کشاورزی ‌سیستان و بلوچستان ۴۴ سال بعد از پیروزی انقلاب

 زاهدان، استان سیستان و بلوچستان با وسعت 18.7 میلیون هکتار دارای اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی است که میانگین بارش سالیانه آن حدود 100 میلیمتر بوده و با وجود اینکه بخش قابل توجهی از وسعت استان درگیر خشکسالی است اما همچنان کشاورزی به ویژه در حوزه خرما و میوه‌های استوایی و گرمسیری مانند موز، انبه، پاپایا، چیکو، آناناس و گواوا در منطقه بلوچستان واقع در جنوب استان یک ظرفیت ویژه محسوب می‌شود و کل تولید سالانه بخش کشاورزی استان شامل زراعی، باغی، دامی و شیلاتی حدود 4.2 میلیون تن است.

از هندوانه معروف دشتیاری و چابهار که شاید کمتر کسی در سطح کشور طعم شیرین آن را که تقریباً در همه فصول سال در بازار عرضه می‌شود نچشیده باشد، تا موز شهرستان زرخیز زرآباد که به گفته مسئولان قابلیت تامین نیاز کشور را دارد به نحوی که سیدجواد ساداتی نژاد وزیر سابق جهاد کشاورزی فروردین‌ماه سال جاری در جریان سفر به استان در حاشیه مراسم احداث بزرگترین نخلستان تجاری و اقتصادی کشور در شهرستان میرجاوه، اظهار داشت: “افزایش سطح باغات موز در سیستان و بلوچستان در حدود 15 هزار هکتار، کشور را از واردات این محصول بی‌نیاز و از خروج سالانه 500 میلیون دلار ارز جلوگیری می‌کند. استان ظرفیت منحصر به فردی در زمینه تولید موز و میوه‌های گرمسیری دارد که حمایت از آن نتایج ‏درخشانی همچون ایجاد اشتغال، جلوگیری از ‏خروج ارز و رشد اقتصادی را به همراه خواهد داشت.‏”

از همین رو و همزمان با هفته جهاد کشاورزی، خبرنگار تسنیم به سراغ سیدمحمدرضا سیدحسینی رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان رفته تا آخرین دستاوردها و اقدامات این مجموعه در راستای شکوفایی پتانسیل‌های کشاورزی سطح استان را جویا شود.

قابلیت افزایش 2 برابری تولیدات کشاورزی با تقویت زیرساخت‌ها

سیدحسینی در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در زاهدان با اشاره به اینکه سیستان و بلوچستان دارای 419 هزار هکتار اراضی قابل کشت است که چیزی معادل 2.2 درصد مساحت کل استان محسوب می‌شود، گفت: از این سطح سالیانه بر حسب میزان آب تخصیصی بین 45 تا 70 درصد زیر کشت محصولات زراعی و باغی می‌رود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه این استان دارای حدود 170 هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی است، افزود: سالانه قریب به 4.2 میلیون تن انواع محصولات زراعی، باغی، شیلاتی، دامی، جنگل و مرتع در استان چهار فصل سیستان و بلوچستان تولید می‌شود که در صورت توسعه زیرساخت‌ها این میزان تولید تا دو برابر قابل افزایش است.

وی تصریح کرد: با وجود خشکسالی‌های ممتد و محدودیت منابع آبی، سیستان و بلوچستان گنجینه‌ای از استعدادهای کشاورزی است و کشاورزی بیشترین سهم را در معیشت مردم استان دارد.

