محمدصادق فراهانی دانشجوی نمونه کشور: همواره خود را به کشور بدهکار می‌دانم

محمدصادق فراهانی یکی از دانشجویان دانشگاه تهران است که در جشنواره دانشجوی نمونه کشوری ۱۴۰۱ موفقیت قابل تحسینی به دست آورده است. وی که متولد سال ۱۳۷۲ و دانشجوی مقطع دکتری حقوق عمومی است، در این جشنواره و در رقابتی میان دانشجویان کشور، عنوان «دانشجوی نمونه کشوری» را از آن خود کرده است.

با وی در رابطه با مسیر زندگی و نحوه دستیابی به این موفقیت گفت‌وگویی داشتیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

* تحصیل در تنها دبیرستان نمونه دولتی شهر را به دلیل نداشتن رشته علوم انسانی رها کردم

***: لطفاً خودتان را معرفی کنید و مختصری درباره پیشینه تحصیلی‌تان بفرمایید.

فراهانی: محمدصادق فراهانی هستم؛ متولد سال ۱۳۷۲ در شهرستان ملایر و هم اکنون، پدر یک خانواده ۴نفره. از همان ابتدای دوران نوجوانی، علاقه وافری به حوزه علوم انسانی داشتم، تا حدی که این علاقه سبب شد، تحصیل در تنها دبیرستان نمونه دولتی شهر را به دلیل نداشتن رشته علوم انسانی رها کنم و سه سال انتهایی دوره متوسطه را در یکی از مدارس عادی شهر به اتمام برسانم.

به لطف خدا در سال ۱۳۹۰ رتبه ۱۲۴ کشوری کنکور سراسری علوم انسانی را کسب کردم و رشته حقوق دانشگاه تهران را انتخاب کردم. با پایان دوره کارشناسی در سال ۱۳۹۴، علی‌رغم کسب رتبه ۱۲ کنکور کارشناسی‌ارشد حقوق خصوصی، با توجه به علاقه‌ و دغدغه‌ای که نسبت به حل مسائل حکمرانی کشور داشتم، با استفاده از ظرفیت پذیرش بدون آزمون استعدادهای درخشان، در گرایش حقوق عمومی دانشگاه تهران پذیرفته شدم و پس از دفاع موفقیت‌آمیز از پایان‌نامه خود، در سال ۱۳۹۷ موفق به کسب جایزه شهید احدی بنیاد ملی نخبگان و پذیرش بدون آزمون در مقطع دکتری این رشته شدم. هم اکنون نیز در شرف دفاع از رساله خود هستم.

***: آیا تاکنون در کنار تحصیل، مشغول به کاری بوده‌اید و حرفه‌ای را نیز دنبال کرده‌اید؟

فراهانی: دغدغه اشتغال و اثرگذاری از همان ابتدای تحصیل در دانشگاه در ذهنم وجود داشت و با آغاز زندگی دو نفره‌مان در سال ۹۲ پررنگ‌تر شد. در طول سالیان گذشته همواره سعی داشتم با مراکز پژوهشی و آموزشی ارتباط و همکاری داشته باشم و بی‌شک یکی از دلایل اصلی موفقیتم را همین مسأله می‌دانم.

پژوهشکده شورای نگهبان، مؤسسه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران، مرکز مطالعات توسعه و رقابت، پژوهشکده سیاست‌گذاری علم، صنعت و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، دبیرخانه مجمع تشخیص مصحلت نظام، مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه، شورای تحول و ارتقای علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه الزهرا از مهم‌ترین مراکز علمی بودند که در دوران تحصیل با آنها همکاری داشتم. در واقع حضور در چنین مراکزی و همکاری با آنها بخشی از مسیر «دانشجوی نمونه شدن» بود و بدون آنها دستیابی به این موفقیت تقریباً محال. هم‌اکنون هم به لطف خدا مدتی است که در پژوهشکده شورای نگهبان افتخار خدمت در سمت معاونت پژوهشی را دارم.

