📜 قسمتی از نامه ی حضرت امیر علیه السلام به مالک اشتر
♦️ای مالك بدان مردم از گروههای گوناگونی می باشند كه اصلاح هر يك جز با ديگری امكان ندارد، و هيچ يك از گروهها از گروه ديگر بی نياز نيست. از آن قشرها، لشكريان خدا، و نويسندگان عمومی و خصوصی، قضات دادگستر، كارگزاران عدل و نظم اجتماعی ، جزيه دهندگان، پرداخت كنندگان ماليات، تجّار و بازرگانان، صاحبان صنعت و پيشه وران، و نيز طبقه پايين جامعه، يعنی نيازمندان و مستمندان می باشند، كه برای هر يك خداوند سهمی مقرّر داشته، و مقدار واجب آن را در قرآن يا سنّت پيامبر (صلّی اللّه عليه و آله و سلّم) تعيين كرده كه پيمانی از طرف خداست و نگهداری آن بر ما لازم است. پس سپاهيان به فرمان خدا، پناهگاه استوار رعيّت، و زينت و وقار زمامداران، شكوه دين، و راههای تحقّق امنيّت كشورند. امور مردم جز با سپاهيان استوار نگردد، و پايداری سپاهيان جز به خراج و ماليات رعيّت انجام نميشود كه با آن برای جهاد با دشمن تقويت گردند، و برای اصلاح امور خويش به آن تكيّه كنند، و نيازمنديهای خود را برطرف سازند.سپس سپاهيان و مردم، جز با گروه سوم نمی توانند پايدار باشند، و آن قضات، و كارگزاران دولت، و نويسندگان حكومتند، كه قراردادها و معاملات را استوار می كنند، و آنچه به سود مسلمانان است فراهم می آورند، و در كارهای عمومی و خصوصی مورد اعتمادند. و گروههای ياد شده بدون بازرگانان، و صاحبان صنايع نمی توانند دوام بياورند، زيرا آنان وسائل زندگی را فراهم می آورند، و در بازارها عرضه می كنند، و بسياری از وسايل زندگی را با دست می سازند كه از توان ديگران خارج است. قشر ديگر، طبقه پايين از نيازمندان و مستمندانند كه بايد به آنها بخشش و ياری كرد. برای تمام اقشار گوناگون ياد شده، در پيشگاه خدا گشايشی است، و همه آنان به مقداری كه امورشان اصلاح شود بر زمامدار، حقّی مشخصّ دارند، و زمامدار از انجام آنچه خدا بر او واجب كرده است نميتواند موفّق باشد جز آن كه تلاش فراوان نمايد، و از خدا ياری بطلبد، و خود را برای انجام حق آماده سازد، و در همه كارها، آسان باشد يا دشوار، شكيبایی ورزد.
📜 نهج البلاغه، نامه ۵۳