سیدحسینی افزود: سازمان جهاد کشاورزی با همکاری مجموعه بخش خصوصی فعال در زمینه کشاورزی و مسئولین عالی استان و با بکارگیری ظرفیت بنگاه‌های اقتصادی در راستای توسعه زیرساخت‌های کشاورزی، ایجاد اشتغال پایدار در منطقه و دستیابی به امنیت غذایی برنامه جامعی تدوین کرده که در حال حاضر در سطح استان در دست اجرا قرار دارد که شاخص‌ترین آنها شامل “طرح خودکفایی استان در تولید گوشت مرغ و تخم مرغ، جذب سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری برای توسعه زیربخش‌های کشاورزی، طرح توسعه کشت گلخانه‌ای و گیاهان دارویی، طرح خودکفایی کشور در تولید موز، طرح توسعه نخلستان‌ها با ارقام تجاری، طرح سنددار کردن اراضی کشاورزی و طرح توسعه صنایع تبدیلی و غذایی” است.

گام‌های بلند برای خودکفایی در تولید مرغ و تخم مرغ

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: با توجه به اینکه پیش از این گوشت مرغ تولیدی مرغداری‌های استان فقط 30 درصد نیاز شهروندان را تامین می‌کرد، از ابتدای دولت سیزدهم برای جبران کمبود گوشت مرغ تولیدی، اجرای طرح خودکفایی تولید در استان آغاز شد و برای تحقق طرح خودکفایی گوشت مرغ 862 موافقت اصولی صادر شد و تاکنون 105 واحد مرغداری به مجموعه مرغداری‌های استان افزوده شده است. در حال حاضر 254 واحد مرغداری در سطح 26 شهرستان استان با سرمایه‌گذاری بیش از دو هزار و 325 میلیارد تومانی و پیشرفت فیزیکی 20 تا 90 درصد در حال اجراست.

وی افزود: همچنینبا توجه به اینکه در حال حاضر استان سیستان و بلوچستان دارای پنج واحد پرورش مرغ تخم‌گذار با ظرفیت 640 هزار قطعه و با توان تولید 11520 تن تخم مرغ در سال است که حداکثر 36 درصد نیاز استان به تخم مرغ را تأمین می‌کند، تلاشی جهادی در راستای ارتقای ضریب خوداتکایی استان در تولید تخم مرغ با سرمایه‌گذاری یک هزار و 440 میلیارد ریال، 16 واحد جدید پرورش مرغ تخم‌گذار با ظرفیت 320 هزار قطعه و تولید سالیانه پنج هزار و 760 تن در دست احداث است که زمینه اشتغال 80 نفر را فراهم می‌کند.

جذب سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اقتصادی

سیدحسینی اظهار داشت: از ابتدای دولت سیزدهم برای اولین بار در استان سیستان و بلوچستان با تلاش و بسترسازی سازمان جهاد کشاورزی بنگاههای اقتصادی بزرگ کشور برای توسعه زیر بخش‌های کشاورزی استان به منطقه وارد و پس از نشست‌های تخصصی طی دو سال گذشته زمینه سرمایه‌گذاری حدود 10 هزار میلیارد تومان فراهم شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به اقدامات این مجموعه در راستای توسعه سرمایه‌گذاری در زیربخش‌های کشاورزی، گفت: با هدف ارتقای تولید، حفظ اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی پایدار برای بیش از 6 هزار نفر، از سال گذشته تاکنون بیش از 9 هزار و 925 میلیارد ریال از محل تسهیلات بانکی و آورده بهره‌برداران در زیربخش‌های کشاورزی، در قالب اجرای یک هزار و 300 طرح و پروژه سرمایه‌گذاری انجام شده است.

توسعه کشت گلخانه‌ای و گیاهان دارویی

وی بیان کرد: برای تحقق توسعه گلخانه‌ها و سایبان، با هدف کم کردن تلفات آبی و افزایش تولید، توسعه صادرات و اشتغال‌زایی از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون 80 هکتار گلخانه جدید در استان احداث شده و 130 هکتار در دست احداث است و در حال حاضر سطح کلی گلخانه‌های استان به 410 هکتار با تولید سالیانه 80 هزار تن رسیده است.

