صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
اگر دیدم دخترم روش اشتباهی را در پیش گرفته است، در وهله اول باید خودم را زیر سوال ببرم. باید بپرسم من چه کاری انجام داده ام که دخترم این کار را انجام داده است.
خانواده مهم ترین رکن یک جامعه را تشکیل می دهد، در این میان ارتباط عاطفی و همبستگی در میان اعضای خانواده، زمینه ساز همبستگی و ارتباطات درست در جامعه می‌شود. بخش زیادی از آسیب‌های که در جامعه شاهد آن هستیم به خاطر فقدان ارتباط صمیمی بین اعضاء خانواده است. فقدان ارتباط مناسب اعضای خانواده گاهی اوقات ممکن است منجر به فروپاشی یک خانواده و یا حتی ایجاد نزاع و درگیری میان اعضاء خانواده شود. اما راه حل چیست؟
به سراغ دکتر«مهدی دوایی» روانشناس و مشاور رفته ایم تا در وهله اول به آسیب شناسی این موضوع بپردازد و در گام بعدی راه‌کارهای لازم را برای والدین بیان کنند.
گاهی اوقات در منزل به دلایل مختلف فضای متشنجی حاکم می شود. آیا میتوان گفت آسیب‌های چنین خانواده‌هایی برای روح و روان دخترها مضرتر و محکم‌تر است؟
دکتر دوایی: بله میتوان گفت که دخترها در فضای متشنج خانه بیشتر از پسرها آسیب روحی می‌بینند. تحقیقات مختلفی که روی دختران آسیب دیده اجتماعی، مثل دختران معتاد یا دخترانی که اقدام به خودکشی کرده اند نتایج جالبی را برای‌مان به ارمغان آورده است. این تحقیقات بیانگر این است که فقدان ارتباط صمیمی دختر با پدر خود مهم ترین و بیشترین تاثیر را داشته است.
در مواقعی که یک دختر دچار آسیب اجتماعی می شود قبل از هر کاری مشاورین به بررسی رابطه دختر با پدرش می پردازند اگر رابطه پدر و دختر متوازن و مطلوب نباشد ما باید منتظر بروز آسیب های فراوانی باشیم.
*سوء استفاده از دختران در نزاع خانوادگی ممنوع!
من در این اینجا می خواهم از مادرانی که فداکارانه سعی می کنند خانواده شان را حفظ کنند تشکر کنم. درود بر مادری که با وجود اختلاف شدید و ناسازگاری‌ای که با همسر خود دارد، از دختر خود برای پیروزی در این اختلاف، سوء استفاده نمی کند و به دنبال یارگیری و ایجاد دوقطبی در خانواده نیست.
متاسفانه بعضی از مادرها دنبال لشکرکشی و دنبال این هستند که دختر را به سمت خود بکشانند تا بر پدر پیروز شود و به منافع خود برسند. البته برخی از مادرها هم هستند که در عوض جایگاه و حرمت پدر را برای دختر، حفظ می کنند. درود بر این مادر؛ علیرغم اینکه اختلاف شدیدی با همسر خود دارد و حتی ممکن حق هم با او باشد، بنیان خانواده و رابطه پدر با دختر را قربانی حق خود نمی کند.
اینگونه زن ها، حرمتی که باید دختر برای پدر قائل شود را حفظ می کند چرا که اگر این رابطه حفظ نشود دیگر هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد و آسیبش مستقیم به خود خانواده و خود دختر می رسد.
اگر جایگاه عاطفی، اقتدار و حرمتی که پدر خانواده دارد تنزل پیدا کند، ممکن است هیچ گاه رابطه دختر با پدرش ترمیم نشود و یک زخمی در این رابطه ایجاد شود که می تواند بسیار ملتهب و آزار دهنده باشد.
