صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
یک نشریه آمریکایی نوشت که توافق اخیر تهران و ریاض نشان داد که کشورهای منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که بهبود روابط با ایران منفعت بیشتری برای آنها دارد.
نشریه آمریکایی فارِن پالیسی در مطلبی با پرداختن به از سرگیری روابط تهران و ریاض، آن را نشانه‌ای از تغییر شرایط منطقه‌ای به نفع ایران و زیان آمریکا می‌داند.
فارن پالیسی مطلب خود را با سفر اوایل دسامبر «شی جین پینگ» رئیس‌جمهور چین به ریاض و حضور در نشست سران کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس آغاز کرد. سفری که در آن رئیس‌جمهور چین علاوه بر دیدار و گفت‌وگو با مقامات ارشد ریاض، با سران کشورهای عربی نیز رایزنی کرد. سفری که البته در برهه حساسی صورت گرفت، زمانی که موضوعاتی مانند امنیت انرژی، امنیت منطقه‌ای و حقوق بشر روابط دو متحد قدیمی یعنی ریاض و واشنگتن را شکرآب کرده بود.
روایت فارن پالیسی از این رویداد این‌گونه است: وزرای خارجه چند کشور آسیایی گردهم آمدند تا درباره پایان آشفتگی‌های منطقه‌ای با هم گفت‌وگو کنند. یکی از کشورهای حاضر (چین) در نقش میانجی‌گر برای پایان دادن به خصومت دو کشور دیگر (ایران و عربستان) ظاهر می‌شود و توافق ۲۰۲۳ پکن برای عادی‌سازی روابط ایران و عربستان سعودی شکل گرفت. توافقی که یادآور میانجی‌گری بانکوک در سال ۱۹۶۷ برای پایان دادن به خصومت‌ها بین اندونزی و مالزی بود. در آن نقطه بود که مفهوم یکی از موفق‌ترین سازمان‌های منطقه‌ای جهان شکل گرفت: انجمن کشورهای جنوب شرقی آسیا (آسه آن).
خاورمیانه در مسیر جنوب شرق آسیا
فارن پالیسی با ذکر این تاریخچه می‌نویسد تنش‌زدایی اخیر در غرب آسیا موید آن است که آگاهی منطقه‌ای که آسیای جنوب شرقی در دهه ۱۹۶۰ به آن رسید، حالا در خاورمیانه در حال شکل‌گیری است. گفت وگوهای ایران و عربستان سعودی در آوریل ۲۰۲۱ در بغداد کلید خورد، به مسقط عمان رفت و در نهایت به پکن رسید و در آنجا به توافقی ختم شد که امید تداوم آن می‌رود.
این نشریه آمریکایی از تحولات اخیر در خاورمیانه این‌گونه نتیجه می‌گیرد که کشورهای خاورمیانه به جای رقصیدن با آهنگ بیگانگان، منافع ملی خود را پایه توافقات قرار داده‌اند. با تشدید رقابت بین قدرت‌های بزرگ، قدرت‌های منطقه‌ای گزینه‌های بیشتری را پیش روی خود دارند و ترجیح می‌دهند آزادانه عمل کنند تا متحد متعهد قدرت‌های جهانی باشند.
آمریکا متحدی غیر قابل اعتماد
در حالی که آمریکا قصد ترک خاورمیانه را ندارد، متحدان عرب آن در خلیج‌فارس اعتبار آن را به عنوان یک ضامن و شریک امنیتی زیر سؤال برده‌اند. این همان چیزی است که باعث می‌شود که آنها به جای دور شدن از ایران، به این کشور نزدیک‌تر شوند.
فارن پالیسی برای رویگردانی عربستان از آمریکا به حملات پهپادی سال ۲۰۱۹ به دو پالایشگاه شرکت نفتی آرامکو اشاره می‌کند و می‌نویسد در آن زمان تصور می‌شد که این حملات کار تهران باشد اما دولت دونالد ترامپ با وجود موضع‌گیری‌های تند و فراوان علیه تهران واکنش خاصی به این حادثه نشان نداد.
پس از آن بود که برای سعودی‌ها، دکترین کارتر رنگ باخت، دکترینی که در سال ۱۹۸۰ تحت عنوان تعهد آمریکا استفاده از زور برای دفاع از منافع ملی خود در خلیج‌فارس تدوین شد. بی‌شک این تحول سعودی‌ها را آماده مذاکره با ایران کرد. و پس از سعودی‌ها، حالا امارات متحده عربی و عمان هم برای گسترش گفت‌وگوهای خود با ایران تلاش می‌کنند.
فارن پالیسی می‌نویسد به‌رغم این باور در واشنگتن که خاورمیانه بدون مداخله آمریکا نمی‌تواند به ثبات برسد، اما در شرایط کنونی مسئله بدیهی این است که انگیزه اولیه ایجاد ثبات باید از سوی قدرت‌های منطقه‌ای شکل گیرد. همان‌طور که این تحولات اخیر و رفتن به سوی مذاکره با ایران ثابت کرد که این دیدگاه در منطقه وجود دارد که ثبات و کاهش تنش- از جنگ‌های داخلی در یمن و سوریه تا مشکلات لبنان و عراق- نیازمند همکاری میان بازیگران منطقه‌ای، با یا بدون آمریکا است.
چین طرفدار امنیت منطقه‌ای
این نشریه آمریکایی یادآور می‌شود حالا که چین نقش دیپلماتیک تازه‌ای در خاورمیانه برعهده گرفته، این موضوع می‌تواند به حفظ روند کاهش تنش در منطقه کمک کند. پکن از رویکرد واشنگتن برای ایجاد توازن فراساحلی علیه ایران از طریق عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی پیروی نمی‌کند. بلکه رویکرد خنثی‌تری نسبت به درگیری‌های منطقه‌ای در پیش گرفته، به این صورت که به جای دامن زدن به تنش‌ها، به دنبال آرامش در منطقه است.
فارن پالیسی در اهمیت ثبات در خاورمیانه برای چین می‌نویسد که پکن بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران و عربستان سعودی است، هر چند میزان تجارت چین و عربستان حدود شش برابر بیشتر از تجارت چین و ایران است.
از آن جایی که چین نیمی از نفت خود را از خلیج‌فارس دریافت می‌کند، امنیت انرژی این کشور ایجاب می‌کند که سیاست‌هایی را در پیش بگیرد که احتمال درگیری میان تهران و ریاض را کاهش دهد.
این نشریه آمریکایی بر این باور است که رویکرد دیپلماتیک چین در خاورمیانه چه بسا آمریکا را نیز به سوی در پیش گرفتن دیپلماسی سوق دهد. زیرا حالا که چین با میانجی‌گری، ایران و عربستان را بار دیگر به هم نزدیک کرد، کاخ سفید حالا باید برای ترمیم وجهه خود تلاش کند، چرا که چین وجهه صلح‌طلب گرفته و آمریکا به عنوان جنگ افروزی در عرصه جهانی شناخته می‌شود که فقط می‌خواهد به خاورمیانه سلاح بفروشد.
این نشریه آمریکایی در پایان متذکر می‌شود که محاسبات در حال تغییر در خاورمیانه حکایت از تغییر واقعیت‌ها در سطح منطقه‌ای و جهانی دارد.
