کارشناسان معتقدند این طرح ایرادات فراوانی دارد که نهایتا منجر به قدرت گرفتن الیگارشی حاکم در مجلس و کمرنگ شدن نقش مردم می گردد. حذف شدن مردم به خصوص مردم شهرستان ها به کاهش خدمت به ولی نعمتان کشور منجر خواهند شد اما با این وجود لاریجانی به شدت درصدد تصویب این طرح است.
نظام انتخاباتی امروز با خود مشکلاتی دارد که اصلاح قانون انتخابات را ضروری کرده است اما طرح استانی شدن انتخابات برای مجلس شورای اسلامی قطعا نمی تواند راهکار درستی باشد. خبرها حاکی از این موضوع است که برخی افراد با منافع قدرت طلبانه درصدد تصویب استانی شدن انتخابات مجلس هستند.
به گزارش رجانیوز؛ میرسلیم روز گذشته خبر از پیگیری های شدید علی لاریجانی برای تصویب این طرح داد. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین خبر از رد شدن چندباره این طرح در مجمع تشیخص داد و گفت: «موضوع استانی شدن تاکنون سه مرتبه در مجلس مطرح شده که هر سه بار از سوی مجمع تشخیص مصلحت رد شده است. متاسفانه از آنجا که برخی نمایندگان از جمله شخص آقای لاریجانی، موافق آن هستند با وجود رد سه باره این طرح از سوی مجمع، شاهد مطرح شدن درباره این طرح از سوی دولت و برخی نمایندگان مجلس هستیم.»
کارشناسان معتقدند این طرح ایرادات فراوانی دارد که نهایتا منجر به قدرت گرفتن الیگارشی حاکم در مجلس و کمرنگ شدن نقش مردم می گردد. حذف شدن مردم به خصوص مردم شهرستان ها به کاهش خدمت به ولی نعمتان کشور منجر خواهند شد اما با این وجود لاریجانی به شدت درصدد تصویب این طرح است. طرحی که منجر به مردم زدایی از انتخابات می شود و لیست های جناحی و غیرمردمی می توانند جای مانور بیشتر داشته باشند مورد حمایت رئیس کنونی مجلس قرار گرفته است.
طبق این طرح محدوده استانی هر استان به عنوان حوزه انتخابیه در نظر گرفته میشود. رأیدهندگان در هر استان میتوانند برای هر یک از حوزههای انتخابیه موجود در استان از میان نامزدهای آن حوزه انتخابیه به تعداد کرسیهای موجود، نماینده یا نمایندگان مدنظر خود را انتخاب نمایند. سپس در هر حوزه انتخابیه فردی پیروز میشود که حداقل بخشی از آراء حوزه انتخابیه خود را کسب کرده و بالاترین رای در کل استان را به دست آورده باشد.
برخی ایرادات طرح مذکور عبارتند از: کاهش مشارکت در انتخابات، حذف اقلیتها و دوقطبیسازی جامعه، افزایش قدرت پول در انتخابات ها، قطع صدای مناطق محروم در حاکمیت و کاهش دغدغه مندی و همراهی مردم در تصمیم گیری ها.
سلیمانی نماینده دوره نهم مجلس در خصوص کاهش مشارکت در انتخابات پس از اجرایی شدن این طرح معتقد است: « نکته قابل ذکر دیگر در رابطه با استانی شدن انتخابات این است که این نوع انتخابات موجب کاهش مشارکت مردم در انتخابات میشود، بار دیگر اگر بخواهیم تهران را به عنوان نمونهای از این موضوع مثال بزنیم، مشارکتها در انتخابات مجلس در شهر تهران از همه شهرستانها پائینتر است و تا به حال پائینترین نرخ مشارکت را داشته است و با استانی شدن انتخابات این اتفاق در دیگر شهرستانها نیز میافتد» حذف شدن اتوماتیک اقلیت ها در این سازوکار ونادیده گرفتن حقوق آنها نیز از شبهات مطرح در این طرح است.»
علیرضا بیگی عضو فراکسیون نمایندگان ولایی حتی از مغایرت این طرح با سیاست های کلی نظام خبرداده است: «این طرح در مغایرت با سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری درباره انتخابات است. ایشان تاکید دارند که مردم در هر جغرافیایی باید احساس کنند یک نفر به نمایندگی از آنها در مجلس شورای اسلامی حضور دارد.»