سیدحسینی افزود: همچنین برای اجرای الگوی کشت گیاهان دارویی و کم‌آب بر برنامه پنج ساله برای توسعه 20 هزار هکتاری این محصولات در سطح استان تدوین شده و از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون 900 هکتار به سطح زیر کشت گیاهان دارویی استان افزوده شده است.

تلاش برای خودکفایی کشور در تولید موز

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به برنامه تدوین شده توسط این سازمان در راستای خودکفایی کشور در تولید موز، گفت: به منظور جلوگیری از واردات و خروج ارز، ایجاد فرصت‌های جدید شغلی و خودکفایی کشور به تولید موز، احداث 17 هزار هکتار موزستان جدید در جنوب استان در دستور کار قرار گرفته است.

وی ادامه داد: برای تحقق این طرح بنگاه‌های اقتصادی با مشارکت سازمان جهاد کشاورزی تاکنون احداث چهار هزار و 200 هکتار موزستان را در منطقه «باهوکلات» شهرستان دشتیاری آغاز کرده‌اند.

سیدحسینی با اشاره به تدوین طرح توسعه نخلستان‌ها با ارقام تجاری در سطح استان، اظهار داشت: در راستای تحقق این طرح، با مشارکت گروه کشاورزی «آریا» تاکنون قریب به 60 هزار اصله پاجوش خرمای رقم تجاری «مجول» از خارج کشور وارد استان شده که پس از گذراندن دوران قرنطینه برای کشت در یک‌هزار هکتار از اراضی شهرستان‌های میرجاوه، خاش و گلشن حمل می‌شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان با اشاره به اقدامات این مجموعه در راستای تثبیت مالکیت وسنددار کردن اراضی کشاورزی، گفت: از سال گذشته تاکنون بالغ بر 27 هزار هکتار سند مالکیت کاداستر اراضی کشاورزی سطح استان از سوی ادارات ثبت صادر شده است.

وی اضافه کرد: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری کار سنددار کردن اراضی 147 پارچه آبادی در سطح 40 هزار هکتار پایان یابد. همچنین تعیین تکلیف دو هزار حلقه چاه کشاورزی، کاداستر 80 هزار هکتار اراضی و رفع تداخل پلاک‌های موازی در سطح 976 هزار هکتار نیز بخشی از مهمترین اقدامات امور اراضی بوده است.

 توسعه صنایع تبدیلی و غذایی

سیدحسینی عنوان داشت: با هدف تکمیل زنجیره ارزش تولیدات کشاورزی با تدوین برنامه پنج ساله تا پایان سال 1405 میزان 463 هزار و 400 تن به ظرفیت صنایع تبدیلی و تکمیلی استان افزوده خواهد شد. در این راستا از ابتدای سال گذشته تاکنون با سرمایه‌گذاری یک‌هزار و 58 میلیارد ریال و راه‌اندازی 16 واحد، 60 هزار تن به ظرفیت صنایع تبدیلی و غذایی استان افزوده شده است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: راه‌اندازی آمادگاه مبارزه با آفات و بیماری‌های گیاهی «شهید میرحسینی» جنوب شرق کشور در شهرستان ایرانشهر، راه‌اندازی بزرگترین مزرعه شتر داشتی کشور با سه هزار نفر شتر در زاهدان، تکثیر و توسعه بیش از 100 هزار اصله نهال موز و میوه‌های گرمسیری از طریق کشت بافت برای اولین بار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بلوچستان، دستیابی به افزایش 62 درصدی تولید و بهره‌وری در مزارع پرورش میگو و رشد 35 درصدی سطح زیر کشت میگو و افزایش دو برابری تولید بچه میگو در شهرستان چابهار، کنترل و مدیریت 6 میلیون مترمکعب از روان‌آب‌ها با اجرای عملیات آبخیزداری و اجرای 22 طرح کشاورزی با همکاری قرارگاه «غدیر» در منطقه سیستان با هدف ایجاد اشتغال برای 8 هزار نفر، دیگر اقدامات شاخص مجموعه جهاد کشاورزی استان محسوب می‌شود.

