عجزِ دشمن…!

عجزِ دشمن…!
حکیمانه پانزدهم از باب هشتم گلستان سعدی…؛ درباره پرهیز از ابرازِ مروّت و جوانمردی بیجا…!

بر عجزِ دشمن…، رحمت مکن…، که اگر قادر شود…، بر تو نبخشاید…!
دشمن چو بینی ناتوان…، لافِ از بُروتِ خود مزن…!
مغزی است در هر استخوان…، مردی است در هر پیرهن…!

“دشمنِ عاجز”…، یعنی دشمنِ ضعیف و ناتوان…!
دشمن…، دشمن است…، چه با چاره باشد…، و چه بی چاره…! پس در هیچ زمان و مکان و حالتی…، نباید او را ضعیف و ناتوان دانست…!
این…، صراحتِ کلامِ امام علی علیه السلام است که می فرماید…؛
لا تَستَصغِرَنَ عَدُوّا و إن ضَعُفَ…!
دشمن را ضعیف نشمرید…، ولو آنکه به ظاهر ضعیف باشد…!
آنچه سعدی شیرازی در حکایت چهارم از باب اول می نویسد نیز…، اشاره به همین مسئله است…؛
دانی که چه گفت زال…، با رستمِ گُرد…!
دشمن…، نتوان حقیر و بیچاره شمرد…!
دیدیم بسی که…، آبِ سرچشمه ی خُرد…!
چون بیشتر آمد…، شتر و بار…، بِبُرد…!
و داستانِ اژدهایِ افسرده از سرمایِ کوهستان و مارگیرِ ساده لوح…، که مولانا در مثنوی معنوی نقل کرده هم…، گویایِ همین اصلِ حیاتی است…!
اگر “دشمنِ عاجز” را…، به اعتبار کلامِ حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام که فرمود…؛ لا تَأمَنْ عَدُوّا و إن شَكَرَ…! همان “دشمنِ سپاسگزار” بدانیم…؛ شاید بتوان “منافقین” را نیز را با کمی تساهل و تسامح در این دسته قرار داد…، و دردمندانه با صائبِ تبریزی هم آوا شد که…؛
دشمنِ خانگی…، از خصمِ برونی…، بترست…!
بیشتر شکوه ی یوسف…، ز برادر باشد…!

۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۰