تاثیر واقعه کربلا بر مذهب هندویزیم

مقاله ذیل ترجمه اصل منبع هندی است که اخیرا در خانه فرهنگ اسلام اباد در مراسم استقبال از محرم  به زبان هندی ارایه شد.

 انتظار حسین نویسنده و ادیب بزرگ معاصر شبه قاره در ستون انگلیسی خود بنام برهمن در کربلا(Brahmans in Karbala) آورده : ابتدا فکر می کرم جریان شهادت فرزندان هندو و اسارت پدر قافله مال التجاره داستانی بیش نیست لذا بعدها درمحفل ادبی در دهلی با بانوی مدبر پروفیسرنونیکا دت اٹھی آشنا شدم که خود از نواده های خاندان حسینی برهمن یا همان طبقه حسینی پندت بود و ایشان دو کتاب که از سالهای دور در اختیار داشت که به واقعه اجداد شهیدش اشاره میکرد. این نواده خاندان راهیب دت به نقل از همان كتب نقل می کند که هنگامی که جدشان پس از واقعه کربلا از راه افغانستان وارد هند می شود و همراه خود تار مویی از اباعبدالله (ع) می اورد که اکنون در امام بارگاهی درسرینگر نگهداری می شود بنام (سيده كدل) . انتظار حسین ادامه می دهد : هنگامی که از این بانوی خاندان حسینی برهمن سوال کردم شما مسلمان شده اید جواب داد نه ما برخی مراسم هندوها را برگزار می کنیم و برخی را انجام نمی دهیم مثلا مانند دیگرهندوها به معبد نمی رویم . با فرا رسیدن ماه محرم حسینی مراسم سوگ و عزا برگزار می کنیم . به یاد شهیدانمان در کربلا مراسم سوگواری بر پا می کنیم. در واقع عزاداری شهدای کربلا شاهرگ حیات بشریت است.

 اگر بخواهیم در باره مرثیه نگاران هندو به ارایه سند تاریخی محکمی اشاره کنیم . مهمترین سند همین بس که بعد از واقعه دردناک عاشورا تا به امروز هر ساله با فرا رسیدن ماه محرم هندوهای بیشماری از طبقه حسینی برهمن یا حسینی پندت با بر گذاری مراسم عزاداری و دادن نذورات این واقعه تاریخی را گرامی و زنده نگه می دارند. این روایت تاریخی به خاندان هندویی برمی گردد که داستان آن در سال 62 هجری قمری از ایالت سند شروع شد و بعدها به سراسر شبه قاره هند کشیده شد . اجدادشان به عزم تجارت به سفر شامات می روند و با واقعه عاشورا مواجه می شوند .

داستان به زمانی بر می گردد که پدر و هفت پسر و دو غلام کاروانی که از خاندان حسینی پندتهای هندوان هند بودند برای فروختن مال التجاره خود از لاهور که در آن زمان جز شبه قاره هند بود قصد شام را می کنند همزمان با محاصره امام شهیدان اباعبدالله از سوی لشکر یزید در صحرای کربلا مواجه می شوند . در کتاب مقدس هندوها( بهاگوات) آمده است که اگر مظلومی نیاز به کمک باشد و به آن کمک نشود بعد از آن هر اندازه هم در راه بگوان ( خدای هندوها ) صدقه و پول خرج شود بگوان او را نخواهد بخشید پس بعداز پرس و جو متوجه می شوند لشکر انبوهی که برای قتل عام کاروان کوچک گرد امدن نه تنها یاغی نیستند بلکه دلبند پیامبر اسلام (ص) امام حسین ع به همراه خاندان واصحاحبش می باشد. لذا پیر کاروان مال التجاره هندو یعنی راهیب دت به همراه هفت جوان رشیدش به نامهای بوگندر سکند،، راکیش شرما شاس رائے، شیر خان رائے پن، رام سنگھ، دهارو اور پورو به همراه دو خدمه هندوی کاروان که نامهایشان متاسفانه در تاریخ نیامده پس آگاهی از محاصره خاندان پیامبر از سوی لشکر کفر به یاری امام مظلوم می شتابند و هفت پسر به همراه دو خدمه کاروان در واقعه کربلا بشهادت می رسند و یزیدیان پدر پیر هندو را اسیر و به هند روانه می کنند . امام حسین (ع) لقب سلطان را نیز به راهیب دت داد.