***: قدری درباره جشنواره دانشجوی نمونه کشوری و شرایط انتخاب برگزیدگان توضیح دهید.

فراهانی: سالانه جشنواره‌های متعددی در کشور توسط نهادهای مختلف برگزار می‌شود که شاید بتوان گفت «جشنواره دانشجوی نمونه کشوری» از سه نظر برجسته‌ترین جشنواره دانشجویی کشور به حساب می‌آید: نخست از این جهت که به لحاظ گستره داوطلبان، تمام دانشجویان سراسر ایران را در بر می‌گیرد، دوم اینکه به لحاظ حوزه‌های ارزیابی، تمامی جنبه‌های آموزشی (مثل معدل، مدرک زبان و المپیاد)، پژوهشی (کتب، مقالات و طرح‌های پژوهشی)، فرهنگی (فعالیت‌های ادبی، قرآنی، هنری و داوطلبانه) و نوآوری (ثبت اختراع و شرکت دانش‌بنیان) یک دانشجو را در کنار هم مورد ارزیابی قرار می‌دهد و سوم اینکه متولی برگزاری جشنواره و پاسداشت برگزیدگان آن نیز نهاد ریاست‌جمهوری است. طبیعتاً لازمه برگزیده شدن در این جشنواره نیز برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری بلندمدت است و شخصاً از همان ابتدای دوره دکتری برنامه‌ریزی خود را جهت دستیابی به این جایزه سوق دادم که سوابق علمی-پژوهشی‌ام در فضای مجازی برای علاقه‌مندان به شرکت در این جشنواره قابل دسترسی است.

***: در این مسیر، چقدر حل مشکلات مردم برایتان مهم بوده و تاکنون در این راستا چه کرده‌اید؟

فراهانی: به نظرم برگزاری تمامی جشنواره‌ها در واقع بهانه‌ای است برای حل مسائل کشور و صرف کسب این عناوین، ارزش چندانی ندارد. اتفاقا به همین دلیل بود که موضوع رساله دکتری‌ام را در حوزه «تنظیم رقابت پلتفرم‌های دیجیتال» برداشتم و این روزها مشغول نگارش فصل آخر آن هستم. طرحی که به لطف خدا در جشنواره شورای رقابت فرانسه ۲۰۲۱ هم برگزیده شد و در صورت اجرایی شدن می‌تواند سهم بسزایی را در صیانت از حقوق مردم در فضای دیجیتال ایفا کند.

خیلی ساده و با مثال بخواهم مسأله را توضیح دهم می‌گویم آیا تا الان برای شما سؤال شده است که چرا تنها اپلیکیشن اسنپ‌فود است که بازار تهیه غذای آنلاین را در اختیار دارد؟ یا چرا بازار تاکسی‌آنلاین در انحصار دو شرکت اسنپ و تپسی است؟ یا چرا بخش عمده بازار خرده‌فروشی آنلاین در اختیار دیجی‌کالا است؟ همینطور است وضعیت فیلیمو و نماوا در بازار فیلم و سریال اینترنتی (VODها) و ازکی در بازار بیمه‌ اینترنتی و… . موضوع آنجا جالب‌تر می‌شود که وضعیت رفاه مصرف‌کننده همین بازارها در ۶-۵ سال گذشته را به یاد آورید. شما با هزینه‌ای بسیار ناچیز می‌توانستید تاکسی‌آنلاین بگیرید، خرید اینترنتی با ارسال رایگان انجام دهید یا با ترافیک رایگان فیلم و سریال ببینید. مزایایی که امروز خبری از آنها نیست و ماجرا نهایتاً به ضرر مصرف‌کننده تمام شده است. تز دکتری من با عنوان «الزامات اختصاصی حاکم بر تنظیم رقابت در پلتفرم‌های دیجیتال» به دنبال دستیابی به قواعدی است که مانع از شکل‌گیری چنین وضعیتی در بازارهای دیجیتال شود و وضعیت کنونی را نیز به نفع مصرف‌کننده تغییر دهد.

