مقامات اروپایی به سی ان ان گفتهاند، ملغمهای از مشکلات و مسائل که طی سالهای گذشته در آمریکا و جهان رخ داده و ادامه دارد آنها را به این نتیجه رسانده که، دیگر نمیشود روی دیوار آمریکاییها یادگاری نوشت و وقت آن رسیده که اروپا روی پای خود بایستند… آیا غربگرایان بیدار میشوند؟
نظم جهان پس از فروپاشی شوروی با محوریت آمریکا تنظیم شد.
یعنی آمریکا در دهه 1990 تبدیل به قدرت بزرگ و هژمونی شد که این ذهنیت را در جهان جا انداخت:
«تمام مناسبات جهان باید تحت نظر و تمایل آمریکا باشد وگرنه راه به جایی نمیبرد.» بیش از سی سال است که از جنگ سرد، موازنه وحشت و جهان دوقطبی میگذرد و حالا جهان دستخوش تحولات زیاد و بسیار جدی شده، گویی دیگر واشنگتن آن قدرت سابق را ندارد و قادر نیست که همچون سابق دوستان و متحدانش را زیر چتر حمایت خود نگه دارد. قدرتهای نوظهوری رو آمدهاند و اروپا را نیز به همین نتیجه رساندهاند.
آمریکا در دوران ترامپ بدون روتوش به جهان معرفی شد اما خیلیها حتی در غرب هم نخواستند و یا شاید هم نتوانستند تا حقایقی که از زبان این رئیسجمهور تازهکار بیان میشد را بپذیرند. او به وضوح و نه فقط برای یک بار، اعلام و تاکید کرد که دیگر آمریکا هزینههای زیاد حمایت از اروپا را نمیتواند بپردازد و حتی گفت که قدرالسهم آمریکا برای تامین مالی ناتو به هیچ وجه عادلانه نیست و باید در آن تجدیدنظر شود. بسیاری از ناظران بینالمللی گفتند که ترامپ ناشی است!
و سعی کردند تا این دست از اظهارات را به «کارگزار» نسبت دهند و نه به «ساختار».
چهار سال گذشت و بایدن دموکرات، پیرمردی که درست نمیداند در اطراف خود چه میگذرد(چه رسد به دنیا) از طریق همین ساختار به قدرت رسید و از قضا همان الگوی رفتاری ترامپ با اروپا به ناچار تکرار شد. «آمریکا در جنگ اوکراین جا خالی داد»، «تجهیزات نظامی هرگز طبق انتظار زلنسکی به اوکراین نرسید» و «اروپا در سرمای زمستان به تنهایی لرزید» و… همه اینها در کنار هم اروپاییها را بیدار و هوشیار کرده است که، دیگر بیش از این نمیتوان روی دیوار آمریکا
یادگاری نوشت و زمان ایستادن روی پای خود فرارسیده است.
گزارش مهم
تمام این رویهها و اظهارات کار را به جایی رسانده که سیانان در گزارشی مفصل به این شکافت رابطه اروپا و آمریکا اعتراف کرده است. شبکه آمریکایی «سی ان ان» در گزارشی تحت عنوان «ریاستجمهوری ترامپ یا بایدن؛ برخی در اروپا، ایالات متحده را یک همپیمان غیرقابل اعتماد میدانند»، تاکید کرد که هر فردی که رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا شود، برای کشورهای اروپایی تفاوتی ایجاد نمیکند و آنها در هر صورت واشنگتن را یک متحد غیرقابل اعتماد میدانند. در این تحلیل آمده:
«زمانی که جو بایدن رئیسجمهور آمریکا این هفته، نامزدی خود برای انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۴ را رسما تأیید کرد، برخی متحدان اروپایی آمریکا چنین انتخابی را مفید و موثر برای آینده روابط اروپا و آمریکا خواندند…بر کسی پوشیده نیست زمانی که بایدن در انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۰ پیروز شد، متحدان آمریکایی احساس رضایت داشتند که یک رهبر دموکرات متعارف وارد کاخ سفید میشود اما در عین حال میدانستند که بایدن نمیتواند تمام خساراتی که «دونالد ترامپ» در دوران چهارساله ریاستجمهوری خود برجای گذاشته است، لغو کند.»