هنگامی که راهیب دت پیربه سند برمی گردد تمام واقعه را با زوایای آن تعریف می کند .واز همان زمان گروهی تشکیل می شود بنام حسینی پندت یا حسینی برهمن که با زنده نگاه داشتن یاد شهدای کربلا تاکنون این یادواره هر ساله با فرا رسیدن ماه عزا در سراسر شبه قاره برگزار می شود. این واقعه تاریخی را مورخ معروف هند سیسركمارمتره در کتاب 183 صفحه ای خود بنام تصویر هند (Vision of India) نیز بیان کرده . وی این حادثه را در اکتبر 680 سال میلادی اعلام می کند. همچنین روزنامه نگار مشهور هندی بنام جمناداس اختر ریشه عزاداری هندوها را در ماه محرم مربوط به روایت تاریخی مذکور می داند . وی می گوید نسل او به خاندان راہیب دت می رسند هرساله در روز عاشورا مراسم عزاداری برگزار می کنیم و حداقل در روزه عاشورا از خوردن غذا خوداری می کنیم و روزه می گیریم.

رنگ سیاه در فرهنگ هندو نماد و نشانه منفي و دید مثبتی به این رنگ ندارند و هرگز لباس سیاه بر تن نمی کنند . لذا به احترام شهدای کربلا هر ساله در ماه محرم سیاه پوش می شوند . زن هندو هنگامی دستبندهای خود را می شکند که شوهرش را از دست بدهد ولیکن هرساله با آغاز ماه محرم زنان هندو به احترام شهدای کربلا اقدم به شکستن دست بندها ی خود مینمایند. این طبقه هندوان را( دت ) نیز می نامند . اکنون هر ساله با فرا رسیدن ماه خون وقيام این طبقه از هندوان در ایالت سند – ایالات راجستان-مهاراشیترا-لكنو-اجمر شریف – پنجاب – ماديا پرادش وتلانگانا مراسم مفصل به همراه عزاداری و نذرات خود می پردازند . چون مسیر بازگشت راهیب دت از افغانستان و مسیر سیالکوت بوده روستایی در سیالکوت بنام ورن ورتن به دلیل سکونت پدرشهیدان کربلا مركز بزرگداشت شهدای کربلا شده و بعد از جدایی هند و پاکستان برخی از خاندان این طبقه هندو به هند مهاجرت کردند و بخشی در همان منطقه باقی ماندند. گفته می شود هنرپیشه های معروف بالی وود سینمای هند سنیل دت و منوج کمار از این خاندان و طبقه هندوها می باشد.

