صراط عشق؛ مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری مجله ی فرهنگی، معرفتی، ادبی، هنری
با توجه به سیاست‌های افزایش جمعیت، سؤالی مطرح می‌شود که آیا این هدف‌گذاری موفق بوده است؟ دلایل استقبال نشدن از ازدیاد نسل چیست؟
در سال‌های اخیر برای افزایش جمعیت و سوق دادن خانواده‌ها به فرزند آوری تلاش‌هایی صورت گرفته اما نتیجه‌ی دلخواه به دست نیامده است. نبود علاقه و بی‌انگیزگی برای فرزند آوری رابطه‌ی نزدیکی با موانع ازدواج دارد یعنی هرچه دشواری در مسیر تشکیل خانواده بیشتر باشد،ازدواج کمتر و پیرو آن زادوولد کاهش خواهد یافت. اما دلیل عمده‌ی این امر مشکلاتی ست که زنان در این راستا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
بالا رفتن سن ازدواج و تأخیر در بارداری
زنان ممکن است به دلایلی همانند مسائل اقتصادی، پرتوقعی و سخت‌گیری در ملاک‌های ازدواج، شاغل بودن، نگهداری از پدر و مادر سالمند خود یا خواهر و برادر کوچک‌تر، آداب‌ورسوم غلط در زمینه ازدواج و … دیرتر ازدواج کنند. بازه‌ی زمانی سن باروری زنان 15تا49 سال است و هرچه سن ازدواج بیشتر شود، آن‌ها به سن ختم باروری نزدیک‌تر و امکان فرزند آوری برایشان کمتر می‌شود. در دهه 40 زندگی امکان باروری زن 95 درصد کمتر از دهه‌ی سوم زندگی‌اش است و در سن 35 تا 39 سالگی احتمال باروری به یک‌چهارم تقلیل می‌یابد.
شاغل بودن زنان و بی‌میلی برای فرزند دار شدن
محتمل است زنان به دلایلی همچون دل‌بستگی به کار، شکوفایی استعدادهای شخصی، کسب شأن و منزلت و ثروت از این طریق، شاغل بودن را انتخاب کنند. هرکدام از این دلایل شخصی می‌تواند اشتیاق به فرزند آوری را کم کند چراکه فرزند نیاز به زمان، محبت و مراقبت دارد و این موضوع می‌تواند زنان را با چالشی روبه‌رو کند که فرزند را مانعی برای پیشرفت و ارتقای شغلی و استفاده از فرصت‌ها در عرصه‌های مختلف زندگی بدانند. نگهداری از کودکان نیز از موانع بچه‌دار شدن برای مادران شاغل است. درگذشته والدین، فرزندان، نوه‌ها و حتی برخی از اقوام نزدیک، با یکدیگر یا در مجاورت هم زندگی می‌کردند. این شکل از زندگی باعث تعامل و همکاری بیشتردرفضای گرم و صمیمی خانه و خانواده می‌شد و بخشی از بار سنگین مسئولیت‌ها را از دوش افراد برمی‌داشت. در حال حاضر با توجه به تغییر ارزش‌ها، مشکلات زندگی شهری و بعد مسافت، این سبک زندگی مهجور شده است؛ علاوه بر این والدین رغبت چندانی به نگهداری فرزندان به‌وسیله‌ی پدر و مادر خود یا همسر ندارند زیرا معتقدند تسلط و دخالت دیگران در زندگی‌شان بیشتر شده یا کودکانشان دچار چندتربیتی می‌شوند.
قوانین مربوط به فرزند آوری
یکی دیگر از معضل‌های بزرگ در مسیر فرزند آوری، نگرانی‌های مرتبط با قوانین، امنیت شغلی و مرخصی‌های والدین به‌خصوص مادران شاغل است. مادران شاغل می‌توانند برای حق شیردهی روزانه یک ساعت دیرتر در محل کار حاضر شوند یا یک ساعت زودتر محل کار خود را ترک کنند. به‌عبارت‌دیگر این فرجه‌ی شیردهی نیم ساعت برای هر 3 ساعت کار است. حق شیردهی تا 20 ماهگی کودک و با ارائه گواهی مرکز بهداشتی-درمانی مبنی بر تغذیه شیرخوار به‌وسیله مادر به او تعلق می‌گیرد. مضاف بر این، مادر باید در کار قبلی خود اشتغال یابد و نقل‌وانتقالش ممنوع است. اجرای این قانون در بخش خصوصی و برای مادرانی که تحت پوشش قانون کار اشتغال دارند با ابهاماتی روبروست و درصد اجرای آن در بخش دولتی بیشتر است درحالی‌که بیشتر زنان در بخش خصوصی اشتغال دارند. کارفرمایان نیز باید امنیت شغلی زنان در بخش خود را فراهم کنند تا آن‌ها دغدغه‌ی از دست دادن شغلشان به دلیل غیبت‌های بارداری و زایمان را نداشته باشند مرخصی پس از تولد نوزاد برای پدران تنها 3 روز است که انتظار می‌رود مدت مذکور افزایش یابد و همچنین الزام به اجرای آن در بخش خصوصی صورت گیرد.
چگونه می‌توان انگیزه و توان فرزند آوری را بالا برد؟
با توجه به اینکه جمعیت ایران رو به پیری می‌رود و نیاز به نیروی جوان و فعال بیش‌ازپیش احساس می‌شود، لازم است اصلاحاتی در قوانین ازدواج، اشتغال و مرخصی انجام شود.
1-قانونی به نام تسهیل ازدواج جوانان وجود دارد که در سال 84 جهت توانمندسازی جوانان برای تشکیل خانواده تصویب‌شده است. در این قانون حمایت‌های مالی و فرهنگی در حیطه‌های مختلف مثل مسکن جوانان، تخصیص امکانات رفاهی برای مراسم ازدواج، افزایش مستمری سربازان متأهل و …وجود دارد. آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون هیچ‌گاه ابلاغ نشد. اگر پیگیری‌های جدی برای اجرای این قانون انجام شود، تا حدی از مشکلات ازدواج کاسته شده، ازدواج‌های بیشتری ثبت و به‌تبع از آن با تشکیل خانواده زادوولد افزایش خواهد یافت.
2-به نظر می‌رسد بهره‌گیری از گزینه‌هایی همچون مراقبت و دارو و درمان رایگان برای نوزادان تا مدت‌زمان خاصی ضروری است.
3- بازرسی‌های دقیق و منظمی برای نظارت به امور مرخصی زایمان و شیردهی زنان در بخش خصوصی لازم است تا کارفرمایان ملزم به اجرای قانون و اعمال حق کارگران شوند و در غیر این صورت جریمه برای آن‌ها در نظر گرفته شود.
4-در رسانه‌ها و فضای مجازی که مخاطب زیادی دارند هنوز برخی برنامه‌ها نمایانگر سیاست سابق که فرزند کمتر را ارزش می‌دانست، هستند. مثلاً تبلیغات تلویزیون خانواده‌های کم‌جمعیت را دارای رفاه و امکانات بیشتر نشان می‌دهند. مقتضی است اصلاحاتی در این امر اتفاق بیافتد.
