نزدیک شد و ماه از هم شکافت”.

مفسرانی مانند فخر رازی و طبرسی می‌گویند: مراد از آیه این است که ماه شکافته شد. روایات صحیحی نیز بر این معنا دلالت دارد و امکان عقلی آن جای تردید نیست. از سوی دیگر پیامبرِ صادق و راستگو از آن خبر داده است؛ بنابراین آن را باید پذیرفت.

شیخ طوسی از عبیدالله بن علی از حضرت رضا از پدران گرامی اش از علی (ع) روایت نموده که فرمود: “در مکه قرص ماه دونیم شد، رسول خدا (ص) فرمود: شاهد باشید، شاهد باشید”.

تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر

برخی تصور کردند که آیه “اقتربت السّاعة وانشق القمر” مربوط به قیامت بوده و ارتباط به معجزه پیامبر ندارد؛ زیرا در این آیه از روز قیامت بحث شده و شق القمر یکی از نمونه‌های بر هم خوردن نظام هستی است و این آیه اشاره به شکافتن قمر در قیامت است، ولی این رویکرد قابل قبول نیست.

شواهد و دلائل متعددی وجود دارد که این آیه مربوط به معجزه پیامبر است. ناگفته پیدا است که لفظ “انشق” ماضی است و بی جهت نمی‌توان آن را به آینده مربوط دانست و گفت مقصود این است که در آینده ماه دو نیم می‌شود.

گذشته بر این جمله پیشین (اقتربت) ماضی است و به معنای “نزدیک شد” می‌باشد.

طبعاً جمله معطوف بر آن نیز ماضی خواهد بود، در نتیجه نمی‌توانیم بدون دلیل، لفظ “انشق” را به معنای مضارع بگیریم، یعنی در آینده که قیامت باشد، ماه خواهد شکافت، مضافاً بر این که اگر سخن از معجزه نباشد، هیچ تناسبی با نسبت سحر به پیامبر (که در آیه بعد آمده است) ندارد.

در آیه دوم سوره قمر می‌خوانیم: “إنْ یروا آیةً یعرضوا و یقولوا سحر مستمر؛ اگر معجزه‌ای را ببینند، از آن روی بر می‌گردانند و می‌گویند سحر و جادوی مستمر است”.

تعبیر به “سحر مستمر” اشاره به این است که آن‌ها معجزات مکرری از پیامبر اسلام (ص) دیده بودند که “شق القمر” ادامه آن‌ها بود، اما مشرکان همه را تداوم سحر می‌دانستند و آن را “سحری مستمر” می‌پنداشتند، هر چند این تهمت، بهانه‌ای بود برای عدم تسلیم در مقابل حق.

بر این اساس شق القمر در آن زمان اتفاق افتاده بود که مشرکان از آن به عنوان سحر یاد کرده اند.

در آیه بعد نیز به علل مخالفت مشرکان اشاره شده که مشرکان اگر این معجزه را قبول نمی‌کردند و آن را تکذیب می‌کردند، بدان جهت بوده است که مشرکان از هوای نفسانی خود پیروی می‌کردند: “و کذّبوا و اتّبعوا أهوائهم و کل امر مستقر؛ آن‌ها آیات خدا را تکذیب کردند و از هوای نفسشان پیروی نمودند و هر امر قرارگاهی دارد”.

مضافاً بر این که روایات متعددی وجود دارد که “شق القمر” از معجزات پیامبر بوده و مورد قبول همه مسلمانان است.

ادعای ناسا برای اثبات معجزه شق‌القمر پیامبر اسلام (ص)

و، اما درباره کلیپ منتشر شده هم باید گفت دقیقا همان توجیهی که درباره نقض آیه قرآن آورده شده در مورد ناسا هم ذکر شده است.

در پی برنامه‌ای تلویزیونی در آمریکا با محوریت فقر اجتماعی، سه تن از فضانوردان ناسا به عنوان مهمان برنامه، مورد هجمه سئوالی مجری قرار گرفتند.

این فرد با اشاره به آمار فقر در جامعه از فضانوردان پرسید با وجود این حجم از فقر حاکم بر فضای جامعه، آیا شما با صرف هزینه‌های میلیاردی به فضا سفر کردید که تنها پرچم کشور را بر سطح ماه برافرازید و بازگردید؟

این فضانوردان در پاسخ به این سوال گفتند آن‌ها برای انجام یک سری تحقیقات و آزمایش‌ها بر روی عمق ماه به فضا رفته‌اند که حین مطالعه و تحقیق متوجه شیار و شکاف عجیبی بر سطح ماه شدند که دور تا دور آن را همچون کمربندی فرا گرفته بود، گویی این کره قبلا یکبار از هم جدا شده و مجددا به هم متصل شده باشد.

