پایان یکه تازی قطر در میدان گازی مشترک/ تفاهم‌نامه ۴۰ میلیارد دلاری با روسیه چگونه روند چند سال اخیر را معکوس می‌کند؟

 شاید برای هر ایرانی جالب باشد که بداند در یک دهه گذشته و در شرایطی که همه امورات کشور به غرب و برجام گره زده شده بود ایران تنها شاهد کمتر از 10 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت نفت خود بود؛ اما روز گذشته تفاهم نامه ایران و روسیه به مبلغ 40 میلیارد دلار امضا شد تا این صنعت راهبردی جانی دوباره بگیرد. با این قرارداد حجم قراردادهای داخلی و خارجی طی چند ماه اخیر به 70 میلیارد دلار رسید! عددی مهم و استثنایی که تنها می‌توانست در پرتو تغییر گفتمانی کشور رقم بخورد و کاستی‌ها و عقب گردهای دولت روحانی را در میان مدت جبران نماید. این قراردادها و هزینه کردهای راهبردی در حوزه زیرساختی آثار مثبتی به جا خواهد گذاشت که از عمر دولت‌ها بیشتر خواهد بود.

به بیان دیگر کارنامه چندماهه دولت رئیسی هفت برابر بیشتر از کارنامه هشت ساله روحانی برای این صنعت مهم کشور و منافع ایرانیان منفعت داشته است. هرچند دقت نظر در این ارقام نشان می‌دهد حجم نازل سرمایه گذاری جذب شده کفاف هزینه استهلاک این صنعت بزرگ ایران را هم نمیداده است و به واقع هر سال حاکم بودن تفکر دولت روحانی در ایران ده‌ها میلیارد دلار به این صنعت و هزاران میلیارد به اقتصاد کشور ضربه زده است.

اهمیت این قرارداد زمانی مشخص می‌شود که بدانیم  قطر اخیرا در قالب پروژه‌ای ۲۹ میلیارد دلاری و با مشارکت شرکت‌های اروپایی و آمریکایی از جمله شل، توتال‌انرژی (ConocoPhillips)، اِنی (Eni)، اکسان‌موبیل (ExxonMobil) و كونوكو فيلیپس (ConocoPhillips) افزایش تولید از میدان پپارس جنوبی را کلید زده است. ایران، روسیه و قطر در حالی بیشترین ذخایر گازی جهانی را دارند که مسکو و دوحه درآمدهای بالایی از این صنعت را برای کشورهای خود به ارمغان آورده اند. ایران اما به دلیل بی توجهی به ظرفیت‌ها طی سال‌های اخیر نقش به مراتب کمتری در تامین گاز جهان ایفاد کرده است.

حال با امضای این تفاهمنامه ایران می‌‌تواند فشارافزایی در میدان پارس جنوبی، نگه‌داشت و افزایش تولید در این میدان مهم مشترک را دنبال کند تا سهم ایرانی‌ها از این میدان به یغما نرود.  ایران می‌تواند در همین حال گاز تولیدی را با تکمیل طرح‌های ال‌ان‌جی به هر نقطه از جهان صادر کند. تحقق این موضوع، ایران را در برداشت گاز از میدان مشترک با قطر یعنی پارس جنوبی جلو خواهد برد.

مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در مراسم امضای تفاهمنامه با گازپروم روسیه، اظهار کرد: «بر اساس برنامه‌های تولید نفت و گاز، پیش‌بینی شده است که در افق ۱۴۰۸ با انجام ۱۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری، ظرفیت تولید روزانه نفت به ۵.۷ میلیون بشکه و ظرفیت تولید گاز به ۱.۵ میلیارد مترمکعب در روز برسد.»

گفتنی است به دنبال همکاری‌های راهبردی ایران و روسیه، در هفته‌های اخیر توافق اولیه برای سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ نفتی روسیه ازجمله گازپروم در ایران صورت گرفت. شرکت‌های معتبر نفت و گاز روسیه دیروز تفاهم‌نامه بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی در تاریخ اقتصاد ایران را امضا کردند، روس‌ها هم‌اکنون در حال اجرای ۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران هستند که قرار است ۱۰ برابر شود.

پیش از این، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه، مسئولان ارشد شرکت گازپروم (بزرگ‌ترین شرکت گازی جهان) را ملزم کرده بود در اسرع وقت به ایران سفر کنند و توافق اولیه با ایران برای سرمایه گذاری در پروژه‌های نفت و گاز ایران را انجام دهند.

در همین راستا، مسئولان ارشد گازپروم در روزهای گذشته به تهران سفر کردند و در جریان مذاکرات با مقامات ارشد نفتی ایران، بحث‌های کارشناسی به اتمام رسید و متن تفاهم‌نامه آماده شد که امروز به امضا رسید.

این توافق شامل سرمایه‌گذاری روسیه برای اجرای اولین حفاری در میدان پارس شمالی ، اجرای پروژه فاز دوم میدان گازی کیش، پروژه فشارافزایی پارس جنوبی (کاری که توتال قرار بود انجام دهد و انجام نداد)، سرمایه گذاری در طرح‌های ال ان اجی، احداث خطوط لوله صادرات گاز، سوآپ گاز و فرآورده های نفتی (که به زودی عملیاتی می شود) همکاری های علمی و تکنولوژی، صادرات کاتالیست و تولید تجهیزات حساس صنعت نفت است.

این توافق، تحول بزرگی در صنعت نفت ایران محسوب می‌شود چراکه با سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیارد دلاری شرکت‌های روسی انجام خواهد شد که بزرگترین سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت و حتی اقتصاد ایران است.

لازم به ذکر است هم اکنون شرکتهای روسی ۴ میلیارد دلار قرارداد درحال اجرا در میادین نفت و گاز ایران دارند و با توافق دیروز قرار است ارزش سرمایه گذاری روسیه در صنعت نفت ایران ۱۰ برابر شود. به عبارت دیگر اگر تفاهم نامه دیروز هم به قرارداد منجر شود رقم قراردادهای نفتی روسی در ایران به ۱۰ برابر افزایش پیدا می کند.

بلافاصله پس از امضای تفاهم نامه، مذاکره برای جزئیات و تبدیل آن به قرارداد شروع می شود و به سرعت قرار است به قراردادهای اجرایی تبدیل شوند.