صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
در یک مطالعه پژوهشی جالب، محققان پی بردند: استفاده از قصه گویی با محتوای مناسب، می‌تواند حس همدلی و نوع دوستی را در کودکان تقویت کند..
بشر در تمامی جوامع و در طول تاریخ احتیاج مبرمی به مسائل نوع دوستانه داشته است. این روحیه بشردوستی طی هزاران سال وجود داشته و توجه به آن و راه‌های تقویت بهینه آن در روابط با دیگران قابل تأمل است. پژوهش‌هایی که در گذشته و در زمینه ایجاد رفتار‌های نوع دوستی انجام شده اند نشان داده اند کودکانی که از این ویژگی برخوردارند دارای سطح سلامت بالاتر و توانایی‌های تحصیلی بهتری هستند. ولی برخلاف آن، کودکان دارای رفتار‌های ضد اجتماعی، تنها، غمگین و عصبی بوده و مهارت‌های تحصیلی کمتری نسبت به دیگران دارند. همدلی یا درک وضعیت شناختی و عاطفی دیگران توسط کودک، از نشانه‌های نخستین رفتار‌های نوع دوستی در آینده است.
به گفته متخصصان، براساس مهارت همدلی، انسان‌ها قادرند افکار و رفتار دیگران را آن گونه که هست و نه آن گونه که دوست دارند، درک کنند و متناسب با آن عکس العمل نشان دهند. شخصی که مهارت‌های اجتماعی لازم را کسب نکرده، اغلب دچار مشکلات رفتاری است و در میان همسالان و بزرگسالان محبوب نیست و با دیگران به خوبی کنار نمی‌آید. همدلی به فرد امکان می‌دهد که خود را با آنچه که دیگران درباره وی فکر می‌کنند هماهنگ سازد و با محیط پیرامون خود بدون آسیب رساندن به دیگران ارتباط برقرار کند، به صورت مسالمت آمیز، تعاملاتش را صورت دهد و در برخورد با هم نوعان خود از شکیبایی بیشتری برخوردار باشد و همچنین از خشم و کینه که از آفات رفتار‌های نوع دوستانه در جامعه مدرن هستند، دوری جوید.
در رابطه با این موضوع مهم، پژوهشگران دانشگاه رازی کرمانشاه مطالعه‌ای را انجام داده اند و در آن، اثربخشی روش «قصه‌خوانی گروهی» را بر وضعیت همدلی و نوعدوستی دختران پیش‌دبستانی مورد بررسی قرار داده اند. در این پژوهش که روی ۲۰ دختربچه مقطع پیش‌دبستانی شهر کرمانشاه انجام شده است، برای نیمی از کودکان در هشت جلسه، قصه گویی با محوریت همدلی و نوع دوستی انجام شد و سپس وضعیت این عامل، در بین دو گروه مقایسه گردید.
نتایج این تحقیق نشان دادند؛ قصه‌خوانی می‌تواند موجب ارتقای حس همدلی و نوعدوستی کودکان و همچنین بهبود عملکرد آنان در این زمینه شود و لذا از این تکنیک می‌توان در فضا‌های آموزشی و بالینی به عنوان یک روش آموزشی و در عین حال سرگرم کننده بهره گرفت. امین زارع، محقق و عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه رازی و همکارانش در این باره می‌گویند: براساس نظریه‌های اجتماعی شناختی، قصه گویی می‌تواند به عنوان ابزاری متناسب و تأثیرگذار بر بهبود روحیات و رفتار کودکان محسوب شود که باید از همان اوان کودکی در آموزش‌های غیر مستقیم از آن بهره جست. آموزش مهارت‌های گوناگون به کودکان با ارائه الگوی یادگیری، رایج‌ترین روش پرورش مهارت‌های اجتماعی است که با ایجاد الگویی از رفتار اجتماعی به عنوان عامل مؤثر در فرایند آموزش کودکان در حیطه‌های گوناگون، بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.
آن‌ها می‌افزایند: امروزه با توجه به تغییرات شیوه زندگی و حضور انواع فناوری‌ها و نیز اشتغال پدر و مادر، جای کمتری برای سرگرمی‌های تؤام با آموزش شیوه صحیح رفتار باقی مانده که التزام مراکز آموزش رسمی و غیر رسمی را بیش از پیش آشکار می‌کند. اگر این شیوه توسط مهد‌های کودک، پیش دبستانی‌ها و حتی مراکز روانشناسی برای آموزش متغیر‌هایی همچون همدلی و نوعدوستی مورد استفاده ثابت قرار بگیرد، می‌شود بسیاری از مشکلات رفتاری کودکان را در این زمینه کاهش داد و چه بسا این حس در آن‌ها تقویت شود و موجبات حضور هر چه بهتر این نوباوگان در جامعه آینده را فراهم کند.
بر اساس این تحقیق، اگرچه در بین روش‌ها و مطالعات، تفاوت‌هایی وجود دارد، ولی آنچه اهمیت دارد تأثیرات بسزای آموزش غیر مستقیم به کودکان و نوجوانان در زمینه‌های مختلف زندگی است. به گفته زارع و همکارانش، قصه گویی می‌تواند به عنوان یکی از این شیوه‌های غیرمستقیم، ابزار نیرومندی در کلیه روابط انسانی و اجتماعی، آموزش و پرورش و درمان باشد و چه بسا داستان‌های با مفاهیم اجتماعی بتوانند به طور موفقیت آمیزی برای رفع انواع نیاز‌های روحی و اجتماعی و برای درک بهتر روابط از جمله روابط همدلانه، کنترل خشم و دیگر مفاهیم مهارت‌های اجتماعی و اخلاقی مفید واقع شوند.
این یافته‌های علمی پژوهشی جالب که ابزاری ساده و بسیار موثر را در پرورش حس همدلی و نوع دوستی کودکان معرفی می‌کنند، در فصل نامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات وابسته به دانشگاه شهید چمران اهواز منتشر شده اند.
