قاتلان اباعبدالله (ع)، یهودی‌صفتانِ امت

*قاتلان اباعبدالله (ع)، یهودی‌صفتانِ امت*

چند سالی‌ست در ایام محرم و ذکر وقایع عاشورا، شنیده می‌شود که قتله‌ی اباعبدالله (ع)، یهودی یا تحت نفوذ شدید یهود بوده‌اند. صاحبان این نگاه ـ که حجت‌الاسلام مهدی طائب از چهره‌های شاخص آن محسوب می‌شود ـ معتقدند که جریان نفوذ یهود در امت رسول الله (ص) جریانی دامنه‌دار بوده که از زمان حیات مبارک آن حضرت برقرار بوده است و حتی به عنوان نمونه، خلیفه اول را نیز متهم به یهودی بودن می‌کنند که البته نقد این ادعا، مجالی دیگر می‌طلبد.
در نقطه‌ی مقابل، قاطبه‌ی تاریخ‌پژوهان با استناد به منابع تاریخی، انتساب قتله‌ی اباعبدالله به یهود را رد کرده و این ادعا را در تعارض با اسناد تاریخی می‌دانند (به عنوان نمونه بنگرید به:
https://t.me/rajabidavani/113)
اما در میانه‌ی این دو نگاه، خوب است سری هم به قرآن زده و نظر قرآن را در این رابطه جویا شویم:

یکی از جاهایی که در قرآن، بحث «ولایت» بسیار پررنگ است، آیات 49 تا 69 سوره مبارکه مائده است. با نگاهی اجمالی به این آیات می‌توان دریافت که مقصود خداوند، انذار مؤمنین از پذیرفتن ولایت یهود و نصاری و در مقابل، پذیرفتن ولایت خداست. یکی از تعابیر پربسامد در این آیات، تعبیر «مَا أَنزَلَ اللَّهُ» است که با تفاوت‌هایی اندک، چندین‌بار تکرار شده است. با قدری تأمل و تدبر در آیات مذکور می‌توان فهمید که منظور از این تعبیر در سیاق مذکور، ولایت اهل‌بیت (ع) است. یکی از دلایل آن هم این است که مطابق آیه تبلیغ (يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ ۖ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ)، رسول الله (ص) در غدیر خم، ولایت علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) را به مثابه «مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ» به مردم ابلاغ فرمودند؛ پس این تعبیر می‌تواند تصریحی بر ولایت اهل‌بیت (ع) باشد. (📚 ر. ک. به: فتح‌الله نجارزادگان، بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391، ص28) از سوی دیگر، وجود آیه تبلیغ در میانه‌ی آیاتی که تحذیر از پذیرش ولایت یهود و نصاری می‌دهد، به روشنی گویای این حقیقت است که هر تولایی غیر از تولای «مَا أَنزَلَ اللَّهُ»، به ناچار در صف تولای یهود و نصاری (اهل کتاب) قرار خواهد گرفت.

از سوی دیگر، در آیه 59 از همین سوره، قرآن از زبان رسول الله (ص) می‌فرماید: «يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا»؛ ای اهل کتاب! آیا از ما انتقام می‌گیرید تنها به این سبب که ما به خدا و «مَا أُنزِلَ إِلَيْنَا» ایمان آوردیم؟! به بیان دیگر، آیا تنها جُرم ما این است که به خدا و ولایت ایمان آورده‌ایم؟!
جالب است در یکی از مکاتبات امیرالمؤمنین (ع) با معاویه که حاوی احتجاجات حضرت است، آن حضرت در فرازی از نامه خطاب به معاویه از وی شکوه کرده، می‌فرماید: «فَهَلْ تَنْقِمُ مِنّٰا إِلاّٰ أَنْ آمَنّٰا بِاللَّهِ وَ مَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا…؟» (📚 بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۳۳)
جالب است که حضرت، معاویه را در همان جایگاهی خطاب می‌کند که در آیه مذکور، به جایش «أَهْلَ الْكِتَابِ» آمده است!
🔴🔴🔴
همراستا بودن سیره حسین‌بن‌علی (ع) با امیرالمؤمنین (ع) اقتضا می‌کند تا روند مذکور در بخش قبل، در جریان واقعه کربلا نیز تکرار شود.
هنگامی که امام حسین (ع) در روز عاشورا، تمام یاران و خویشانِ خود را از دست داده و برای آخرین بار (به جهت اتمام حجت) خطاب به لشکریان دشمن می‌فرمود: «واى بر شما! چرا با من مى‌جنگید؟ آیا سنّتى را تغییر داده‌ام؟ یا شریعتى را دگرگون ساخته‌ام؟ یا جرمى مرتکب شده‌ام؟ و یا حقّى را ترک کرده‌ام؟!»، خطاب سپاهیان دشمن این بود که: «اِنّا نَقْتُلُکَ بُغْضاً لِأبيکَ»؛ «ما به خاطر کینه‌اى که از پدرت علی (ع) در دل داریم، با تو مى‌جنگیم و تو را مى‌کُشیم!» (📚 سلیمان‌بن‌ابراهیم قُنْدوزی، ينابيع المودة، قم: نشر اسوه، ج3، ص80) این خطاب بغض‌آلود، حکایت از کینه‌هایی کهنه داشت که سرآغاز آن به صدر اسلام و دوران خلافت علوی (ع) بازمی‌گشت. لذا آیه شریفه «يَا أَهْلَ الْكِتَابِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّا إِلَّا أَنْ آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا»، می‌تواند ترجمانی از ماجرای کربلا و خطابی از سوی امام (ع) به تداوم این کینه‌ورزی‌های یهودی‌صفتانه باشد.

از سوی دیگر، نقل است که آن حضرت (ع) در خلال حرکت به سوی کربلا، در هيچ منزلی فرود نمی‌آمد مگر آنکه یحیی‌بن‌زکریا را یاد می‌فرمود. (📚 بحارالانوار، ج45، ص298) استاد جوادی آملی معتقد است هنگامی که حضرت، راه یحیی‌بن‌زکریا را می‌رود، پس معنایش این است که جبهه مقابل او یعنی امویان نیز راه بنی‌اسرائیل را طی می‌کنند. به دیگر سخن، اگر حضرت به مثابه یحیی (ع) است، لاجرم جبهه مقابلش (امویان) نیز باید اسرائیلی باشند. (📚 عبدالله جوادی آملی، شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی (ع)، قم: اسراء، 1383، دوم، ص32)
🔴🔴🔴

با نگاهی دوباره به سیاق ولایت از سوره مائده، می‌توان دریافت که این نحوه رفتار امت اسلام با ولایت اهل‌بیت (ع)، تماماً با پذیرش تولای یهود و نصارا منطبق است. به عبارت دیگر، اگر هم قاطبه امت رسول الله (ص) به ظاهر مسلمان بودند و حتی خود را متشرع به شریعت اسلام می‌دانستند (توجه شود که شنوندگان آیه تبلیغ در غدیر خم، تازه از حج بازگشته بودند!) اما «رفتار»شان در قبال ولایت اهل‌بیت (ع)، رفتار اهل کتاب بود، یعنی رفتاری یهودی‌گونه؛ رفتاری که در آن، انتقام از صاحبان ولایت، انسان را به یاد آن صفت بارز بنی‌اسرائیل می‌اندازد که خدا در قرآن با تعبیر «قَتْلِهِمُ الْأَنبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ» (نساء/ 155) آورده است!