موافقین این طرح اما مدعی هستند که استانی شدن انتخابات باعث ملی شدن خواسته های مجلس میگردد و هر نماینده به جای مصلحت سنجی برای حوزه انتخاباتی خود نگاه ملی و کلان را در نظر میگیرد. اما در مقابل منتقدان این امر را باعث رای آوری چهره های رسانه ای و تهی از محتوا همچون سلبریتی ها می دانند. حمیدرضا ترقی عضو هیات موتلفه در این مورد معتقد است: « برخی امروز میگویند که اگر انتخابات استانی شود، افرادی با تخصص بالا به مجلس راه خواهند یافت که این نظر اشتباه است زیرا تنها کسانی به مجلس راه خواهند یافت که پایگاه اجتماعی خوبی دارند و در رسانهها مطرحتر هستند. این موضوع باعث ورود افراد متخصص به مجلس نخواهد شد. »
بی توجهی به خواسته های مردم به خصوص شهرهای کوچک توسط نمایندگان استانی نیز از انتقادات مهم به این طرح است. وقتی یک نامزد انتخابات مجلس برای آنکه به پارلمان راه یابد تنها به ۱۰ تا ۲۰ درصد آرای یک شهرستان کوچک استان نیاز دارد و حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد رای مورد نیازش را از سراسر استان کسب میکند دیگر وقت و ارتباطات و پیگیریهای خود را صرف حضور در مرکز استان و شهرهای بزرگ خواهد کرد تا برایش آورده بیشتری پای صندوق رای داشته باشد. در این میان هر چهرهای که شناخته شده تر باشد یا به لابیهای سیاسی و لابیهای زر و زور نزدیک تر باشد قدرت بیشتری برای ورود به پارلمان خواهد داشت.
سلیمانی در این خصوص میگوید: «استانی شدن انتخابات مجلس، بُعد نظارت مجلس را تضعیف میکند، باز هم به عنوان نمونه همین نمایندگان تهران امروز کاری به فرماندار شهر ری، اسلامشهر و تهران ندارند و به دنبال آبادانی و عمران شهر تهران نیستند و استانی شدن انتخابات هم نمایندگان به دنبال کارهای عمرانی و آبادانی حوزه انتخابیشان نخواهند رفت، چرا که رأیشان را از جای دیگری میتوانند بگیرند. »
در طراحی نظامات انتخاباتی بین وسعت حوزه انتخابیه با تأثیر پول در انتخابات یک نسبت مستقیم وجود دارد. هر چه حوزه انتخابیه بزرگتر شود، تأثیر پول در انتخابات نیز افزایش مییابد. با گسترش حوزههای انتخابیه در این طرح، هزینههای انتخاباتی نامزدهای انتخاباتی نیز به شدت افزایش مییابد. یک نماینده سابق مجلس اعتقاد دارد که حتی این طرح فساد مالی در انتخابات ها را گسترش می دهد: «امروز اگر یک نماینده در شهرستانی چند صد میلیون خرج نکند نمیتواند وارد مجلس شود، حال اگر انتخابات استانی شود، این چندصد میلیون به دهها میلیارد تبدیل میشود و اگر نامزدی در سطح استان بخواهد وارد مجلس شود، باید کارتلها و سرمایهداران، قاچاقچیها و کسانی که پول بی حساب و کتاب دراختیارشان است از کاندیدای مورد نظر حمایت کنند تا فرد مورد نظر بتواند خرج کند تا خودش را معرفی کند تا بتواند به مجلس راه پیدا کند. »
جمع بندی کارشناسان این است که بزرگ کردن حوزههای انتخابیه تنها صورت مساله را پاک خواهد کرد. مشکلات مردم همچنان باقی خواهد ماند، با این تفاوت که دیگر مردم مأمنی برای طرح مشکلاتشان نخواهند یافت. با پاک کردن صورت مسئله مشکلی حل نخواهد شد، تنها صدای مردم مناطق محروم و دورافتاده در ساختار تصمیمگیری کشور قطع میشود.