شب های پیشاور (1)/ مقدمه

شب های پیشاور
مقدمه

مرحوم سید الخطباء و المتکلمین سلطان الفضلاء، والواعظین، حاج سید محمد معروف به سلطان الواعظین شیرازی، عالمی کامل و واعظی عامل، از جمله ستارگان درخشنده و مشعل‌های فروزان حوزه علمیه قم است.
وی فرزند مرحوم سید علی اکبر (اشرف الواعظین) معروف به اکبر شاه می‌باشد، در ماه ذی القعدهْ الحرام سال ۱۳۱۴ قمری در تهران متولد شد. پس از گذراندن دوران طفولیت، مقدمات اولیه را در مدرسه پامنار تهران به اتمام رسانید و در سال ۱۳۲۶ قمری با پدر بزرگوارش عازم عتبات عالیات شد. در مدت دو سال که آنجا توقف داشت، تحصیلات سطوح را نزد مرحوم مرندی و شهرستانی به پایان رساند و همراه پدر به کرمانشاه بازگشت.
وی با استفاده از فن بیان و وعظ به نشر معارف اسلامی مشغول گردید. برای تکمیل علم و کمال و انجام وظایف و افاضه و استفاضه، مسافرت‌های بسیاری به کشورهای عراق، سوریه، فلسطین، اردن، مصر و هندوستان نموده و با طوایف بسیاری از یهود و هنود و منحرفان از دین، از قبیل بهائی‌ها و قادیانی ها، مناظرات دینی و مذهبی انجام داده که مهم ترین آنها دو مناظره مبسوطی است که در سال
۱۳۴۵ قمری در هندوستان صورت گرفته است:
۱. مناظره ای که در دهلی، با دانشمندان و براهمه و بت پرستان هند در حضور گاندی، زعیم و قائد هند، برگزار گردیده و در پایان به اثبات حقانیت دین مقدس اسلام و خاتمیت رسول اکرم صلی الله علیه وآله انجامیده، چنان که در جراید آن زمان درج شده است.
۲. مجلس مناظره بزرگی که با حضور حدوددویست نفر از رجال و بزرگان شیعه و اهل تسنّن در شهر پیشاور پنجاب هند (پاکستان کنونی) با دو عالم بزرگ اهل تسنّن انجام می‌شده است.
ایشان در مدت زمانی که پیشاور بودند ، منبر می رفتند و چون اکثریت اهالی پیشاور مسلمان و از برادران اهل تسنّن بودند، لذا در مدت سه ساعت که منبر می رفتند روی سخنشان با آنها بود و در اثبات امامت بیشتر دقت و صرف وقت می‌نمودند. لذا علمای آنها که در این سخنرانی ها حضور داشتند، تقاضای مجلس خصوصی می نمودند؛ چند شبی تشریف می بردند به منزل ایشان و ساعاتی به مباحثات می‌گذشت.
یک روز که از منبر فرود آمدند، خبر دادند که دو نفر از علمای کابل به نام «حافظ محمد رشید» و «شیخ عبد السلام» وارد شدندو تقاضای ملاقات نمودند. وقت دادند و ده شب پی در پی بعد از نماز مغرب می‌آمدند و در هر شبی ساعات ممتد که غالباً به شش و هفت ساعت می‌کشید – و بعضی شبها تا مقارن طلوع فجر- به مباحثات و مناظرات می‌پرداختند
در این منظرات جناب سلطان الواعظین شرط کردند که آقایان به دیده ی تعصّب ننگرند و با نظر انصاف و علم و منطق مانند دو برادر برای حلّ شبهات صحبت کنند.
جناب حافظ هم شرط کردند در مکالمات فیمابین فقط از دلایل قرآنی استفاده شود.
جناب سلطان الواعظین در پاسخ به این شرط فرمودند که این تقاضا مورد قبول عقلاء و علماء نمی باشد؛ یعنی علماً و عقلاً مردود است. برای آنکه قرآن مجید کتاب مقدّسی است موجز و مجمل و مختصر ، که معانی عالی آن محتاج به بیانی روشن است و ما ناچاریم در اطراف کلّیات قرآن مجید به اخبار و احادیث معتبره استشهاد نماییم.
جناب حافظ عرض کردند در مواقع لزوم به اخبار و احادیثی که در مورد آن به توافق رسیده اند (فقط منابع اهل سنت) استشهاد نمایند، از کلمات و مسموعات عوام اجتناب نمایند و برای آنکه ملعبه ی دیگران واقع نشویند از تندی و عصبانیت خودداری نمایند.
جناب سلطان الواعظین موافقت مینمایند و میفرمایند: از اهل علم و دانش مخصوصاً مثل واعظ ، که افتخار سیادت و انتساب به رسول الله را دارم سزاوار نیست که بر خلاف سیره و سنّت جدّ بزرگوارم رسول الله صلی الله علیه وآله – که واجد تمامی حسن اخلاق و مخاطب به آیه ی شریفه ﴿وَإِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ﴾ [قلم: ۴] ؛ «به درستی که تو صاحب خلق عظیم
می باشی. » بوده – و بر خلاف دستور قرآن مجید عمل نماییم که می‌فرماید: ﴿ادْعُ إِلَی سَبِیلِ رَبّکَ بِالْحِکْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم بِالّتِی هِیَ أَحْسَنُ﴾ [نحل 125] .  «ای رسول ما) خلق را به حکمت برهان و موعظه ی نیکو به راه خدا دعوت نما و مجادله کن با آنها با بهترین طریق به نحو احسن».
جناب حافظ در خواست نمودند برای مزید بینایی، شجره ی نسب خود را بیان فرمایند که بدانند نسب ایشان از چه طریق به پیغمبر منتهی می‌شود.
جناب سلطان الواعظین لب به سخن می گشایند و بدین سان ، مناظره آغاز میگردد…
و در پایان شب آخر، شش نفر از رجال و ملاّکین و اصناف محترم اهل تسنن، مذهب حقه ی تشیع را اختیار نمودند.

در این مدت ده شب چهار نفر از مخبرین جراید و مجلات مهمّه با حضور قریب دویست نفر از رجال محترمین فریقین (شیعه و سنی) مناظرات و مقالات طرفین را می‌نوشتند و روز بعد در جراید و مجلات نشر می‌دادند. همان مناظرات پس از سی سال، نخستین بار در سال ۱۳۷۵ قمری به دلیل نیاز اجتماع و در پاسخ به شبهه پراکنی‌های عده ای مغرض، با بازنگری و مشاوره با حضرت آیت الله العظمی بروجردی به صورت کتاب بزرگی منتشر گردید و پس از آن نیز سال هاست که منتشر می‌شود و همواره مشعل فروزان حق جویان بوده است.

پایان مقدمه