امام علی(ع) در نهج البلاغه میفرمایند :
سه عامل اغتشاش در حکومت وجود دارد که هر سه مورد آن به مسئولین و خواص جامعه برمیگردد ؛
اول- سبک و سطح زندگی مسئولان است که امام علی(ع) در خطبه ۲۰۹ میفرماید:
زمانی که مسئولین از حد ضعفای جامعه بالاتر زندگی کنند، مردم طغیان خواهند کرد، زیرا اختلاف طبقاتی میان مردم با مردم قابل تحمل است اما میان مردم و مسئولین غیرقابل تحمل است.
دومین عامل- آن است که الگوی مالیات با الگوی غیرمومنانه و غیر رحمانی محاسبه شود، بهطورمثال در یک سال، تولیدکننده به هر دلیلی ضرر میکند و یا کشاورز به دلیل خشکسالی خسارت میبیند و محصول ندارد که حضرت امیر(ع) در نامه ۵۳ به مالک اشتر میفرماید: باید پیشدستی کنی و در این مواقع اینقدر مالیات را پایین آوری که زندگیاش با پارسال تفاوتی نکند و میفرماید: اگر چنین کردی، خسارت دولت نیست، بلکه سرمایهگذاری است و دو فایده دارد، اول اینکه به مردم اطمینان میدهی زیرا مردم احسان دولت را دیدند و اغتشاش نمیکنند و دوم اینکه این مردم به تو اعتماد میکنند و اگر مشکلی رخ دهد، حمایتت خواهند کرد.
سومین مورد- از علل اغتشاش و شورش در دیدگاه امام علی(ع)- ورود اطرافیان و خویشاوندانِ مسئولین به حوزه حکومت و کارِ اقتصادی است. در بخشی از نامه۵۳ ایشان میفرماید:
بدانید که نزدیکانِ مسئولانْ خودخواه و چپاولگر هستند و در معاملات انصاف ندارند، ریشه ستمگری آنان را خشک کن و به هیچ از یک اطرافیانت زمینی واگذار نکن…