درود بر مادری که در موقعیت‌های مختلف از اعتبار پدر خرج نمی‌کند. بعضی از مادران در مواقعی که دخترشان اشتباهاتی را انجام می دهند به دخترشان می گویند اگر این کار بد را انجام دهی به پدرت می‌گویم و چنین و چنان می کند. مادر وقتی شکایت را به پدر منتقل می کند، ممکن است پدر خانواده ناخواسته واکنشی تند نشان دهد و نتیجه اش این می شود که پدر و دختر علیه یکدیگر قرار می گیرند.
اگر مادری عشق مادرانه نسبت به دختر خود داشته باشد هیچ وقت این گونه عمل نمی کند و پدر خانواده را بر علیه دختر خود نمی شوراند و مشکلات و سختی ها را با درایت و هوشمندی و بردباری را حل می کند.
* چگونه با خطاهای فرزندانمان برخورد کنیم؟
پدر خانواده باید بسیار مراقب باشد که اگر دخترش هر خطایی مرتکب شد، تاکید می کنم «هر خطایی مرتکب شد» رفتار و تنبیه مناسب با آن خطا را اعمال کند. پدر باید تنبیه را به گونه ای انجام دهد که رابطه ش با دختر در دراز مدت خراب نشود. قطعاً ممکن است گاهی اوقات لازم باشد تنبیهی از سوی پدر اعمال شود و اشکالی هم ندارد، امّا باید به گونه‌ای باشد که به رابطه دختر و پدر آسیب جدی ای وارد نشود.
حتی ممکن است پدر با دختر خود قهر کند اما نباید بگذارد این قهر بیش از ۲ روز طول بکشد. در هر صورت باید بگوید این دختر من است و من هم پدر او هستم و باید به آغوش یکدیگر بازگردند و به کمک هم مشکلات را رفع کنند و نباید پدر دختر را شدیداً طرد کند.
گذشته از این که هر اشتباهی که یک دختر انجام می دهد، به والدین خود بر می گردد چرا که نتیجه تربیت والدینش هست. والدین نمی‌توانند تقصیر را از گردن خود ساقط کنند و فقط دخترشان را مقصر بدانند.
اگر پدر و مادر دختر خودشان را طرد کنند و رابطه شان با دختر را قطع کنند، خیانت به دختر شان کرده اند و زمینه‌ای را فراهم کرده اند که آسیب‌های فراوانی به این دختر وارد شود.
بهترین دوست مذکر برای یک دختر، پدرش هست. اولویت اول دختران در رابطه با مردان، رابطه جنسی نیست بلکه رابطه عاطفی است و بهترین شخص برای ایجاد این رابطه‌عاطفی، پدر دختر است.
دختران در رابطه یک تشنگی عاطفی احساس می کنند که پدر می تواند این عطش را برطرف کند.
اگر پدری بعد عاطفی را تامین کند و جبران کننده کمبود عاطفه دختر باشد دیگر دختر به سمت تامین نیاز از ییرون از منزل نمی رود.
وقتی یک دختر خطای بزرگی انجام می دهد، خانواده او به خصوص پدرش چگونه باید آن مسئله را ریشه یابی و برطرف کنند؟ باید چه رفتاری از خود بروز دهند؟
* مسئول اصلی خطای دختر، خانواده اوست
دوایی: پذیرفتن مسئولیت از سوی والدین به جای انداختن تقصیر به گردن این و آن، راهکار پیشنهادی بنده ست. اگر من به عنوان پدر، دیدم دخترم روش اشتباهی را در پیش گرفته است، در وهله اول باید خودم را زیر سوال ببرم. باید بپرسم من چه کاری انجام داده ام که دخترم این کار را انجام داده است. نه اینکه دنبال مقصر بگردم و تقصیر را گردن مادر دختر، یا دوستان دختر، یا خود دختر بیندازم. که البته هر کدام از این ها ممکن است سهمی در رخ دادن آن اشتباه داشته باشند ولی من به عنوان پدر باید در وهله اول تقصیر را در خودم ببینم.
