فصل پنجم دعای ندبه: فرازهایی درباره اهل بیت علیهم السلام در جریان مهدویت

فصل پنجم: فرازهایی درباره اهل بیت علیهم السلام  در جریان مهدویت

جایگاه اصلی اهل بیت علیهم السلام  در جریان مهدویت

در ادامه امام صادق علیه السلام  می­فرمایند ﴿وَ ذَلِکَ بَعْدَ أَنْ بَوَّأْتَهُ مُبَوَّأَ صِدْقٍ مِنْ أَهْلِهِ﴾ خدایا این وعده زمانی محقق می شود که تو اهل بیت علیهم السلام  را بعد از سیدمان رسول الله صل الله علیه واله وسلم  در جایگاه امامت قرار بدهی. یعنی شرط این که دین آقا رسول الله صل الله علیه واله وسلم  بر همه ادیان غلبه کند و ادیان، دین شان محمدی صل الله علیه واله وسلم  شود و کاملترین دین را در مسیر برنامه خداوندی داشته باشند، این بوده است که اهل بیت علیهم السلام  در جایگاه خودشان که امامت باشد قرار گیرند.

مکه سرزمینی امن و آیه­ای از اهل بیت علیهم السلام  در جریان مهدویت

در ادامه حضرت می­فرمایند ﴿وَ جَعَلْتَ لَهُ وَ لَهُمْ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِی بِبَکَّهَ مُبَارَکا وَ هُدًى لِلْعَالَمِینَ﴾ و درباره سیدمان رسول الله صل الله علیه واله و سلم  و اهل بیت ایشان، این آیه را قرار دادی که اولین خانه­ از لحاظ زمانی و رتبه که برای مردم قرار داده و وسیله هدایت عالمیان شد، سرزمین مکه و کعبه مبارکه است.

اولین زمینی که از آب خارج و به خشکی تبدیل می­شود، زمین مکه است. اولین خاکی که از  اقیانوس­ ها بیرون می­آید و به حالت خشکی تبدیل می­شود، خاکی به نام حطیم است. حطیم خاک زیر پای امام زمان عجل الله تعالی فرجه  در لحظه اعلام ظهور است، یعنی اولین خاکی که از اقیانوس در می­آید، قرار است قدم­ های مبارک امام زمان عجل الله تعالی فرجه  روی آن قرار بگیرد و در کنار آن خاک، کعبه بنا شده است.[1]

حال این سوال به وجود می­آید که کعبه چه مکانی است؟ کعبه آن خانه مبارکی که برای هدایت عالمین قرار داده شده است. کعبه نشانی از امامت است و حضرت می­فرمایند کعبه را خداوند برای اهل بیت علیهم السلام  قرار داد،[2] چرا؟

چون حضرت زهرا سلام الله علیها  می­فرمایند مَثَل امام مَثَلی از کعبه است. یعنی همه انسان­ها باید به دور آن بگردند، اما کعبه به دور کسی نمی­گردد، چرا که محور آن توحید است.[3]

لذا امیرالمومنین علیه السلام  از درون کعبه، آن هم از دیوار خارج می­شوند. چون شگفتی ماجرا را نشان بدهند و به ما بفهمانند که مغز توحید ولایت اهل بیت علیهم السلام  است. یعنی از درون کعبه­ ای که به ظاهر مظهر توحید است، ولایت خارج می­شود و این خانه، خانه ولایت است که امیرالمومنین علیه السلام  از درون آن به دنیا می­آیند.

در ادامه حضرت می­فرمایند ﴿فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ﴾ در این ماجرا آیه ­هایی بسیاری از مهدویت است.[4]

اگر کمی دقت کنیم متوجه می­شویم اولین کسی که خانه کعبه را در مبارک­ترین سرزمین­­ ها ایجاد می­کند، آدم علیه السلام  است.

حال ارتباطش با مهدویت چگونه است؟ خانه­ ای که قرار است حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه  از کنار آن اعلام ظهور کنند، باید توسط اولین خلیفه و ولی خدا ایجاد شود.

لذا آیات بسیاری از جریان مهدویت در ماجرای حج و مناسک حج وجود دارد. مثل سرزمین عرفات که سرزمین معرفت پیدا کردن به امام زمان عجل الله تعالی فرجه  است. بعد از آن سرزمین مشعر که سرزمین شعور پیدا کردن به امامت است. بعد از آن سرزمین منا که جایگاه قربانی کردن نفس و تراشیدن سر به نشانه عبودیت در قبال امامت است. بعد از آن سنگ زدن به شیطان که به نشانه مبارزه با دشمن امام زمان عجل الله تعالی فرجه  است در مناسک حج وجود دارد.

