صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
طبق آموزه‌های قرآن و حدیث یکی از حقوق مهم فرزند بر پدر و مادر، آموزش قرآن است؛ حقی که به خصوص بر عهده پدران گذاشته شده و بابت آن در روز حساب مورد سؤال قرار می‌گیرند.
آموزش دادن قرآن کریم و احکام اسلامی به فرزندان توسط والدین و بزرگ‌ترهای خانواده به اندازه‌ای اهمیت دارد که در روایات و احادیث به عنوان یکی از حقوق فرزندان بر والدین و اصل مهمی در تربیت فرزند از آن یاد شده است. به عبارت دیگر یکی از وظایف پدرها و مادرها در قبال فرزندان خود این است که آنها را با قرآن کریم آشنا کنند و آداب اسلامی را به آنها آموزش بدهند؛ آموزشی که نه‌تنها در دنیا موجب سعادت فرزندان و سرفرازی والدین خواهد شد، بلکه در آخرت و زندگی باقی که نیاز انسان به خیرات بیشتر از هر زمانی است، با پاداش فراوان و خیر بسیار برای فرزند و والدین همراه خواهد بود.
دکتر طاهره محسنی، استاد حوزه و دانشگاه، انجام داده به اهمیت و جایگاه آموزش قرآن کریم و احکام اسلامی از سوی والدین به فرزندان پرداخته است.
آموزش قرآن به فرزند؛ حقی بر عهده والدین
آن‌طور که از روایت‌ها و احادیث مشخص می‌شود، آموزش قرآن به فرزندان یکی از حقوق فرزند بر والدین است. چه دلیلی وجود دارد که در بیان ائمه اطهار علیهم السلام، این اندازه بر آموزش قرآن تأکید شده است؟
همان‌طور که در سؤال اشاره کردید، آموزش قرآن به فرزندان به عنوان حقی از طرف فرزند بر عهده والدین مطرح است. این حق به ویژه در مورد پدران مصداق دارد و در احادیث به طور ویژه از پدران یاد شده که در قبال فرزندان خود وظیفه دارند به آنها قرآن و احکام اسلامی را آموزش بدهند.
یکی از احادیث معتبر و مهمی که به این حق فرزند که بر عهده پدرش قرار داده شده اشاره می‌کند، حدیثی به نقل از حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام است که فرموده‌اند: «حق فرزند بر پدر این است که نام نیکو بر او بگذارد، نیکو تربیتش کند و به او قرآن را بیاموزد.» حتی آن حضرت در وصیت‌نامه‌ای که خطاب به فرزند ارشد خود، امام حسن مجتبی علیه السلام، نوشته و ثبت کرده‌اند، به این نکته اشاره دقیقی دارند. این مطلب در کتاب شریف نهج‌البلاغه هم درج شده است، مبنی بر اینکه آن حضرت فرموده‌اند: «چنین دیدم که قبل از هر چیز، کتاب خداوند عزوجل و تفسیر و تأویل آن و شرایع و احکام اسلامی و حلال و حرام آن را به تو آموزش دهم و جز این به چیزی نپردازم.»
آیا درست است که نتیجه بگیریم این مطلب به آن معناست که والدین به هیچ عنوان نمی‌توانند از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کنند و نسبت به آن بی‌اهمیت باشند؟
بله؛ این اندازه تأکید و تصریح حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام بیانگر آن است که پدرها و مادرهای مسلمان با هیچ عنوان و هیچ بهانه‌ای نباید از آموزش قرآن کریم و همچنین احکام و امور اسلامی به فرزندان خود، غفلت کنند. این موضوع مطلبی است که حتی رسول خدا صلی‌الله علیه و آله هم به آن اشاره و تأکید داشته‌اند.