وجود نیمی از شتر کشور در سیستان و بلوچستان

وی با اشاره به ظرفیت‌های ویژه سیستان و بلوچستان در حوزه دام و طیور، بیان کرد: از مهمترین شاخص‌های این حوزه در استان وجود نژادهای برتر دام و طیور کشور شامل «گاو سیستانی، گاو دشتیاری، گوسفند بلوچی، مرغ خزک و مرغ دشتیاری» است و یکی دیگر از مهمترین ویژگی‌های دامپروری در استان وجود نیمی از شتر کشور با جمعیت حدود 74 هزار نفر در سیستان و بلوچستان است.

سیدحسینی افزود: میزان تولیدات سالانه بخش دام و طیور در استان شامل 24 هزار و 563 تن گوشت قرمز تولید داخلی، پنج هزار و 450 تن گوشت قرمز تولید واردات، 79 هزار و 466 تن شیر، 37 هزار و 864 تن گوشت مرغ، 5 هزار و 616 تن تخم‌مرغ و 80 تن عسل است.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: کل اراضی قابل توسعه اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در استان 170 هزار هکتار است که تاکنون کار اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در سطح حدود 50 هزار هکتار به اتمام رسیده و زمینه صرفه‌جویی 268 میلیون مترمکعب آب در بخش کشاورزی را فراهم کرده است.

وی با اشاره به اینکه مهمترین منابع آبی استان شامل 17 هزار و 420 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق، 831 دهنه چشمه و یک‌هزار و 925 رشته قنات است، گفت: سطح زیر کشت محصولات باغی استان  105 هزار هکتار با میزان تولید سالانه 696 هزار و 17 تن شامل «خرما، موز، محصولات گلخانه‌ای و گیاهان دارویی» و سطح زیر کشت محصولات زراعی استان 144 هزار هکتار با میزان تولید سالانه 2 میلیون 794 هزار و 15 تن شامل «نباتات علوفه‌ای، محصولات خارج از فصل و غلات» است.

تولید 80 درصد تن ماهیان کشور در جنوب سیستان و بلوچستان

سیدحسینی بیان کرد: سیستان و بلوچستان با حدود 320 کیلومتر مرز آبی دارای منابع آبی با مزیت‌های مناسب شیلاتی و دو اداره‌کل شیلات آب‌های ساحلی و فراساحلی و آب‌های داخلی در شمال و جنوب استان است. وجود اسکله‌های متعدد شیلاتی، دسترسی به آب‌های اقیانوسی، وجود اراضی مستعد پرورش میگو و وجود بزرگترین ناوگان صیادی آب‌های دور شامل 25 هزار صیاد مهمترین استعدادهای شیلاتی استان هستند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: صیادان استان سالانه بیش از 275 هزار تن از انواع ماهی در آب‌های آزاد صید می‌کنند و به عبارتی حدود 80 درصد تن ماهیان کشور و حدود 20 درصد کل آبزیان کشور توسط صیادان این استان صید می‌شود. جمع تولیدات سالانه شیلاتی استان 295 هزار و 876 تن، میزان تولید شیلات آب‌های داخلی استان در ماهیان گرمابی 2 هزار و 60 تن، ماهیان سرآبی 175 تن و سایر منابع آبی داخلی 15 هزار و 907 تن و میزان تولید سالانه شیلات آب‌های آزاد استان شامل 275 هزار و 313 تن و میگوی پرورشی و دریایی میزان 2 هزار و 421 تن بوده است.

وی خاطرنشان کرد: ظرفیت فعلی بخش صنایع تبدیلی سیستان و بلوچستان در حوزه محصولات باغی 149 هزار تن، در حوزه محصولات زراعی 34 هزار تن، در بخش دام و طیور 890 هزار تن و در بخش شیلاتی 328 هزار تن است.