این گزارش در ادامه تاکید میکند که ترامپ یک رهبر پر از هرج و مرج بود که به طور دائم از متحدان اروپایی آمریکا انتقاد میکرد. در گزارش آمده است: «ترامپ در همهچیز از پنیر گرفته تا هواپیما، تهدید به جنگ تجاری کرده بود و اصول ائتلاف ناتو را زیر سؤال برد و اتحادیه اروپا را تا جایی مورد انتقاد شدید قرار داد که در برههای گفت که اگر اداره انگلیس بر عهده او بود، 62 میلیارد دلار بدهی برگزیت که بریتانیا از نظر قانونی و حقوقی به اتحادیه اروپا بدهکار بود، پرداخت نمیکرد.»
سیانان به دلایل بیاعتمادی بیعمیق میان اروپا و آمریکا پرداخته و مینویسد: «دو دلیل اصلی وجود دارد مبنی بر این که به چه دلیل اروپاییها به طور کامل از سالهای ریاستجمهوری ترامپ عبور نکردهاند. اول آنکه، اگر ترامپ یکبار موفق به احراز سمت ریاستجمهوری شده است، دلیلی ندارد که او یا کسی در قالب او دوباره تکرار نشود. دوم اینکه، اروپاییها معتقدند، بایدن بخش زیادی از سیاست خارجی ترامپ مبنی بر حمایتگرایی در تجارت و فشار حداکثری بر چین را ادامه داده است.» طبق آنچه سیانان نوشته وقتی با دیپلماتها و مقامهای اروپایی صحبت میکنید، اغلب واژه «اعتماد» مورد پرسش قرار میگیرد.
یکی از مقامهای ارشد اروپا به سی ان ان گفت: «ما به آنچه در 6 ژانویه رخ داد نگاه میکنیم و به این میاندیشیم که آیا میتوانیم اعتماد کنیم که چیزی مشابه یا بدتر از آن بار دیگر رخ ندهد و به واسطه آن نظام سیاسی از هم فروپاشیده نشود. ما به اختلافات در این کشور نگاه میکنیم و به این میاندیشیم که آیا میتوانیم اعتماد کنیم که واشنگتن بر برنامههای حمایتگرایی و اول آمریکا پافشاری نکند. ما نمیتوانیم بیش از حد به متحدی متکی باشیم که نتوانیم به طور پایدار به آن اعتماد کنیم.»
یک گزارش مهم دیگر
بیاعتمادی اروپا نسبت به آمریکا را نه تنها در رویهها بلکه در واقعیتها نیز بررسی کرد. روزنامه واشنگتن پست هم در مقالهای به پایان ابرقدرتی آمریکا اشاره کرده و نوشته: «مقامات اطلاعاتی آمریکا معتقدند برخی از کشورهای کلیدی جهان تمایلی به حمایت از آمریکا در تقابل با چین و روسیه ندارند.» در این مقاله همچنین تاکید میشود که کشورهایی مانند برزیل، مصر، هند و پاکستان در دورهای که آمریکا دیگر ابرقدرت بلامنازع جهان نیست، تمایلی به حمایت بیچونوچرا از این کشور ندارند.
در چنین شرایطی، کمی به رویکرد جریانهای غربگرا به ویژه در همین ایران خودمان بیندیشید. مهمترین و نزدیکترین متحدان آمریکا میگویند، آمریکا دیگر قابل اعتماد و تکیه نیست ولی این طیف خود تحقیر میگویند، بدون آمریکا به جایی نخواهیم رسید و تصریح میکنند باید به زورگوییهای این کشور گردن نهاد. همین قدر حقیر!