چگونه نگاه قرآنی به نظام آسمان‌ها و زمین داشته باشیم؟

در ۱۴۰۰ سال گذشته، مسلمانان معمولا متأثر از علوم رایج در جامعه به نجوم و به طور کلی به آسمان‌ها پرداخته‎اند و در هیچ مقطعی دانشمندان مسلمان، بحث آسمان‌ها را بدون پیش‌فرض و با «نگاه خالص قرآنی» دنبال نکرده‌اند. گاهی متأثر از هیأت بطلمیوسی، گاهی متأثر از هیأت کپلری، یا در دوره‌های اخیر به عنوان مثال متأثر از نظریة بیگ بنگ و بحث‌های دیگری که در فیزیک جدید مطرح می‌شود، به آسمان پرداخته‌اند.آنها معمولا سعی کرده‌اند که آیات قرآن را بر بحث های روز منطبق کنند. اما در مجموعه تحقیقات پیش رو بنا بر این است که آن‌طور که خداوند در قرآن مطرح می‌کند به آسمان‌ها بپردازیم.

لذا برای شروع لازم است از فضای نگاه‌های دیگران و از سلیقه‌های شخصی خارج شویم و با روش‌هایی خدایی به قرآن بپردازیم؛ که ان‌شاءالله در طی مراحل تحقیق، به این روش‌ها نیز خواهیم پرداخت.

اشاره‌ای کوتاه به روش پرداختن به بحث آسمان‌ها و زمین در قرآن

یکی از روش‌های تحقیق در مواجهه با آیات قرآن، «چینش آیات» است. خداوند می‌فرماید: «أفلا یتدبّرون القرآن»؛ آیا در قرآن تدبّر نمی‌کنند؟ «دُبُر» در لغت به معنای «پشت»، و تدبیر به معنای «پشت به پشت چیدن» است. «تدبّر» هم به معنای کشف چگونگی این چینش است. در بحث آسمان‌ها، می‌توان به عنوان یکی از انواع تدبّر در قرآن به تدبر در آیات آسمان پرداخت. برای این کار باید ابتدا آیاتی که هر کدام به نوعی به آسمان‌ها ربط دارند، گرد‌آوری شوند[۱]؛ سپس باید در آنها تدبر کرد. به این معنا که مشخص شود جای هر کدام از موضوعات مطرح شده در آیات کجاست. بعد از اینکه جایگاه و چینش آیات مشخص شد، محقق می‌تواند در این آیات شروع به کار کردن کند.

در بحث سیر آسمان ها در قرآن، اساس این بحثمان تدبر است؛ یعنی با شگرد تدبر جلو می‌رویم. لذا ابتدا کلّیت کار که چینشِ «زمانی» بحث آسمان است، انجام می‌شود. در مراحل بعدی تحقیق، برای اینکه هر بحث را باز کنیم، سعی می‌کنیم که از روش‌های مختلف استفاده کنیم. مثلا در خود یک آیه دقیق شویم؛ یا در خود واژه دقیق شویم؛ یا در یک جمله دقیق شویم. گاهی لازم است به یک آیه با توجه به سیاقی از آیات که آن آیه درون آن است بپردازیم و گاهی حتی نیاز است که با توجه به ساختار یک سوره به آن آیه نگاه کنیم. در بعضی از موارد آیه یا واژه‌ای درون آن را در جاهای مختلف قرآن دنبال می‌کنیم. البته در برخی موارد واژه را دنبال می‌کنیم، و در مواردی هم «مفهوم» را در جاهای دیگر قرآن دنبال خواهیم کرد. ان‌شاءالله هر کدام از این روش‌ها را در جای خود بیشتر شرح می‌دهیم.

[۱] به عنوان مثال برخی از واژه‌ها و مفاهیم قرآنی مرتبط با بحث آسمان‌ها را ببینید: ملکوت، سدرة المنتهی، جنة المأوی، برج، فلک، بیت المعمور، سقف، شهاب، بهشت برزخی، جهنم برزخی، سراج، خورشید، ماه، ستاره، ملک، سجده بر آدم ع در آسمان‌ها، شب و روز، نور و ظلمت، سایه، لیلة القدر، خواب، عالم ذر، ارض، نفخ صور، شعری و …

انتهای مطلب/