راحت ترین کار این است که تقصیر را گردن دیگران بیندازیم مثلا بگوییم تقصیر صدا و سیما بوده یا تقصیر تلگرام و اینستاگرام است و یا تقصیر دوستان و یا اطرافیانش است و یا تقصیر مسئولین فرهنگی است. اما باید ریشه تقصیر را در خودمان پیدا کنیم و سهم خودمان را از این اشتباه و این اتفاقی که افتاده به عهده بگیریم.
مسئولانه رفتار کنیم. مسئولانه رفتار کردن یعنی خود را زیر سوال بردن، یعنی اینکه بپرسیم خودمان چه کار کردیم که این مشکل رخ داده است. اگر بخواهیم مسئولیت را به گردن دیگران بیندازیم، خب هیچ کس مسئولیت را به عهده نمی گیرد. اگر مسئولیت را گردن مادر بیندازیم، مادر می‌گوید تقصیر دیگری ست، و دیگری هم می‌گوید تقصیر دیگری است.
مثل این می ماند که معلم سر کلاس به دانش آموزان بگوید چرا شما این قدر تنبل هستید و درس نمی خوانید، و چرا حداقل نمره قبولی را هم کسب نکرده اید. این ادبیات نه تنها راهگشا نیست بلکه موجب دعوا و تنش میان دانش‌آموزان و معلم هم می شود.
معلم به جای اینکه دانش آموزان را زیر سوال ببرد، باید عملکرد خودش را هم ارزیابی کند و بگوید شاید من به شما تمرینات لازم را ندادم و شاید من به اندازه کافی با شما کار نکردم. در این صورت مشکل راحت تر حل می شود. حالا بچه ها عاشقان معلم می شوند. بچه‌ها یاد می‌گیرند که خودشان را هم در مشکلات و سختی ها مورد ارزیابی و مورد سوال قرار بدهند. پس در مشکلاتی که برای فرزندمان ایجاد می شود و خطاهایی که انجام می دهند باید به خودمان مراجعه کنیم و از خودمان سوال بپرسیم که چه نقشی در وقوع این خطا داشته‌ایم. باید بپرسیم من چگونه رفتار کردم که دخترم این کار را انجام داده است.
گاهی اوقات پدران تمایل به ایجاد رابطه عاطفی با دختر خود دارند چراکه از ابتدا ارتباط عاطفی برقرار نشده است و شروع این رابطه عاطفی از سوی پدر و حتی دختر بسیار سخت و دشوار شده است. پیشنهادی برای حل این مسئله دارید؟
دوایی: در وهله اول باید این سد شکسته شود. باید اذعان کرد که ما برای رابطه عاطفی آموزش های لازم را ندیده ایم و حتی گاهی باورهای غلطی در میان ما ریشه دوانده است. مثلاً می گویند مرد گریه نمی کند در صورتی که این حرف کاملا دروغ است. متاسفانه بعضی از فرزندانمان شرم دارند از اینکه پشت دست پدر و مادرشان را ببوسند و یا از کلمات محبت آمیز برای برقراری رابطه عاطفی استفاده کنند. و پدر و مادر هم همین‌گونه هستند و نمی‌توانند رابطه عاطفی با دختر یا پسرشان ایجاد کنند. حتی در میان زوجین هم گاها شاهد همین مسائل و مشکلات هستیم.
زن و شوهر اگر قربان‌صدقه همدیگر بروند گاهاً به‌خاطر باورهای غلطی که در جامعه وجود دارد دچار سوء تفاهم می شوند. در بسیاری از مواقع به خاطر باورهای غلط که در جامعه مان هست احساساتمان را سرکوب کرده ایم و نتیجه اش همین شده است که نمی توانیم یک رابطه عاطفی خوب با یکدیگر برقرار کنیم. یک باور غلط وجود دارد که دختر خوب هیچ وقت نمی خندد باید بگویم که نخیر؛ دختر خوب، بانشاط تر و شادتر از بقیه است و بیشتر از بقیه هم می خندد.
پدر برای شکستند این سد باید با دخترش قدم بزند، بستنی بخورد، و به تفریح برود.
