روایت بسیار بسیار قابل تأمل

امام صادق سلام الله علیه پرسش‌های زير را از طبيب هندی پرسيدند :

چرا جمجمة سر چند قطعه است؟
چرا موي سر بالای آن است؟
چرا پيشانی مو ندارد؟
چرا در پيشانی ، خطوط و چين وجود دارد؟
چرا ابرو بالای چشم است؟
چرا دو چشم ، مانند بادام است؟
چرا بينی ميان چشم‌ هاست؟
چرا سوراخ بينی در زير آن است؟
چرا لب و سبيل بالای دهان است؟
چرا مردان ريش دارند؟
چرا دندان پيشين ، تيز تر و دندان آسياب ، پهن و دندان بادام شكن ، بلند است؟
چرا كف دست‌ها مو ندارد؟
چرا ناخن و مو جان ندارند؟
چرا قلب مانند صنوبر است؟
چرا شُش دو تکّه است و در جای خود حركت می كند؟
چرا کبد (جگر) خميده است؟
چرا دو زانو به طرف پشت خم و تا می گردند؟
چرا گام‌ های پا ميان تهی است؟

طبيب هندی در پاسخ به تمامی پرسش‌های بالا گفت : نمی دانم.

امام فرمود : من علّت اين ها را می دانم ،

طبيب گفت : بيان كن.

امام علیه السلام فرمود :

جمجمه به دليل اينکه ميان تهی است ، از چند قطعه ، آفريده شده است و اگر قطعه قطعه نبود ، ويران می شد ، بنابراين چون چند قطعه است ، ديرتر می شكند.

مو در قسمت بالای سر است ، چون از ريشه آن روغن به مغز می رسد و از سر موها كه سوراخ است ، بخار ها بيرون می رود و سرما و گرمایی كه به مغز وارد می شود ، دفع می شود.

پيشانی مو ندارد ، برای آنكه روشنایی به چشم برسد.

خطّ و چين پيشانی نيز عرقی را كه از سر می ريزد ، نگه می دارد تا وارد چشم‌ ها نشود و انسان بتواند آن را پاک كند ، مانند رودخانه‌ ها كه آب‌ های روز زمين را نگهداری می كنند.

ابروها بالای دو چشم قرار دارند تا نور به اندازه ی کافی به آن ها برسد ؛ ای طبيب ، نمی بينی وقتی شدّت نور زياد است ، دست خود را بالای چشم‌ ها می گيری تا روشنی به مقدار کافی به چشم‌هايت برسد و از زيادی آن پيشگيری كند؟!

بينی بين دو چشم قرار دارد تا روشنايی را بين آن ها به طور مساوی تقسيم كند.

چشم‌ ها شکل بادام هستند تا ميل دوا در آن فرو برود و بيرون آيد ؛ اگر چشم چهار گوش يا گرد بود ، ميل در آن به درستی وارد نمی شد و دوا به همه جای آن نمی رسيد و بيماری چشم درمان نمی شد.

خداوند سوارخ بينی را در زير آن آفريد تا فضولات مغز از آن پايين بيايد و بو از آن بالا رود. اگر سوراخ بينی در بالا بود ، نه فضولات از آن پايين می آمد و نه بوی چيزی را در می يافت.

سبيل و لب را بالای دهان آفريد ، تا فضولاتی را كه از مغز پايين می آيد ، نگه دارد و خوراک و آشاميدنی به آن آلوده نگردد و آدمی بتواند آن ها را از آلودگی پاک کند.

برای مردان محاسن (ريش) را آفريد تا نيازی به پوشاندن سر نداشته باشند و مرد و زن از يكديگر مشخّص شوند.

دندان‌ های پيشين را تيز آفريد تا گزيدن آسان گردد و دندان‌ های آسياب را برای خرد كردن غذا پهن آفريد ، و دندان نيش را بلند آفريد تا دندان‌ های آسياب را مانند ستونی كه در بنا به كار می رود ، استوار كند.

دو كف دست را بی مو آفريد تا لمس كردن با آن ها صورت گيرد. اگر کف دست مو داشت ، وقتی انسان به چيزی دست می کشيد به خوبی آن را حس نمی کرد.

مو و ناخن را بی جان آفريد ، چون بلند شدن آن ها زشت و کوتاه کردن آن ها زيباست. اگر جان داشتند ، بريدن آن ها همراه با درد زيادی بود.

قلب را مانند صنوبر ساخت ، چون وارونه است. سر آن را باریک قرار داد تا در ريه‌ ها در آيد و از باد زدن ، ريه خنک شود.

كبد را خميده آفريد تا شكم را سنگين كند و آن را فشار دهد تا بخار های آن بيرون رود.

خم شدن زانو را به طرف عقب قرار داد تا انسان به جهت پيش روی خود راه رود و به همين علّت حركات وی ميانه است و اگر چنين نبود ، در راه رفتن می افتاد.

پا را از سمت زير و دو سوی آن ، ميان باريک ساخت ، برای آن كه اگر همه ی پا بر روی زمين قرار می گرفت ، مانند سنگ آسياب سنگين می شد. سنگ آسياب چون بر سر گردی خود باشد ، كودكی آن را بر می گرداند و هر گاه بر روی زمين بيافتد ، مردی قوی به سختی می تواند آن را بلند كند.

آن طبيب هندی گفت : اين ها را از كجا آموخته‌ ای؟ امام فرمود : از پدرانم و ايشان از پيامبر صلی الله علیه وآله و او از جبرئيل ، امين وحی و او از پروردگار كه مصالح همه اجسام را می داند.

طبيب هندى كه چنين شخصيت علمى را در عمرش نديده بود ، به فكر فرو رفت. آنگاه در حالى كه محو تماشاى سيماى امام بود ، چنين لب به سخن گشود:

تصديق مى كنم و شهادت مى دهم كه جز خداى يگانه ، خدايى نيست و محمد فرستاده اوست. به خدا سوگند ، تاكنون كسى را در طب ، عالم تر از تو نديده ام …

بحارالانوار 14/478