در روایت حضرت می­فرمایند که تمام حج برای لقاء مقام امام است.[5] یعنی تمام حج برای قرب به امام علیه السلام  است

که در انتهای این اعمال و مناسک، شخص حاجی به طواف کعبه می­رسد و تازه در محور امامش قرار می­گیرد. روایات بسیاری در اصول کافی وارد شده است که حج را با اهل بیت علیهم السلام  و امام زمان عجل الله تعالی فرجه  گره زده است.

 در ادامه امام صادق علیه السلام  می­فرمایند ﴿فِیهِ آیَاتٌ بَیِّنَاتٌ مَقَامُ إِبْرَاهِیمَ وَ مَنْ دَخَلَهُ کَانَ آمِنا﴾  چرا این سرزمین باید همیشه امن باشد؟ چندین هزار سال از ابتدای خلقت می­گذرد و این سرزمین را خداوند از ابتدای خلقت آدمعلیه السلام  امن قرار داده است. سرزمینی که حضرت مهدیعجل الله تعالی فرجه  قرار است در آنجا ظهور کنند، باید از ابتدا امن باشد تا امت­ها بتوانند مناسک حج را از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام  تمرین کنند، در واقع این رفتار تمرین در قبال امام‌ زمان عجل الله تعالی فرجه  است. این تمرین را امت­ها از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام  در عرفات شروع کردند تا معرفتشان را نسبت به امام علیه السلام  اصلاح و دقیق کنند و بعد از آن به شعور بپردازند و در ادامه نفس­ شان را قربانی کنند و در انتها آماده شوند برای مبارزه با دشمنان و طواف به دور کعبه عظیم القدر که همان وجود نازنین امام زمان عجل الله تعالی فرجه  است. به همین دلیل است که خداوند حج را واجب کرده است تا انسان­ها هر ساله رفتار در قبال امام علیه السلام  را تکرار و تمرین کنند.

پاک شدن حریم اهل بیت علیهم السلام  در راستای جریان مهدویت

امام صادق علیه السلام  می­فرمایند ﴿وَ قُلْتَ إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا﴾ خدایا تو اراده کردی که رجس را از حریم اهل بیت علیهم السلام  پاک و حریم آنها را برای همیشه تطهیر کنی.[6]

چرا در اینجا لفظ حریم را بکار می­بریم؟ اهل‌بیت علیهم السلام  حتی قبل از ولادت­شان از رجس و آلودگی­ها پاک بودند، حال خداوند اراده می­کند که آنها را تطهیر کند، در صورتی که خداوند قبل از خلق این بزرگواران آنها را تطهیر کرده بود. در نتیجه این فراز درباره­  ی حریم اهل بیت علیهم السلام  است، چون در حریم اهل‌بیت علیهم السلام  افرادی هستند که در آنها رجس ­هایی از قبل وجود دارد و همه این آلودگی­ها باید زدوده شود تا حکومت حقه امام زمان عجل الله تعالی فرجه  برپا شود. لذا خداوند اراده کرده است تا در آخرالزمان با فتنه­ های مختلفی این آلودگی­ها را نمایان و به رخ همه بکشد و در مرحله بعد آنها را تطهیر کند. تا زمانی که حریم اهل بیت علیهم السلام  از آلودگی­ها پاک نشود حکومت امام زمان عجل الله تعالی فرجه  و سرزمین ظهور مولایمان شکل نخواهد گرفت.

مودت اهل بیت علیهم السلام  و نقش آن در جریان مهدویت

در ادامه حضرت می­فرمایند ﴿ثُمَّ جَعَلْتَ أَجْرَ مُحَمَّدٍ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ مَوَدَّتَهُمْ فِی کِتَابِکَ﴾ خدایا تو اجر رسالت آقا رسول الله صل الله علیه واله وسلم  را در کتابت مودت اهل بیت علیهم السلام  قرار دادی.[7]

در آیه 23 شوری خداوند می­فرماید ﴿قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى﴾ رسول خداصل الله علیه واله وسلم  می­فرمایند که من از شما اجری درخواست نمی­کنم، الا اینکه در قبال ذوی القربی یعنی اهل بیت علیهم السلام  من مودت داشته باشید. خدا اجر رسالت آقا رسول الله صل الله علیه واله وسلم  را مودت اهل بیت علیهم السلام  قرار داد.

