صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
نخود یکی از بهترین حبوبات برای غذای انسان است و آن چنان که در طب سنتی بر مصرف آن تاکید شده است درباره هیچ یک از حبوبات تاکید نشده است.
نخود که از خانواده حبوبات محسوب می‌شود دارای املاح، ویتامین و پروتئین‌های متعددی از جمله نشاسته، کلسیم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، روغن گیاهی، مس و ویتامین‌هایی مانند ویتامین A، B۱, B۲ است؛ بنابراین نخود دارای اسیدآمینه‌های مختلف، ویتامین‌ها و مواد معدنی بسیار مفیدی است که می‌توانیم بگوییم نخود نه فقط یک غذا بلکه به عنوان یک دارو محسوب می‌شود.
نخود از زمان‌های بسیار دور مصرف خوراکی و درمانی داشته است. رازی و ابن بیطار کاملا آنچه را که دیسکورید درباره Erebinthos (نخود به یونانی) شرح داده به نقل قول از وی تحت عنوان حمص آورده اند و طبق نوشته ابوریحان، اربیوتوس، حمص است که به پارسی نخود می‌نامند.
در کتب قدیم سه نوع از آن را شرح داده اند که عبارت اند از:
۱. حمص یا حمص ابیض یا حمص بستانی یا نخود سفید که نوع کشت شده است.
۲. حمص بری که نوع وحشی است.
۳. حمص الاسود یا نخود سیاه
خواص در طب سنتی ایران
خواص نخود بری یا وحشی:
پاک کننده و بازکننده انسداد جگر، طحال و کلیه، پاک کننده زخم‌های چرکی و قوبا (بیماری پوستی که از اگزما شروع و به پسوریازیس می‌رسد)، نرم کننده ورم‌های بناگوش و غدد جنسی، خارج کننده چرک از زخم‌های چرکی و جراحت سرطان (ضماد آن با عسل) است.
خوردن آب خیس کرده نخود برای کاهش ورم لثه‌ها و تسکین درد دندان مفید است.
خواص نوع بستانی (که امروز مورد استفاده است):
ملین طبع، مقوی حرارت غریزی و مقوی ریه و کمر، تولیدکننده خون صالح، قابلیت تغذیه زیاد، اشتهاآور، تغذیه کننده ریه و معده، اثر غذایی آن در ریه بیشتر از سایر حبوبات می‌باشد. در گرفتگی صدا اگر همراه با تب نباشد، خوردن آن با شیر و در صورت وجود تب با آب مفید می‌باشد.
خیسانده آن در سرکه به مدت یک شب جهت کشتن کرم معده بسیار مفید است. آشامیدن آب پخته آن با نمک (نخودآب)، تکه کننده اخلاط لزج و بازکننده انسداد‌ها است.
ادرارآور، برطرف کننده درد سینه و عفونت ریه می‌باشد. خیسانده آن در آب مقوی قوه جنسی، و خارج کننده کرم شکم و مقعد است. خوردن گرماگرم برشته آن جهت بواسیر خونی تأیید شده است، آب خیسانده آن در تحلیل ورم لثه و درد آن موثر است.
خواص نخود سیاه:
باعث سقط جنین شده، شکننده سنگ‌ها و مدر فضولات است و قوی‌تر از نخود سفید می‌باشد، قوت تریاقی داشته، جهت استسقا، یرقان انسدادی، انسداد کبد و جذام نافع است.
ریختن آب آن جهت رفع سردرد، زردی رخسار، خارش و بی حسی اندام ها، مفاصل و تقویت مومفید است.
نخودآب و خواص آن:
این غذای مقوی، مغذی و لذیذ اغلب در سفره خانه‌های سنتی یا در کنار خیابان روی چرخ دستی پخته و عرضه می‌شود و مصرف آن به خصوص در روز‌های سرد سال تقویت کننده سیستم ایمنی بدن و پیشگیری کننده از ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی به ویژه سرماخوردگی است و برای کسانی که بیماری‌های خودایمنی همچون ام اس دارند، بسیار توصیه می‌شود.
روش مصرف نخودآب:
نخودآب به روش‌های مختلف مصرف می‌شود. برای مثال ممکن است مصرف روزانه آب نخود تجویز شود که در این صورت باید شب تا صبح نخود‌ها در آب خیس بخورد و آب آن یا حتی خود نخود به صورت خام یا پخته خورده شود.
