صراط عشق صراط عشق
İnsanları adaletli olmaya emreden Allah, kullarına zulmeder mi? Allah adaletli midir?
ADL (ADALET)
Adalet mukaddes kitabımız Kuran’da yüce Allah’ın kullarına kesin emridir. Adalet akli ve fitri konulardan olup işlerin düzen koyulması için topluma hâkim olması gereken bir şeydir. Hiçbir ayet ve ilahi emir olmasa dahi akıl ve vicdan adaletli olmayı, hakkı söylemeyi ve hak üzere şahit olmayı emir etmektedir.
﴾يَا اَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا كُونُوا قَوَّامينَ لِلّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ وَلَا يَجْرِمَنَّكُمْ شَنَانُ قَوْمٍ عَلى اَلَّا تَعْدِلُوا اِعْدِلُوا هُوَ اَقْرَبُ لِلتَّقْوى وَاتَّقُوا اللّهَ اِنَّ اللّهَ خَبيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴿
Ey iman edenler! Allah için hakkı titizlikle ayakta tutan, adalet ile şahitlik eden kimseler olun. Bir topluma olan kininiz, sakın ha sizi adaletsizliğe itmesin. Âdil olun. Bu, Allah’a karşı gelmekten sakınmaya daha yakındır. Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah, yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır[1].
Adalet, ”Adl” kökünden gelir ve Arapça bir kelime olup aşağıda zikredilen anlamlarda kullanılmıştır.
- Varlıkların ölçülü ve düzenli olması anlamında. Eğer, belli bir amaca yönelik olan, çeşitli parçalardan oluşan bir bileşin veya mecmuayı nazara alırsak, kendisinden güdülen amacın sağlanması ve varlığının devam edebilmesi için, onun parçaları arasında nicelik ve nitelik açısından teadül ölçüsüne riayet edilmesi şarttır. Aksi takdirde ne varlığını devam ettirebilir ne de kendinden güdülen amaç elde edilebilir.
وَالسَّمَاءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ﴿
Allah’ın ”Göğü yükseltti ve mizanı (dengeyi) koydu ki, dengeyi aşmayasınız”[2] ayetiyle Resulullah’ın “Gökler ve yer adalet üzere ayakta durmuştur” hadisi bu anlama işaret etmektedir.
- Adaletin ikinci anlamı, hak sahibinin hakkına riayet edip her şahısın hakkını kendi-sine vermektir.
Bu anlama göre adalet: “Her hak sahibinin hakkını kendine vermek” olarak tanımlanmıştır.
- Bazen de adalete daha geniş bir anlam yüklenir. Adalet, her şeyi kendi yer ve mevkisine koymaktır.
İmam Ali (a.s) şöyle buyuruyor: “Adalet işleri kendi yerlerine koyar.” [3]
Yani; iyiye, iyiliğinin karşılığı olarak mükâfatlandırması kötüye, kötülüğünün karşılığı olarak cezalandırması adaletinin gereğidir.
﴾وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ﴿
“Her fazilet sahibine (dünya ve ahirette) faziletinin karşılığını verir.”[4]
O kimseye haksızlık etmez. İnsanlar eğer haksızlık yaparlarsa bundan kendileri sorumlu tutulurlar. Allah her hak sahibine hakkını verir. Kimse kaza kader adı altında kendi yaptığı kötülüğü Allah’a mal edemez. Allah kullarına adil olmayı ve herkesin hakkını gözetmeyi buyurmuştur.
﴾إِنَّ اللّهَ لاَ يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ﴿
Şüphe yok ki Allah zerre kadar haksızlık etmez.[5]
ALLAH’IN ADALETİNİN ANLAMI NEDİR?
Yüce Allah adildir ve kimseye zulmetmez şeklinde bilinen yaygın cümlenin geniş kapsamlı bir anlamı vardır.
- Yüce Allah’ın adil olması demek, O’nun maslahat ve hikmete aykırı hiçbir şey yapmaması demektir.
- Adalet, yüce Allah’ın katında bütün insanların her bakımdan eşit ve bir olması ve iyi ameller işleyerek kendisini kötülüklerden uzak tutabilenler dışında kimsenin diğerinden üstün sayılmamasıdır:
﴾إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِندَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ﴿
“Allah katında en üstün ve en değerli olanınız en takvalılarınızdır.”[6]
- Hak üzere ödüllendirme ve yargılama:
﴾فَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ﴿
Kim zerre kadar iyilik ederse onun karşılığını görecektir,
﴾وَمَن يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ﴿
Kim bir zerre kadar kötülük ederse onun karşılığını görecektir[7]
- Her şeyi yerine koymak; adil kişide her şeyi kendi yerine koyandır.[8]
Adaletsizlik ve zulmün nedenleri:
- Cehalet; Örneğin insan bilmeye bilir ırkçılık, siyah ve beyaz arasından bir farkın olmadığını, yanlış anlamalardan dolayı zulüm edebilir. Allah alimi mutlak Allah’tır.
- Korku; insan bazen rakibinden korkup vahşete kapılıp adaletsizlik edebilir. Mutlak güç sahibi Allah’tır.
- Muhtaç olmak; insan bazen ihtiyaç ve sıkıntılarından dolayı adaletsizlik yapar. Yüce Allah mutlak zengindir.
- Batini hastalık; insan bazen batını hastalıklara bulaşır, başkalarının rahatsızlığından ve işkencesinden zevk alır. Allah, tüm çirkinliklerden beridir.
[1]-Maide, 7.
[2]-Rahman, 7-9.
[3]–Nehcü’l-Belaga, Hikmet: 427. Daha geniş bilgi için bkz: Ehlibeyt Mektebinde Temel İnançlar, c.1, s.223. (Abdullah Turan)
[4]-Hud, 3.
[5]-Nisa, 40.
[6]-Hucurat, 13.
[7]-Zilzal, 7.
[8]–40 Derste Ehlibeyt İnançları, Üstat Asgar Kaimî, s.80.
