صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
رضا شاه معتقد بود این اقدام به تحکیم دوستی ایران و ترکیه منجر می‌شود و این مساله مهمتر از برخورداری ایران از چند تپه و کوه است!
رزمایش شمال‌غرب کشورمان پیام آمادگی ایران برای مقابله با تهدیدات و شیطنت‌های دشمنان را به گوش جهانیان رساند. جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده است که تغییر ژئوپولیتیک در مرزهای شمالی را نخواهد پذیرفت. به بیان دیگر ایران تغییر مرزهای کنونی خود با کشورهای همسایه را قبول ندارد. اما نارضایتی ایران از تغییر دوباره مرزها که یک کنش واقع‌گرایانه است ریشه در تاریخ کشورمان دارد.
ماجرای بخشش مرزهای غربی ایران با نخجوان در زمان رضاپهلوی
ماجرا به سال 1316 برمیگردد. چند سال قبل از جنگ جهانی دوم که پهلوی اول با کمک انگلیسی‌ها قدرت را به چنگ آورده بود و بدون توجه به خواست و اراده مردم پای پیمانی را امضا کرد که بخش‌هایی از ایران بدون جنگ و خونریزی از کشور جدا شد. جدایی‌هایی که امروز گریبان‌گیر کشور و منطقه شده است.
در این سال رضاشاه در راستای هم پیمان کردن کشورهای ایران ،ترکیه ،عراق و افغانستان در راستای سیاست و منافع منطقه ای انگلستان پای پیمان سعدآباد را امضا کرد و امتیازاتی را به کشورهای همسایه داد.
در قسمتی از این پیمان که با آتاتورک بسته شده است حدود ۸۰۰ کیلومتر مربع از مناطق بکر ایران شامل کو‌ه‌های آرارات کوچک و دامنه و اراضی قره سو به ترکیه بخشیده شد. بر اساس این توافق و در مقابل این امتیاز به ترکیه، این کشور اعلام کرد که از مطرح کردن ادعا بر روی شهر قطور ایران پرهیز کند.
اهمیت مناطق تقدیمی به پهلوی
مناطقی که رضاپهلوی در سعدآباد به ترکیه داد شاید از نظر مساحت، قابل توجه نباشد اما اهمیت استراتژیک فروانی داشته و توازن ژئوپولیتیک بین دو کشور را به نفع ترکیه و به ضرر ایران تغییر کرد.
ترکیه با گرفتن این مناطق از ایران هم‌مرز با نخجوان(استان خودمختار جمهوری آذربایجان) شد و ایران عملا مرزهای خودش با ارمنستان را از سمت غرب از دست داد.
رضا شاه معتقد بود این اقدام به تحکیم دوستی ایران و ترکیه منجر می‌شود و این مساله مهمتر از برخورداری ایران از چند تپه و کوه است!
سرلشگر ارفع عضو هیات تحدید حدود و حل اختلافات در خاطرات خود بی‌توجهی رضاشاه به اهمیت ژئوپولیتیک مناطق واگذار شده را اینگونه روایت می‌کند: «به کاخ سلطنتی رفتم و به اتاق داخل شدم و گفتم عرایضی دارم.
چند دقیقه بعد شاهنشاه وارد شدند در حالی که من نقشه‌ها را روی میز پهن کرده بودم. همین که نقشه‌ها را دیدند فرمودند: «موضوع چیست؟» من شروع کردم به توضیح دادن که فلان تپه چنین است فلان منطقه چنان است،
آن‌جا سخت مورد نیاز ماست، و از این حرف‌ها… ولی پس از مدتی که با حرارت عرایضی کردم با کمال تعجب دیدم اعلیحضرت چیزی نمی‌فرمایند… من سکوت کردم.
فرمودند: بگو ببینم این تپه این جا از آن تپه که می‌گویی بلندتر نیست؟
عرض کردم: «بلی قربان»…
فرمودند: «آن را چرا نمی‌خواهی؟ این یکی چطور؟ منظور این تپه و آن تپه نیست. منظور من این است که دو دستگی و جدایی که بین ایران و ترکیه از چندین صد سال وجود دارد و همیشه به زیان هر دو کشور و به سود دشمنان مشترک ما بوده است از میان برود. مهم نیست که این تپه از آن که باشد. آنچه مهم است این است که ما با هم دوست باشیم.»
مناطق واگذار شده، ترکیه را به طمع می‌اندازد
حالا هم‌مرز شدن ترکیه با نخجوان و ارتباطات قوی این کشور با جمهوری آذربایجان سران این کشور را به طمع انداخته تا راه را برای اتصال زمینی این کشور با دریای خزر را فراهم کنند. ترکیه اکنون این ایده را در سر دارد تا با همکاری جمهوری آذربابجان مناطق جنوبی ارمنستان که اتفاقا هم‌مرز با ایران هستند را به تصرف خود درآوردند. این اتفاق می‌تواند ترکیه را از طریق نخجوان و سپس ارمنستان و جمهوری آذربایجان به دریای خزر متصل کند و وزن استراتژیک این کشور را به طور قابل توجهی بالا ببرد. همچنین ترکیه و آذربایجان در صورت اجرای این ایده می‌توانند یکه تاز مرزهای شمال غربی ایران شوند و منافع اقتصادی و ترانزیتی و ژئوپولیتیک ایران را کاهش دهند. این زیاده‌خواهی البته واکنش تند ایران را در پی داشته است.
با وجود گذشت چند دهه از پیروزی انقلاب اسلامی آثار خطاهای راهبردی خاندان‌های سلطنتی در ایران همچنان پابرجاست.