مصرف مداوم آن در رفع ریزش مو تاثیر دارد.
التیام سرفه، ضد عفونی کننده مجاری ادرار
رفع عفونت‌های ریوی
کاهش عفونت لثه
درمان گرفتگی صدا
مفید برای بیماری‌های ناشی از بلغم، سودا و باد
مفید برای بیماری‌های کلیوی و مثانه‌ای
مفید برای بیماری‌های مالیخولیایی
مفید برای بیماری‌های مغزی ناشی از سردی
نخودآب را کی بخوریم؟
نخود آب را میتوانید هر زمانی که دوست داشتید بخورید. فقط دقت کنید که اگر آن را برای وعده شام میخورید سعی کنید اول شب بخورید تا هضم آن به خوبی انجام شود و در وقت خواب نفخ آن شما را اذیت نکند. البته اگر نخود را به مدت زیاد خیس کنید نفخ آن به مقدار قابل توجهی گرفته خواهد شد.
بیشتر بخوانید:غذای مخصوص نجیب‌زادگان و فراعنه مصر چه بود؟
عوارض مصرف نخود
در کنار خواص بسیار زیاد این ماده غذایی، باید به نفاخی آن هم اشاره کرد. نخود باعث نفخ در معده می‌شود؛ بنابراین باید در مصرف آن دقت کنید. همچنین نخود یک ماده غذایی دیرهضم است؛ بنابراین در طرز تهیه نخود باید به میزان پخته شدن آن و حتی زمان خیس کردن آن قبل از مصرف بسیار توجه شود. چرا که نفاخی و دیرهضمی نخود برای معده‌های حساس مشکلات جدی را ایجاد می‌کند.
به طور کلی می‌توان گفت استفاده از نخود در برنامه غذایی بسیار مفید واقع شده است و جانشین خوبی برای غذا‌های مضر فست فود است. البته دقت کنید که اعتدال در هر امری واجب است و خوردن مداوم و زیاد نخود هم خوب نیست، مگر با توصیه پزشک و درمانگر طب سنتی.
اگر با خوردن نخودآب نفخ می‌کنید:
در صورت بروز نفخ میتوانید در هنگام پخت به آن کمی برنج و زیره سیاه نیز اضافه کنید.
نکات مهم در تهیه نخود آب
نخود نباید در قابلمه زود پز پخته شود.
با اضافه کردن روغن بادام، میخک و زیره میتوانید به خاصیت گرمی آن اضافه کنید.
طرز تهیه نخود آب
نخود را به مدت ۱۲ ساعت خیس کنید تا کامل نفخ آن گرفته شود. سپس آن‌ها را از صاف کرده بگذارید آب آن کامل خارج شود.
مقدار دلخواه پیاز را داخل ماهی تابه با روغن غیر صنعتی سرخ کرده نخود‌ها را به آن اضافه کنید و کمی همراه پیاز‌ها تفت دهید.
نمک، زردچوبه و فلفل و آب کافی را اضافه کرده و بگذارید با شعله ملایم بپزد.
برای تنوع در پخت نخودآب میتوانید از انواع سبزی‌های مورد علاقه خود استفاده کنید. بستگی به سلیقه و مزاج خود میتوانید از سبزیجات زیر استفاده کنید:
(کرفس- گشنیز) یا (گشنیز- اسفناج)
(انواع کلم – گوجه فرنگی)
(کدوسبز- گوجه فرنگی)
(کرفس- جعفری – شنبلیله)
(کرفس- جعفری- نعناع)
(فلفل دلمه- هویچ- گوجه فرنگی)
(تره- گشنیز- شوید)
(تره- جعفری- گشنیز)
در آخر که نخود آب آماده شد میتوانید کمی روغن زیتون با سرکه طبیعی یا آبلیمو ترش تازه، آبغوره یا آب نارنج همراه با کمی آرد سبوس دار اضافه کنید و بعد از ۵ دقیقه شعله را خاموش کنید.
در صورت تمایل از آب قلم، گوشت پرندگان یا انواع گوشت قرمز (حتی سیرابی و پاچه) و … در اول یا آخر پخت به آن می‌توان اضافه کرد، ولی در واقع نخود به همراه مخلفات دیگر یک غذای کامل است و نیاز به گوشت ندارد.
توصیه دکتر خیر اندیش برای خوردن نخود یا نخودچی برای رفع سودا
اهمیت نخودآب از زبان دکتر شیربیگی متخصص طب ایرانی