شاهزاده بانو رانی لکشمی بائی همسر گنگا دراو نیوالكر شاهزاده ایالت جانسی که در 19 نوامبر 1828 در مانیکانیکا در بنارس متولد شد و در 18 جو 1958 یک سال بعد از جنگ ازادی هند از استعمار انگلیس با پیروی از سالار شهیدان به همراه همسرش به شهادت رسید و در باره زندگی این بانو نیز در سال 18 اگوست 2009 نمایشنامه ای تنظیم توسط معراج زیدی راجیش سکشم و ملاویکه استهانه نوشته شده . اکنون هر ساله در ماه محرم پلیس ایالت جهانسی بیاد این سردار و همسرش مراسم عزا برگزار میکنند. در شهر لكنو ارادت به ابا عبدالله (ع) نمونه ای دیگر از حضور هندوها در بزرگداشت شهدای کربلا است. روضه كاظمين محل برگزاری عزاداری در لكنو را هندویی ارادتمند به ابا عبدالله (ع) بنام جگن نات اگروال ساخته است . همچنین در محله تاکرگنج لکنو عزا خانه ای است که در زمان سلطنت نواب آصف الدوله بدست راجا جاولال هندو ساخته شده است . همچنین دو راجای هندوی دیگر بنامهای راجه بلاس رای و راجا تیل رای عزا خانه ای دیگر در این شهر ساخته اند. در ایالت ماديا پرداش در منطقه گوندوانه محله بيتول و مخصوصا قصبه ای بنام بهاریه هریجن زنان هندو در رسای شهدای کربلا مراسم خاص علم و عزاداری دارند و با شعار حسین بابا به امام شهیدمتوسل می شوند برای گشایش مشکلات زندگی. همچنین در ایالت اندرا پرادش و تلانگانا ارادتمندان خاندان لاجباری با برگزای مجالس عزا به زبان تلیگویی نوحه های سوزناک و دردناکی در رسای شهدای کربلا می خوانند. همین گونه در ایالت راجستان همزمان با ماه محرم برخی خاندان هندو شبیه خوانی کربلا را بر پا می کنند در این مراسم زنان درخارج از روستا یک مراسم عزا بر گزار می کنند و عزاداری می کنند این زنان در زبان محلی خود با ابراز هم دردی با شهدای کربلا بر قاتلان شهدای کربلا لعنت می فرستند . عزاداری در راجستان به دوره مهاراجا هندو سواراج بر میگردد که وی هر سال با فرا رسیدن شب عاشورا پای برهنه به حرکت در میامد و به عزاداری می پرداخت. در واقع بزرگترین مراسم ماه محرم در میان هندو ها در ایالت پنجاب راجستان و ماديا پرادش (تلانگانا) برگزار می شود.

بزرگترین نمایشنامه نویس در ادبیات هندي هندویی بنام پریم چند درام مشهور خود را با نام کربلا معرفی می کند که به واقع کربلا اشاره دارد. علاوه بر پریم چند شعرای هندوی زیادی وجود دارند که در باره واقعه کربلا شعر سروده اند از آن جمله می توان به راماراؤ، مکھی داس، منشی چنو لال دلگیر، راجہ بلوان سنگھ ، لالہ رام پرشادبشر، دیا کشن ریحان ، راجہ الفت رائے، کنور دھنپت رائے ، کهنولال زار، دلورام کوثری ، نانک لکهنوی، منی لال جوان، روپ کماری، یوگیندر پال صابرجوش ملیشانی، منشی گوپی ناتھ امن، چکبست، باوا کرشن مغموم، کنور مہندر سنگھ بیدی سحر، کرشن بہاری، ڈاکٹر دھرمیندر ناتھ، ماتهر لکهنوی، مہیندر سنگھ اشک، بانگیش تیواری، گلزار دہلوی و بهون امروہوی اشاره کرد. تقریبا اکثر مسلمانان و هندوهای ارادتمند به امام شهید این رباعی را حفظ می باشند و با کمی لهجه آن را در ماه محرم می خوانند و معنی آن را می فهمند:

شاه هست حسین پادشاه هست حسین

دین هست حسین دین پناه هست حسین

 

سرداد نداد دست در دست یزید

حقا که بنای لا اله هست حسین

 

در اینجا به نمونه شعري شاعر هندی شاعر بسوا ریڈی (Baswa Reddy) در باره واقعه کربلا اشاره می کنیم :

در دنیای تو ای خدای حسین

من کسی را ندارم سوای حسین

 

حال چشم دیگر به کسی نمی افتد

که در آن ببيند جلوه حسين

 

جان را هم بدهم حق را ادا نکردم

جان چه ارزشی دارد در راه حسين

 