نمونه آن مطلبی است که در کتاب حلیةالاولیا علیهم‌السلام نوشته شده، چنانکه شخصی به نام ابورافع که یکی از یاران و اصحاب پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله بوده، تعریف کرده که روزی آن حضرت به من فرمودند: «برای روز قیامت چه کاری کرده‌ای؟» من در جواب عرض کردم: «آیا برای آن روز باید پس‌انداز کنم؟» ایشان فرمودند: «بله، چقدر پول داری؟» گفتم: «40 هزار دینار دارم و همه را برای خداوند متعال می‌دهم.» نبی مکرم اسلام صلی‌الله علیه و آله فرمودند: «مقداری را ببخش و مقداری را نگه دار و به فرزندانت رسیدگی کن.»
سؤال کردم: «آیا همان‌طور که ما بر فرزندان خود حق داریم، آنها هم بر ما حق دارند؟» آن حضرت در جواب فرمودند: «بله. حق فرزند بر پدر این است که قرآن را به او آموزش بدهد.»
پاداش ویژه آموزش قرآن به فرزندان
بنا بر قاعده و حکمت الهی، طبیعی است که انجام هر حقی، پاداشی هم به همراه دارد. آیا برای آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان، پاداشی هم در نظر گرفته شده است؟
بله. این کار اجر و پاداش بسیار زیادی که اتفاقاً بخش‌هایی از آن از سوی همان فرزندی به پدر و مادر داده می‌شود که به او قرآن را آموزش داده‌اند. باقیات صالحات نمونه‌ای از این پاداش است. یعنی زمانی که والدین از دنیا بروند و به رسیدن خیری از سوی دنیا امیدوار و محتاج باشند، قرآن خواندن همان فرزند و یا انجام کارهای خیر از سوی او، به عنوان پاداشی برای آنها خواهد بود.
اهمیت آموزش خواندن قرآن به فرزندان به قدری است که حتی نقل شده که شخصی به نام عبدالرحمن سلمی، روزی خواندن سوره حمد را به یکی از فرزندان امام حسین علیه السلام آموزش داد. وقتی آن کودک به نزد پدر بزرگوار خود رفت و سوره حمد را برای ایشان خواند، امام حسین علیه السلام هزار دینار و هزار خلعت به عبدالرحمن به عنوان پاداش دادند و دهان او را پر از مروارید کردند.
گروهی از مردمی که شاهد پاداش عبدالرحمن بودند، به این کار امام حسین علیه السلام خرده گرفته و اعتراض کردند که چرا امام این اندازه به او پاداش داده‌اند. اما ایشان فرمودند: «این پاداش کجا و پاداش او برای تعلیم دادن سوره حمد کجا؟»
این حدیث مهم نشان می‌دهد که والدین هر اندازه که برای یادگیری قرآن و احکام اسلامی فرزند خود هزینه کنند، برای آنها مفید خواهد بود و نباید در این زمینه دریغی داشته باشند. چون با این کار، فرزند آنها به خیری دست پیدا می‌کند و باقیات صالحات برای خود آنها هم خواهد بود.
درآمد معلم قرآن
با این توضیحات درآمدی که عده‌ای از طریق آموزش قرآن به کودکان دریافت می‌کنند، برکت زیادی دارد؟
در همین زمینه در کتاب الکافی نوشته شده است که امام صادق علیه السلام در پاسخ به سؤال فضل بن ابی قره در خصوص اینکه بعضی از مردم می‌گویند درآمد معلم قرآن حرام است، فرمودند: «دروغ می‌گویند. آنها دشمن خدا هستند و با این بهانه‌ها می‌خواهند قرآن تعلیم داده نشود. اگر کسی مبلغی هم اندازه دیه فرزندش به معلم قرآن بدهد، برای معلم حلال است.»
سؤالی که شاید برای عده‌ای ایجاد شود، این است که آیا والدین می‌توانند به جای اینکه خودشان به فرزند خود قرآن را آموزش بدهند، آنها را به مراکز آموزش قرآن بفرستند؟ آیا با این کار، حق خود را نسبت به فرزندشان ادا کرده‌اند؟