درک این واقعه برای مسلمانانی که با مطالعه قرآن به خداوند ایمان آورده‌اند، کار سختی نیست، چه بسا ادعای ناسا را هم معجزه دیگری از جانب خداوند برای منکران نبوت عصر حاضر می‌دانند.

مخالفت با ادعای ناسا

همانطور که گفته شد برخورد منکران با ادعای ناسا نیز دقیقا مشابه همان رفتاری است که در مقابل آثار قرآن بوده است. افراد با ادعای اینکه ناسا هیچ کجا سخنی از ارتباط میان این شکاف با معجزه پیامبر نیاورده، این سند را هم رد کردند. بله باز هم ظاهر امر همین را نشان می‌دهد، اما پاسخ این ادعا هم همانی است که قبل‌تر گفته شد، ناسا از معجزه پیامبر (ص) چیزی نگفته، اما از اعجاب این پدیده و عدم تطابق آن با یافته‌های علمی بسیار گفته است.

سه فضانوردی که به ماه سفر کرده بودند این واقعه را پدیده‌ای عجیب و خارق‌العاده عنوان و اعتراف کردند تاکنون چیزی مشابه آن را ندیده بودند.

اثبات معجزات قرآن توسط دانشمندان

معجزات قرآن پیش از این نیز توسط دانشمندان در زمینه‌های مختلف اثبات شده است و شاید به جرأت می‌توان گفت دانشمندان بیش از سایر افراد به عظمت و قدرت خداوندی ایمان دارند چرا که با تحقیق و دلیل به درستی آن‌ها پی برده‌اند.

انکار حقایق در مورد بعضی اشخاص دقیقا مصداق این ضرب‌المثل است: ” کسی را که خواب است می‌توان بیدار کرد، اما آنکه خود را به خواب زده نه.. ”

همانطور که در زمان پیامبر اکرم (ص) کفار حتی با وجود چنین معجزه‌ای باز هم ایمان نیاوردند و به کفر و عناد علیه پیامبر (ص) و دین اسلام ادامه دادند، در عصر حاضر هم عده‌ای هستند که شق‌القمر که هیچ، حتی اگر تمام قرآن هم آیه به آیه برایشان ثابت شود، باز هم تغییر مسیر نداده و به بیراهه خود ادامه می‌دهند.

جایگاه این مطلب نزد علما

رویکرد علمای اسلامی در مورد این واقعه، به دو صورت بوده است. عموم مفسران شیعه و اهل سنت به وقوع این مطلب اذعان دارند و معتقدند که ۳ آیه اول سوره قمر ناظر به معجزه شق‌القمر است.

این مطلب با اندکی تفاوت، در کتاب‌های شیعه وسنی آمده است و بسیاری از علما نسبت به این حادث ادعای اجماع، تواتر یا استفاضه کرده اند.

دومین دیدگاه، مربوط به افرادی مانند حسن بصری، عطاء خراسانی، بلخی است که معتقدند این آیات مربوط به زمان قیامت و از موارد اشراط الساعة است.

سؤال‌ها و ایراد‌ها درباره شق القمر

از چند جهت بر این واقعه ایراد وارد کرده‌اند که عبارتند از:

اشکال اول:

این ایراد بر اساس نظریه کیهان شناسی بطلمیوسی است که بیان می‌کند، امکان ندارد افلاک آسمانی از هم جدا شوند یا به هم ملحق شوند. پاسخ این ایراد این است که بر اساس مشاهدات جدید کیهان شناسی جدید، این دیدگاه باطل است. به علاوه، پیدایش منظومه شمسی و نیز پیدایش شهاب سنگ‌ها بهترین دلیل بر بطلان این دیدگاه است.

اشکال دوم:

اگر این واقعه روی داده است، پس چرا در کتاب‌های تاریخی نقل نشده است. این ایراد نیز با پاسخ‌هایی از سوی اندیشمندان اسلامی همراه بوده است؛ مانند اینکه این واقعه در شب روی داده و احتمال خواب بودن عده‌ای هست؛ اعراب در آن زمان به دنبال رصد ستارگان و آسمان نبوده‌اند و جواب‌هایی دیگر.

بیشتر بخوانید:

۱۷ رمضان؛ سالروز معراج رسول خدا (ص)

ادعای مشاهده شکاف کره ماه در پژوهش‎های ناسا

در سال‌های اخیر در فضای مجازی، مطالبی منتشر شد که بر اساس آن، ادعا شده عکس‌هایی که در مأموریت آپولو توسط ریما آریادوس گرفته شده نشان‌دهنده شکافی در سطح ماه بود. زغلول النجار کتابی را در سال ۲۰۰۴ منتشر کرد و یکی از این عکس‌ها را بازتولید کرده است. این ادعا در سال‌های بعد توسط برخی دانشمندان ناسا تکذیب شد.

منابع: خبرگزاری مهر، باشگاه خبرنگاران، ویکی شیعه