میراث ماندگار؛ نگاهی به حاصل عمر استاد فکر و مرجع تفکر دینی

طرح ولایت، دوره ای آموزشی است که با هدایت های رهبر معظم انقلاب و با ابتکار و مدیریت علامه مصباح یزدی(ره)، اکنون نزدیک سه دهه است که سبب ایجاد تحولات عمیق معرفتی و معنوی در نخبگان، دانشجویان و طلاب و فضای فرهنگی کشور شده است و تاکنون ده ها بار از سوی امام خامنه ای نسبت به آن تاکید شده است. محوریت طرح ولایت را آموزش سلسله دروس مبانی اندیشه اسلامی با محوریت حلقات شش گانه معرفت شناسی، خداشناسی، انسان شناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاست شکل می دهد. کتاب ها در نهایت دقت و ژرف نگری نگاشته شده اند و در مجموع یک منظومه فکری منسجم و یک آهنگی را شکل می دهند که از عمیق ترین لایه های معرفتی آغاز گردیده و تا نظامات پایه اجتماعی یعنی اخلاق، حقوق و سیاست امتداد می یابند و پایه های عقلی و نقلی آنها را بصورت استدلالی و منطقی بیان می کنند. علامه مصباح یزدی(ره) از این طرح به عنوان حاصل عمر خویش که تلاشهای فراوان متفکران بزرگی چون امام خمینی، علامه طباطبایی و شهید مطهری رحمهم الله در آن اشراب شده است، یاد می کردند.

طرح ولایت امتیازات متعددی دارد که سبب اثرگذاری فوق العاده آن شده است. از جمله آنها می توان به موارد هشتگانه زیر اشاره کرد:

 آنچه در طرح ولایت تدریس می شود، بنیادی ترین مسائل فکری و اجتماعی است که در صورت پاسخگویی درست به آنها مباحث روبنایی را هم سامان خواهد داد. مسائلی همچون شناخت، جهان، خدا، انسان، هدف، راه، فرجام، اجتماع، حقوق، سیاست، اخلاق و … . مسائل اساسی که در طول تاریخ اندیشمندان جهان را به خود مشغول داشته است و هنوز هم پاسخ چندان روشن فراگیری در رابطه با آنها وجود ندارد.

کتب طرح ولایت پیوسته بروزرسانی می شوند و بر اساس آخرین یافته های فلسفی و دینی و متناسب با فضای فکری و سوالات جامعه، بازنگری می شوند. آنچه که در طرح ولایت تدریس می شود، معضلات امروز و آینده محافل اکادمیک دنیاست که به زبانی گویا و عقلانی در اختیار جوانان و نخبگان قرار گرفته شده است.

 معارف طرح ولایت، در نظام فکری کم نظیر و با ارتباطات کاملا منطقی و عقلانی تنظیم شده است، بطوری که اثر طبیعی این نظم در فراگیران، احساس بدست آمدن یک دستگاه فکری منسجم و عقلانی است که آنان را قادر به پاسخگویی به بسیاری از شبهات پیش ندانسته و نیز تولید اندیشه مولد می کند. آنچه که در حلقات ششگانه طرح ولایت مشاهده می شود، نه یک دسته بندی مرتب، بلکه یک نظام واقعی فکری و یک تفکر سیستماتیک است که همه اجرای آن با دال مرکزی توحید در ارتباط است.

 توجه توأمان به ساختهای فردی و اجتماعی دین و پرداخت به اساسی ترین مسائل نظام اجتماعی یعنی مسئله اخلاق، حقوق و سیاست، ویژگی بارز این طرح است. بگونه ای که گسترش طرح ولایت یکی از بهترین حربه ها برای مبارزه با سکولاریسم در دانشگاه و حوزه، لیبرالیسم و اومانیسم محسوب می شود.

امتداد مبانی فکری در علوم انسانی، لب مطلب در تولید علوم انسانی اسلامی است. فراگیران طرح ولایت، علاوه بر فراگیری اهمّ مبانی مورد نیاز برای تولید علوم انسانی اسلامی، به وضوح امتداد مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی را در سه علم اخلاق، حقوق و سیاست مشاهده می کنند و این خود اولین و محکم ترین گام برای واکسیناسیون دانشجویان و طلاب در برابر علوم انسانی غربی و سوق دادن آنها بسوی تولید علوم انسانی اسلامی است.

قوت و کیفیت هر اثر وابسته به موثر و پدید آورنده آن است و طرح ولایت محصول تلاشهای متفکر برجسته عصرما، علامه مصباح یزدی است. همو که رهبر معظم انقلاب او را عقبه تئوریک انقلاب، استاد فکر، معلم بزرگ، حکیم مجاهد، متفکر برجسته، علامه طباطبایی و شهید مطهری زمان، راهنما و مرشد در مسائل فکری، مرجع و ملجأ و دارای علم واسع، تقوا و بصیرت به معنای واقعی کلمه و فیلسوف حقیقی و غیور و … نام نهاده اند و همگان را سالها بسوی ایشان دعوت کرده اند. لذا طرح ولایت، از جهت پشتوانه فکری کم نظیر است، علی الخصوص با توجه به اینکه شخص علامه مصباح یزدی(ره) در همه مراحل طرح ولایت از تدوین کتاب و تربیت مدرس تا اجرا مباشرتا نظارت داشته اند و تاییدات مکرر ایشان نسبت به طرح حاکی از همین است.

استاد در فرآیند آموزشی رکن اساسی است. ضعف اصلی دوره های آموزشی مختلف، نداشتن استاد متناسب با محتواست. این نقیصه در طرح ولایت با تدبیری که علامه مصباح اندیشیده بودند، تا حدی مرتفع شده است. تلاش های ایشان در تربیت شاگردان ممتاز و اثرگذار و در نتیجه طراحی دوره های تربیت مدرس مبانی اندیشه اسلامی سبب شده است که جریان تربیت اساتید طرح ولایت بصورت ساختاری و مستمر تداوم یابد.

کمتر طرح و برنامه ای را می توان یافت که رهبر معظم انقلاب این اندازه بدان فراخوانده باشد و بدان تاکید کرده باشد. تاییدات و تاکیدات مکرر ایشان، حجت را بر فراگیران، متولیان فرهنگی و دست اندرکاران طرح ولایت تمام می کند.

 امام خامنه ای(دام ظله الشریف)، در دیدار با دانش آموخته های طرح ولایت و در تبیین و تایید طرح می فرمایند: تفکر فلسفی اسلام و فهم درست از مبانی اسلامی کاری می کند که انسان در هر لحظه احساس می کند در کجای راه و به سمت کدام هدف حرکت می کند؛ قدرت تحلیل برای حوادث می یابد و وظیفه خودش را در هر شرایطی تشخیص می دهد، امروز جوان ما باید اینگونه باشد.(1378/06/13 )

همچنین علامه مصباح یزدی(ره) خطاب به کسانی که در دوره های طرح ولایت شرکت کرده اند، می فرمایند: من به شما که با اخلاص در دوره طرح ولایت شرکت می کنید، با اطمینان خاطر می گویم: اگر آن چنان که شایسته است تلاش کنید و مسلح شوید، می توانید به مقام فرماندهی لشکر نبرد فرهنگی برسید و از یاران واقعی حضرت امام زمان(عج) واقع شوید. بنده در عمر طلبگی خویش، کاری پر برکت تر از طرح ولایت سراغ ندارم.