حال این سوال به وجود می­آید که مودت و محبت به چه معنا است؟ مودت یعنی امت آنطوری که اهل بیت علیهم السلام  دوست دارند نسبت به سیدمان رسول الله صل الله علیه واله وسلم  رفتار کنند. محبت یعنی آن طوری که خود افراد دوست دارند نسبت به اهل بیت علیهم السلام  رفتار داشته باشند.

در فراز بعدی امام صادق علیه السلام  می­فرمایند ﴿وَ قُلْتَ مَا سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ﴾ من اگر اجری مسئلت می­کنم به نفع شما است و سودش به خودتان بر می­گردد.[8] در حقیقت اجر رسالت رسول خدا صل الله علیه واله وسلم  به خود امت بر می­  گردد. چرا؟

پاسخش را حضرت در فراز بعدی اینگونه ذکر می­کند ﴿وَ قُلْتَ مَا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلا مَنْ شَاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلَى رَبِّهِ سَبِیلا﴾ از شما درخواست اجر رسالت ندارم، الا کسی که می­خواهد در مسیر به سوی رب قدم بگذارد.

بر اساس آیه 57 سوره فرقان[9] مودت در قبال اهل بیت علیهم السلام  علاوه بر  اینکه اجر رسالت رسول خدا صل الله علیه واله وسلم  است، کلید پا گذاشتن در مسیر به سوی رب هم است و در نتیجه مودت کلید سلوک در سبیل رب است. اگر کسی بخواهد در مسیر به سمت رب قدم بگذارد هیچ راهی امکان ندارد مگر اینکه سراغ مودت اهل بیت علیهم السلام  برود.

در ادامه حضرت می­فرمایند ﴿فَکَانُوا هُمُ السَّبِیلَ إِلَیْکَ﴾ مودت اهل بیت علیهم السلام  رمز سلوک به سمت رب است، چون اهل بیت علیهم السلام  نه فقط هادیان به سمت خداوند، بلکه خودشان سبیل رب و صراط مستقیم هستند. لذا شخصی که می­خواهد در این مسیر قدم بگذارد باید از مودت اهل بیت علیهم السلام  شروع کند. در نتیجه دلیل اینکه ما در جریان مهدویت وارد نشدیم و نتوانستیم در ظهور مولایمان امام زمان عجل الله تعالی فرجه  خاصیت چندانی داشته باشیم این است که صرفاً در قبال اهل بیت علیهم السلام  آنطور که دوست داریم رفتار می­کنیم.

هنوز ما بر اساس حبی که خداوند در قبال اهل بیت علیهم السلام  در قلبمان قرار داده است رفتار می­کنیم. در مناست­ های مختلف مثل ایام ولادت اهل بیت علیهم السلام  و محرم آنطور که خودمان می­ فهمیم و دوست داریم برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه  کار می­کنیم.

مثلاً اوج رفتار ما در قبال امام زمان عجل الله تعالی فرجه  در نیمه شعبان شرکت در مجالس و کف زدن است. این رفتار اوج زمینه­ سازی ما برای ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه  است. همانطور که امام صادق علیه السلام  در دعای ندبه می­فرمایند اولیاء خدا اینگونه زندگی نمی­کردند، آنها تمام زندگی خود را وقف مهدویت و جریان مهدویت کردند.

در فراز بعدی حضرت می­فرمایند ﴿وَ الْمَسْلَکَ إِلَى رِضْوَانِکَ﴾ اهل بیت علیهم السلام  مسیر سلوک به سمت رضوان الهی هستند. خود اهل بیت علیهم السلام  مسیر به سوی خداوند هستند و ولایتشان همان صراط مستقیم به سمت سرزمین ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه  است که به سمت بهشت­ های رضوان ختم می­شود.

ادامه هفته آینده ان شاءالله

………………………………

 [1]. آیه ۳۰ سوره نازعات وَالْأَرْ‌ضَ بَعْدَ ذَٰلِک دَحَاهَا

«حجر اسماعیل»، فضایی است میان کعبه و دیواری نیم‌دایره به نام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی‌متر) که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل می‌شود

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: «الحِجرُ بَیتُ إِسمَاعِیلَ وَ فِیهِ قَبرُ هَاجَرَ وَ قَبرُ إِسمَاعِیلَ» «حجر، خانه اسماعیل و محل دفن هاجر و اسماعیل است.»