سخن من زندگی من کجا حسين كجا

تمام انبیاء نیازمند حسین

 

کسی نفهمیده و نفهمانده

ابتدا ی و انتهای کار حسین را

 

هیچ حق حیات ندارد کسی که

در دل او نباشد محبت حسین

 

محدود به هندو و مسلمان نیست

در دل درد مند است جای حسین

 

اگر چه من بسوا هندو هستم لیکن

به خدا که با جان و دل هستم فدای حسین

 

از کشمیر گرفته تا کنیا کماری در سراسر هندوستان با فرا رسیدن ماه محرم در شهرها و قصبه ها در مناطق کوهستانی و روستاها مجالس عزاداری سیدالشهدا در فرهنگهای مختلف برگزار می شود هندوها نیز همراه با مسلمانان با فرهنگ خود در این عزا شریک می شوند در برخی موارد هندو ها برای عزا داران مسلمان شربت و آب نذر می کنند و در برخی موارد برای خود تکیه هایی بر پا می کنند . زنان هندو کودکان خود را در زیر علم و کتل امام شهید قرار می دهند و نوح سرای می کنند و شعار «حسين بابا الاامان» سر می دهند.

گفته می شود داستان حسینی برهمن ها یا همان حسینی پندتها از سالهای دور نسل به نسل نه تنها در ایالت سند بلکه در تمام هند گسترده شده است. و هر ارادتمند امام مظلوم با روش و زبان حال دل خود به امام شیهدابراز محبت و ارادت میکند.

رهبر ازادی هند بابای قوم مهاتما گاندی که نام کاملش موهن داس کرم چند گاندی بود در 2 اکتبر 1869 میلادی در گجرات در شهر ساحلی بدنیا آمد . نام پدرش کرم چند گاندی بود که به طبقه هندوهای موده برادری تعلق داشت و مادرش پتلی بایی بود که به طبقه ويشنو متعلق بود و پدر بزرگش اتم چند گاندی بود که به اتا گاندی نیز مشهور بود . مهاتما گاندی پدر استقلال هند از استعمار انگلیس نیز معتقد بود وی بیش از هر شخص تحت تاثیر شخصیت امام حسین (ع) بوده است . وی می گوید من راه مبارزه با استعمار انگلیس را از امام حسین اموختم . مهاتما گاندی در بخشی دیگر از سخان خود در باره شخصیت امام حسین ع می گوید اگر من 72 سرباز همچون سربازان امام حسین داشتم هند را طی 24 ساعت از استعمار هند ازاد می کردم . مهاتما گاندی می گوید : من به خاطر این در برابر امام حسین ع سر تعظیم فرود می اورم چون که وی دشوارجنگ تشگی و گرسنگی و درنهایت شهادت را برای اسایش دیگران انجام داد. وی اضافه می کند گسترش اسلام به خاطر زور شمشير نبود بلکه بخاطر جانفشانی امام حسین و خاندانش بود .لذا من درسی که از عاشورا گرفتم این بود که در مقابل استعمار انگلیس راه کار نظامی نمی تواند نتیجه بدهد بلکه راهکار عدم تشدد به مراتب قدرتش قویتر از قدرت زور و تشدد است .

در روز عاشور در سراسر شبه قاره ابراز ارادت به امام حسین ع به زبانهای هندی-اردو – سانسکریت-پنجابی-کشمیری و تلگویی و دیگر زبانها صورت می گیرد.

انتظار حسین اپنے انگریزی کالم برہمن ان کربلا Brahmans in Karbala

قیام امام حسين محركات ومقاصد … طاہر یاسین طاہر

آئینہ خانہ۔رابعہ احسن

مرگ اخلاقیات — شاہانہ جاوید

پروفیسر رفیعہ شبنم در کتاب ’’ہندوستان میں شیعیت

بھارتی اخبار ٹائمز آف انڈیا اپنی اشاعت ۲۱ جنوری ۲۰۰۸ء