***: به نظرتان این ایده چقدر می‌تواند اجرایی شود؟

فراهانی: خوشبختانه هم تحصیل در رشته حقوق عمومی، هم تجربه همکاری با مراکز پژوهشی خصوصی و دولتی در طول سالیان گذشته کمک کرد تا شناخت دقیق‌تری از فرآیند اثرگذاری در فرآیند حکمرانی در کشور به دست آورم و طرح‌های پژوهشی‌ را که با هدف «حل مسأله» طراحی کرده بودم را به مرحله اجرا برسانم. طرح‌هایی در رابطه با کانون وکلا، سیاست‌های کلی نظام، بودجه و… . ان‌شاءالله این ایده نیز در آینده‌ای نزدیک در قالب اصلاحیه قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ به مرحله اجرا خواهد برسد.

***: برخی دانشجویان برتر کشور از کشورهای دیگر پیشنهاد کار دارند و برخی مهاجرت می‌کنند، آیا شما قصد مهاجرت دارید؟

فراهانی: مقام معظم رهبری در سال ۱۴۰۰ در دیدار با نخبگان فرمودند مهاجرت به خارج از کشور برای تحصیل مانعی ندارد مشروط به این که فرد برگردد و به کشور کمک کند. بله؛ من هم به چنین مهاجرتی فکر می‌کنم، مهاجرتی که پس از تحصیل برگردم و از یافته‌ها و اندوخته‌هایم، برای حل مشکلات کشورم استفاده کنم.

***: با توجه به نامگذاری شعار سال با عنوان «مهار تورم و رشد تولید» دانشگاهیان چه اقداماتی در این زمینه می توانند انجام دهند؟

فراهانی: نکته مهمی که در حال حاضر در کشور ما نسبت به فضای استارتاپی وجود دارد این است که این فضا در ابتدای حیات‌اش است و تازه بذرش در کشور کاشته شده و راه پیشرفت برایش زیاد است. یکی از لوازم قرار گرفتن این پیشرفت در مسیر صحیح، برقراری فضای رقابتی بین همه شرکت‌های دارای استعداد و ظرفیت است. اگر بتوانیم ضمن پیشگیری از انحصاری شدن بازارهای استارتاپی و جلوگیری از کمک‌های دولتی خاص به یک یا چند شرکت خاص، مشوق‌هایی را برای رشد و توسعه شرکت‌های استارتاپی جدید وضع کنیم، مسلماً رشد و شکوفایی صنعت و خدمات کشور بهبود خواهد یافت.

* باید بتوانم مشکلی از مشکلات مردم حل کنم

***: از سختی‌ها و مشکلات که سد راهتان بود برایمان بگویید.

فراهانی: همواره سعی کردم بیشتر از اینکه خود را طلبکار کشورم بدانم، بدهکار کشور بدانم. در واقع زمانی لفظ نخبه یا دانشجوی نمونه به معنای حقیقی آن بر من اطلاق می‌شود که بتوانم باری از روی بارهای کشور بردارم و مشکلی از مشکلات مردم حل کنم.

در طول این ۴ سال تلاش برای کسب این جایزه هر روز به این مسأله فکر می‌کردم که می‌شود مثال نقضی بود بر تمام حرف‌های نادرست و ناامیدکننده‌ای که این‌ روزها در میان مردم فراگیر شده. گزاره‌هایی از این دست که اشتغال مانع ادامه تحصیل است، اینکه بعد از ازدواج دیگر نمی‌توان درس خواند، یا اینکه با بچه که ادامه تحصیل محال است چه رسد به دوقلودار شدن و… . خدا را شکر که این آرزو محقق شد.

***: و کلام آخر…

فراهانی: قدردان و مدیون همسرم هستم که در این مسیر نقش بزرگی داشت و اگر از خودگذشتگی‌ها و فداکاری‌های ایشان نبود، این موفقیت حاصل نمی‌شد. همین‌طور از اساتیدم  سپاسگزارم که در این سال‌ها فراتر از درس حقوق، از محضرشان درس زندگی آموختم و در نهایت تشکر می‌کنم از مجموعه پژوهشکده شورای نگهبان که با ترتیب دادن فضایی علمی و صمیمی از میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلانی که همه فکر و ذکرشان کمک به حل مسائل کشور است نقش بسزایی در رشد و اعتلای علمی‌ام در شش سال گذشته داشت.