[2]. إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبارَکاً وَ هُدیً لِلْعالَمین  نخستین خانه ای که برای(عبادت) مردم، نهاده شده، همان است که در مکه است و مبارک، و برای جهانیان[مایه] هدایت است»آل عمران، ۹۶

[3].حضرت زهرا (سلام الله علیها): قالت فاطمة ( علیها السلام ) : قال رسول الله ( صلی الله علیه و آله ) : ” مثل الإمام مثل الکعبة إذ تؤتی و لا تأتی “ ..
از حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) روایت شده که رسول خدا فرمودند: امام همچون کعبه است که باید به سویش روند، نه آنکه (منتظر باشند تا) او به سوی آنها بیاید. (بحار الانوار ، جلد ۳۶ ، صفحه ۳۵۳)

[4].طبق سوره آل عمران، آیه 96 در کعبه و مناسک حج آیات بسیاری از مهدویت قرار داده شده است، به همین دلیل در دعای ندبه جریان مهدویت ذکر شده است:﴿إِنَّ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ لَلَّذی بِبَکَّةَ مُبارَکًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ﴾در حقیقت، نخستین خانه‌اى که براى [عبادت‌] مردم، نهاده شده، همان است که در مکه است و مبارک، و براى جهانیان [مایه‌] هدایت است.

[5].امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: «تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام»، تمام بودن حج به لقاء امام(ع) است‏ (صدوق، محمد، عیون‌اخبار الرضا‌(ع)، ج2، ص262)

امام صادق(ع) در این زمینه می‌فرماید: «إِذَا حَجَّ أَحَدُکُمْ فَلْیَخْتِمْ حَجَّهُ بِزِیَارَتِنَا لِأَنَّ ذَلِکَ مِنْ تَمَامِ الْحَج» هرگاه کسی از شما به حج برود و مناسک خود را بجاى ‏آورد، به مدینه آید و ما اهل بیت را زیارت کند، زیرا این کار از تمامیّت حج است.تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۰/ بحارالأنوار، ج۹۶، ص۳۷۴/ نورالثقلین

[6]. خداوند اراده کرده است اهل بیت ع را که جریان مهدویت را امامت می­کنند از رجس و آلودگی­ها پاک و حریم آنها را تطهیر کند و الا خود این بزرگواران قبل از ولادت از رجس و آلودگی­ها مبرّا بودند.

﴿وَ قَرْنَ فی بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّةِ اْلأُولى وَ أَقِمْنَ الصَّلاةَ وَ آتینَ الزَّکاةَ وَ أَطِعْنَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ إِنَّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرًا﴾

و در خانه‌هایتان قرار گیرید و مانند روزگار جاهلیت قدیم زینت هاى خود را آشکار مکنید و نماز برپا دارید و زکات بدهید و خدا و فرستاده‌اش را فرمان برید. خدا فقط مى‌خواهد آلودگى را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند./ سوره احزاب، آیه 33.

[7]. خداوند در سوره شوری آیه 23 اجر رسالت آقا رسول الله ص را مودت اهل بیت b قرار داد:

﴿ذلِکَ الَّذی یُبَشِّرُ اللّهُ عِبادَهُ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْنًا إِنَّ اللّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ﴾

این همان [پاداشى‌] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‌اند [بدان‌] مژده داده است. بگو: «به ازاى آن [رسالت‌] پاداشى از شما خواستار نیستم، مگر دوستى در باره خویشاوندان.» و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد]، براى او در ثواب آن خواهیم افزود. قطعاً خدا آمرزنده و قدرشناس است.

[8]. در حقیقت اجر رسالت رسول الله به خود ما بر می­گردد: ﴿قُلْ ما سَأَلْتُکُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ إِنْ أَجْرِیَ إِلاّ عَلَى اللّهِ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْ‌ءٍ شَهیدٌ﴾

بگو: «هر مزدى که از شما خواستم آن از خودتان مزد من جز بر خدا نیست، و او بر هر چیزى گواه است»./ سوره سباء، آیه 47.

 [9]. ﴿قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ إِلاّ مَنْ شاءَ أَنْ یَتَّخِذَ إِلى رَبِّهِ سَبیلاً﴾ بگو: «بر این [رسالت‌] اجرى از شما طلب نمى‌کنم، جز اینکه هر کس بخواهد راهى به سوى پروردگارش [در پیش‌] گیرد»./ سوره فرقان، آیه 57.