یکی از آسیب هایی که عدم برقراری رابطه عاطفی مناسب بین والدین با کودکان شان ممکن است ایجاد کند این است که این کودک بعد از ازدواج نمی تواند رابطه عاطفی مناسبی با همسر خود برقرار کند و احساسات خود را ابراز کند و حتی نسبت به والدین خود هم نمی‌تواند رابطه عاطفی ایجاد کند و باعث می شود که دود این مشکل به چشم خودمان برود. بهتر است که با کودکانمان بازی کنیم تفریح کنیم و رفاقت داشته باشیم.
پس ما باید این سد را بشکنیم و به دخترمان بگوییم دوستت دارم و او را در آغوش بگیریم او را در محبت مان غوطه ور کنیم. البته از آن طرف دخترها هم باید با کوچکترین بهانه محبت شان به پدرشان ابراز احساس کنند.
مثلا اگر پدرشان لامپ یا مهتابی خانه را تعویض کرد، دختر حسابی از او تشکر کند و به این بهانه از او قدردانی کند و سیگنال عاطفی بین خودشان رد و بدل کنند. حالا بهانه ایجاد رابطه عاطفی و قدردانی از پدرشان چه مهتابی باشد چه تعویض شیر آب، یا هر کار دیگری که پدر انجام می دهد، مهم نیست؛ مهم ایجاد این رابطه عاطفی ست. دختر خانواده نباید صرفا منتظر این باشند که پدر شروع به برقراری محبت کلامی کند و بعد در پاسخ به آن محبت کلامی اقدام کند. بلکه باید با هر بهانه ای شروع به ایجاد ارتباط عاطفی و برقراری محبت کلامی کند. مثلا می تواند از رانندگی پدرشان تعریف کند. این مسائل جزئی باعث می شود پدرش بسیار از زندگی و خانواده و دخترش خشنود باشد و کیفیت زندگی خانوادگی را بالا می برد.
*پدر ها چگونه رابطه عاطفی با فرزندان شان را تقویت کنند؟
دوایی: پدرها می توانند دخترشان را دعوت کنند که باهم به پارک بروند تا قدم بزنند، یا یک فیلم باهم ببینند. البته گاهی اوقات ممکن است پدری به دخترش بگوید برویم سینما یا پارک و دختر حوصله نداشته باشد، پدر نباید این نظر منفی دختر را جدی بگیرد. ممکن است حال مساعدی در آن لحظه نداشته باشد، یا حوصله لازم را نداشته باشد و پدر باید در موقعیت های دیگری این شانس را امتحان کند. دختر ناز دارد، حتی اگر نیاید هم مهم نیست. مهم این است که از یک جایی شروع کنند تا اتفاق رخ دهد.
*اجازه بدهیم همسرمان گاهی اوقات حوصله ما را نداشته باشد
این روزها در شرایط کرونا بسیاری از تنش ها و چالش‌ها در خانه ممکن است به خاطر این باشد که برخی از افراد بیکار شده باشند، یا برخی از افراد به خاطر رعایت مسائل بهداشتی بیشتر در خانه می مانند و باعث ایجاد اصطکاک با اعضای خانواده می شوند. در چنین شرایطی چطور می‌توانیم از آسیب این چالش ها کم کنیم؟
دوایی: باید گاهی هم به یکدیگر اجازه دهیم که حوصله هم دیگر را نداشته باشیم. یک خانم باید به همسرش اجازه دهد بعضی وقت ها که به خانه بر می گردد حوصله لازم را نداشته باشد. فکر نکنیم که باید همه چیز اتو کشیده باشد. حتی مردها هم وقتی به خانه بر می گردند باید به همسرشان اجازه دهند که کلافه باشد چراکه مثلا ممکن است بچه ها او را به هم ریخته باشند. دختران و پسران هم به پدر و مادر ها و کلا اعضای خانواده به یکدیگر باید این اجازه را بدهند که گاهی اوقات بداخلاق شوند یا عصبی شوند. همین که به خاطر بداخلاقی و عصبی بودن من، به من گیر نمی دهند باعث می شود من خوش اخلاق شوم وتنش زدایی شود.
