یک اندیشکده کانادایی در گزارشی نسبت به تغییر تمرکز گروههای تروریستی در عراق و سوریه به سمت کشورهای آسیای میانه و روسیه و سوءاستفاده از این کشورها به عنوان تامینکننده مواد خام و همچنین موقعیت استراتژیک آنها، هشدار داده است.
آسیای مرکزی گستره جغرافیایی است که از دریای خزر در غرب شروع و تا چین در شرق تداوم پیدا می کند. این منطقه که شامل پنج کشور قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و قرقیزستان است در کنار نقاط اشتراک فراوان دارای تفاوت هایی است که ارائه نسخه واحد جهت تعامل با آنها را غیر منطقی کرده است. نویسندهای از اندیشکده کانادایی «مجمع بینالمللی حقوق و امنیت» در مقالهای با عنوان «خطر تروریسم در آسیای میانه: مشکلی واحد با رویکردهای متفاوت» میگوید، اطلاعات جدید نشان میدهد که بخش اعظم نیروهای جدید داعش را افرادی از کشورهای آسیای میانه تشکیل میدهند. به گفته «الساندرو لوندینی» نویسنده این مطلب، احتمال تقویت این گروههای تندرو محسوس است و گرچه «آمار دقیقی در دست نیست، اما تخمین زده میشود که هزاران تن از جوانان کشورهای آسیای میانه به داعش یا دیگر گروههای تندروی بنیادگرا در سوریه و عراق پیوسته باشند.» این تحقیق همچنین به نگرانی «گسترش خلافت به منطقه اوراسیا» اشاره کرده و تصریح میکند که «ممکن است با الحاق شبهنظامیان بومی این مناطق به ایدئولوژی و استراتژیهای داعش» صورت پذیرد.
پایگاه خبری «بیزنس استاندارد»، این ادعای بیاساسی نیست و مثالهای متعددی برای اثبات آن وجود دارد. در ماه اوت سال گذشته (مرداد و شهریور گذشته) گروه تندروی «حزب حرکت اسلامی ازبکستان» به طرفداران احتمالی خود پیام عهد وفاداری فرستاد. این خطری جدی برای این منطقه است. حضور طالبان در افغانستان از دیگر نگرانیهای نویسنده این مقاله است که آن را «نماد یک عنصر بالقوه بیثباتی برای کشورهای همسایه مانند ترکمنستان» میداند. لوندینی در این مقاله ادعا میکند که «روسیه هم – که نفع مستقیمی در جلوگیری از گسترش گروههای تندرو دارد – تبدیل به قلمرو سربازگیری جنبشهای جهادی تندرو شده است.»
نویسنده اثرات جانبی آن را در تمامی کشورهای آسیای میانه از جمله ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان مشهود میداند. این اندیشکده به نقل از مقاله مذکور میگوید که صرفنظر از نبود همکاری میان ملتهای این منطقه، برای حل نگرانی فزاینده جذب نیرو توسط تروریستها از این کشورها باید سیاستی مشترک اتخاذ شود. لوندینی میگوید که علاوه بر این، دو کشور کلیدی، یعنی ترکمنستان و ازبکستان عضو سازمان پیمان امنیت جمعی نیستند.
از آنجا که ترکمنستان عضو این سازمان نیست، در تمامی این رایزنیها و چارهاندیشیها رویکردی بیطرف اتخاذ میکند.
اما پس از چند حادثه خشونتآمیز در مرز ترکمستان و افغانستان، این کشور برای کاهش عبور نیروهای طالبان از مرزهایش، با روسیه به توافقی برای همکاری امنیتی رسید که کنترل مرز ترکمنستان – افغانستان را نیز شامل میشود.